بورس ناکام

بازارهای مالی طی هفته گذشته با تحولات خاصی همراه بود. خبرهای ضدونقیضی که از مذاکرات و روابط ایران و غرب شنیده می‌شود، بیشترین نفع مالی را به بازارهای دلار و سکه رساند. در این میان بورس تهران ناکام مانده است. شاخص کل بورس طی هفته دوم دی‌ماه، با کاهش دودرصدی همراه بود. با این حال، شاخص هم‌وزن سد محکم‌تری در مقابل عرضه‌ها بود و بدون تغییر نسبت به هفته قبل، موفق شد ثبات نسبی خود را حفظ کند. با این حال، شرایط در بازار ارز و سکه متفاوت است. دلار در بازار آزاد رشد بیش از دودرصدی داشته و دلار توافقی نیز حدود یک درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. در این میان سکه امامی، با محرک رشد قیمت دلار از 56 میلیون تومان فراتر رفت. نفت برنت همزمان با پایان سال 2024، در مقیاس سالانه کاهش پنج‌درصدی قیمت را تجربه کرده است.

بورس شکست خورد؟

شاخص کل بورس طی هفته قبل با افت بیش از دودرصدی در هفته گذشته موفق شد تا حضور خود را در کانال 7 /2 میلیون‌واحدی تثبیت کند. شاخص کل هم‌وزن نیز بدون رشد نسبت به هفته گذشته، در همین محدوده باقی ماند. یکی از تحولات مهم هفته اخیر رشد هیجانی قیمت ارز در بازار آزاد بود که در نتیجه نزدیکی به حضور ترامپ در کاخ سفید، به وقوع پیوست. رها شدن فنر نرخ ارز سبب شد تا با رشد دودرصدی دلار در هفته جاری و افزایش بیش از یک‌درصدی نرخ دلار توافقی در هفته قبل، شکاف قیمتی میان دلار توافقی و بازار آزاد از 22 درصد میانگین هفته قبل به 25 درصد برسد. از این‌رو، شاخص کل طی سه روز ابتدایی هفته با افت شدیدی همراه شد و تا کف کانال 7 /2 نیز پیشروی کرد.

طی هفته قبل حدود چهار هزار میلیارد تومان از بازار سهام خارج شد. این پول معادل 48 میلیون دلار است. این در حالی است که سه هزار و 800 میلیارد تومان نیز به صندوق‌های درآمد ثابت جذب شد. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که در آخرین روز معاملاتی، رشد همزمان شاخص کل بورس و شاخص هم‌وزن جذب 300 میلیارد تومان پول حقیقی را به همراه داشته است.

به نظر می‌رسد با وجود آنکه شاخص‌های بورسی روندی کاهشی را در نیمه اول سال دنبال می‌کردند و عمده تحلیلگران بورسی انتظار داشتند تا با استراحت شاخص کل بورس و اصلاح تا محدوده 6 /2 میلیون، فضای خوبی برای جولان سهام کوچک‌تر فراهم شود، اما همچنان تقاضای بالا از سوی اهالی بازار، اجازه نداد تا روند اصلاحی تکمیل شود. احتمالاً طی هفته آینده با خبرهای مثبت که از سوی فضای سیاسی و سیاست خارجی مخابره می‌شود، بازار بتواند به خوبی مسیر جدید خود را پیدا کند.

در روزهای پایانی هفته گذشته، خبری از سوی وزارت خارجه مبنی بر ادامه مذاکرات هسته‌ای با طرف‌های اروپایی منتشر شد. ضمن آنکه سفر وزیر خارجه عمان به تهران که حامل پیام سلطان عمان بوده است، حکایت از آن دارد که شانس مذاکرات میان ایران و آمریکا هنوز هم بالاست. همچنین طی هفته‌های آینده با فروکش کردن هیجان خرید در بازار ارز می‌توان دوباره شاهد کاهش فاصله دلار نیما و آزاد بود تا این شاخص نیز به نفع بورسی‌ها تغییر مسیر دهد. نسبت قیمت به سود بازار نیز که تا مرز هشت‌واحدی پیشروی کرده بود، دوباره به 5 /7 واحد بازگشت. یکی از موانع پایین ماندن این نسبت، ریسک‌های سیاسی بوده است. با کاهش ریسک‌های سیاسی طی چند روز آینده احتمالاً بازار برای نسبت دادن P /E بالا به سود خالص شرکت‌ها، انگیزه بالایی خواهد داشت. به‌طور میانگین، P /E بازار می‌تواند طی چند روز آینده تا بیش از 10 واحد نیز رشد کند.

ضمن آنکه ارزش دلاری بازار نیز به 123 میلیارد دلار کاهش یافته است. 120 میلیارددلاری که همچنان کف تاریخی است و برای بهبود این شاخص و رسیدن به سقف تاریخی نیاز است تا ضمن آرامش در بازار ارز، ارزش ریالی شرکت‌های بورسی نیز بهبود یابد. یکی از دلایل پایین ماندن این شاخص عدم رشد دسته‌جمعی نمادهای بازار است. در بازه دو ماه اخیر، عمدتاً نمادهای سلبریتی و شاخصی بازار رشد کردند و نمادهای کوچک‌تر از نظرها غافل شد. در ریزش هفته اخیر افت بیشتر شاخص کل نشان می‌دهد که تقاضا برای شاخص‌سازان به دلیل رشد قیمتی بالا کاهش یافته است. با این حال، بازارساز سعی دارد تا با سبز نشان دادن شاخص کل، فضای خوبی را برای عرضه‌های اولیه و رونق نسبی بازار حفظ کند. اما برای جلب اعتماد عمومی نیاز است تا سهام کوچک بازار نیز خودی نشان دهند.

عبور دلار از 80

قیمت دلار در بازار آزاد با کاهش زمان تا حضور ترامپ در کاخ سفید، از مرز 80 هزار تومان عبور کرد و برای روزهای متوالی در این کانال حضور داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حالی قیمت دلار در بازار آزاد رکوردزنی می‌کند که همزمان با آن، خبرهایی از مذاکره احتمالی میان آمریکا و ایران مطرح شده است. با حضور وزیر خارجه عمان و پیامی که از سوی حاکم عمان به رئیس‌جمهور ابلاغ شده است، گمانه‌زنی‌ها در خصوص مذاکرات میان ایران و غرب افزایش یافته است. با این حال، قیمت تتر همزمان با اعلام این خبر دوباره وارد کانال 79 هزار تومان شد. به نظر می‌رسد، با اعلام چنین خبرهایی می‌توان تا حدودی از هیجان احتمالی در بازار ارز کاست. اما در صورتی که تحول به‌خصوصی در سیاست خارجی ایران با غرب به‌وضوح مشاهده نشود، دوباره می‌توان شاهد افزایش تقاضا در اسکناس آمریکایی بود.

همه این موارد در حالی بیان می‌شود که بازدهی دلار در هفته گذشته، به بیش از دو درصد رسیده و ارز جهان‌شمول آمریکایی از ابتدای سال جاری، رشد بیش از 34درصدی را متحمل شده است. قیمت دلار توافقی نیز با رشد 5 /1درصدی در کانال 65 هزار تومان حضور دارد. هرچند فاصله قیمتی این دلار با اسکناس بازار آزاد از 35 درصد به حوالی 20 درصد کاهش پیدا کرده بود، اما رشد هیجانی قیمت ارز در بازار آزاد، سبب شد تا دوباره شکاف قیمتی مذکور به محدوده 25 درصد بازگردد. به لحاظ فنی نیز، تکنیکالیست‌های بازار معتقد هستند، که دلار پس از برخورد با مقاومت داینامیک خود در محدوده 81 هزار تومان روند نزولی را دنبال خواهد کرد. این در حالی است که خبرهای مثبت از مذاکرات و روابط ایران و غرب در کنار شایعات عرضه ارز در بازار، به انتظارات کاهشی در قیمت دلار دامن زده است.

ورود سکه به 56 میلیون

همزمان با تحولات بازار ارز و رشد قیمت دلار همچنان سکه امامی، با حباب پایین مورد معامله قرار می‌گیرد. با وجود رکوردشکنی قیمت سکه در بازار، به نظر می‌رسد با پایین ماندن حباب در سکه، تقاضای بلندمدت در این بازار وجود داشته باشد و سکه را به محدوده‌های بالای قیمتی هدایت کند. در سال2024 نیز همزمان با تحولات غیرقابل پیش‌بینی در منطقه خاورمیانه، درگیری میان اسرائیل و غزه و تنش مستقیم میان ایران و اسرائیل در کنار تحولات روسیه و اوکراین، قیمت اونس جهانی طلا جهش‌های زیادی را متحمل شد و تا مرز هزار و 800 دلار نیز پیشروی کرد. در کنار این رشد 34درصدی نرخ دلار در بازار آزاد نیز بر روند قیمت سکه و طلا بی‌تاثیر نبوده است.

اونس طلا با افزایش ۲۷درصدی ناشی از تسهیل پولی ایالات‌متحده، ریسک‌های ژئوپولیتیک پایدار و موج خرید بانک‌های مرکزی، بزرگ‌ترین رشد خود در ۱۴ سال گذشته را ثبت کرد. رشدهای قوی طلا، به‌‌رغم تقویت دلار آمریکا و افزایش بازدهی واقعی خزانه‌داری که هر دو معمولاً باد مخالف هستند، رخ داده است. 

قیمت طلا در آخرین جلسه معاملاتی سال ۲۰۲۴ عمدتاً بدون تغییر باقی ماند، زیرا معامله‌گران در آستانه انتشار اطلاعات کلیدی اقتصادی آتی از انجام معاملات مهم اجتناب کردند. با عرضه‌های پی‌درپی سکه در بازار، حباب انواع سکه‌ها در کف‌های تاریخی خود قرار دارد و در صورتی که تنش‌ها و خطرات در منطقه افزایش یابد، این حباب می‌تواند بزرگ و بزرگ‌تر شده و روند صعودی قیمتی را در بازار سکه ایجاد کند.

نفت در 2024

نفت برنت با اتمام سال 2024 بازدهی سالانه منفی پنج‌درصد را برای معامله‌گران نفت برجای گذاشت. به‌طوری که بازدهی سال 2023 نیز به دلیل تحولات در بازارهای جهانی و افزایش نرخ بهره در آمریکا، سبب شده بود تا بازدهی نفت برنت کاهشی باشد. آخرین سالی که بازدهی نفت برنت مثبت شده بود، مربوط به سال 2022 با بازدهی 71 /3 درصد بود و پس از آن در سال 2021 به دلیل جنگ روسیه و اوکراین بازدهی 54درصدی توسط نفت برنت به ثبت رسیده بود. اما طی هفته گذشته ورود نفت برنت به کانال 74 دلار سبب شد تا بازدهی هفتگی طلای سیاه، به بیش از یک درصد برسد.

در سال ۲۰۲۴، قیمت نفت حدود پنج درصد کاهش داشت و برای دومین سال پی‌درپی روند نزولی را تجربه کرد. این کاهش ناشی از توقف رشد تقاضا پس از پاندمی کرونا، مشکلات اقتصادی در چین و افزایش عرضه نفت از سوی آمریکا و دیگر تولیدکنندگان غیراوپک در بازاری با عرضه فراوان بود. در آخرین روز معاملاتی سال، قیمت نفت برنت ۶۵ سنت افزایش یافت و به 64 /74 دلار در هر بشکه رسید. 

همچنین نفت خام وست تگزاس اینترمدییت (WTI) با افزایش ۷۳ سنتی، به 72 /71 دلار در هر بشکه رسید. در سپتامبر، قیمت نفت برنت برای نخستین‌بار از دسامبر ۲۰۲۱ زیر ۷۰ دلار در هر بشکه بسته شد و سال را با قیمت‌هایی پایین‌تر از بالاترین قیمت‌های سال‌های گذشته به پایان برد. این تغییرات بیشتر به دلیل کاهش تقاضای پس از پاندمی و کاهش تاثیرات شوک‌های قیمتی ناشی از جنگ روسیه در اوکراین بود. طبق نظرسنجی ماهانه رویترز، پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۵ قیمت نفت در حدود ۷۰ دلار در هر بشکه باقی بماند. این پیش‌بینی به علت تقاضای ضعیف چین و افزایش عرضه جهانی است که موجب کاهش تاثیر تلاش‌های اوپک‌پلاس برای تقویت بازار می‌شود. به دلیل پیش‌بینی ضعیف تقاضا در چین، اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) پیش‌بینی‌های خود را برای رشد تقاضای نفت در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ کاهش دادند. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۵ حتی با وجود تاخیر در برنامه اوپک برای افزایش تولید تا ماه آوریل ۲۰۲۵ و ادامه کاهش قیمت‌ها بازار نفت با مازاد عرضه مواجه خواهد شد.