ثبات تابستانی

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارها به اتمام رسید و معامله‌گران بازارها به استقبال هفته جدید معاملاتی خواهند رفت. در هفته‌ای که گذشت بازار سهام وضعیت مثبت و رو به جلویی را پشت سر گذاشت و شاخص کل بورس با افزایش 28 /2درصدی همراه شد تا مجدداً به کانال دو میلیون و 200 هزارواحدی برسد. نماگر هم‌وزن نیز با رشد 95 /3درصدی مواجه شد. دلار به نوسان محدود خود در دو کانال 49 و 50 هزار تومان ادامه می‌دهد و ثبات در این بازار، به تنفس در بازار طلا و سکه و نوسان محدود قیمت‌ها در این بازار نیز منجر شده است. در بازار نفت نیز قیمت‌ها در روزهای اخیر با افزایش نسبی همراه شدند و قیمت هر بشکه نفت خام برنت توانسته خود را از پله‌های ابتدایی کانال 70دلاری بالا بکشد.

ظهور بارقه‌های امید در بورس

اوضاع و احوال بورس تهران در هفته جاری بالاخره رنگ و نشانی از روشنایی را در اذهان سهامداران تداعی کرد. ارزش معاملات خرد بازار سهام به سطوح نازلی تنزل پیدا کرده بود و رکود و رخوت معاملاتی در سپهر بورس تهران حرف اول را می‌زد. اما در هفته گذشته تا حدودی شاهد بهبود نسبی ارزش معاملات خرد در سطح بازار سهام بودیم تا شعله‌هایی از امید در دل سهامداران زنده شود. در هفته‌ای که گذشت، شاخص کل بورس تهران به عنوان نماگر اصلی بازار سهام، با رشد 28 /2درصدی همراه شد تا بعد از 16 روز معاملاتی متوالی که در کانال دو میلیون و 100 هزارواحدی به سر می‌برد، برای اولین‌بار در تابستان سال جاری، وارد کانال دو میلیون و 200 هزارواحدی شود. نماگر هم‌وزن نیز در جریان معاملات هفته گذشته با رشد 95 /3درصدی مواجه شد تا در کانال 776 هزارواحدی کار خود را به اتمام برساند. شاخص هم‌وزن در هر پنج روز معاملاتی هفته گذشته با رشد نسبت به روز معاملاتی گذشته کار خود را به اتمام رساند و شاخص بورس نیز فقط در روز شنبه با کاهش ارتفاع همراه شد و در ادامه هفته توانست روند مثبت و روبه‌رشد خود را حفظ کند. رشد بیشتر شاخص هم‌وزن نسبت به شاخص کل در هفته قبل بیانگر این نکته است که نمادهای کوچک‌تر و با ارزش بازار پایین عملکرد بهتری نسبت به نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز داشته‌اند. دلیل این موضوع نیز به فعل و انفعالات مساله تعیین نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی بازمی‌گردد. در هفته‌های اخیر، افزایش نرخ پایه فرآورده‌های نفتی در یک روز و بازگشت دوباره به سیاست ارز تثبیتی ۲۸‌ هزار و ۵۰۰‌تومانی این سیگنال را به فعالان بازار مخابره کرده است که احتمالاً بازیچه دست نوسان‌گیران شده‌اند. اعتماد نسبی که از اوایل اسفند سال گذشته برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه مجدداً احیا شده بود، دوباره کمرنگ شده و با وجود ادامه‌دار بودن روند دخالت‌های این‌چنینی در بطن بازار سهام این اعتماد در آینده کمرنگ و کمرنگ‌تر خواهد شد تا به‌طور کامل با بازار سهام خداحافظی کند. خبری که در هفته‌های گذشته در مورد افزایش نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها منتشر شد، یکی دیگر از سیاست‌هایی است که در کنار رویکرد تثبیتی نرخ ارز برای شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی به‌عنوان دو صنعت بزرگ بورس تهران، روزهای تلخ و رخوت‌انگیزی را برای اهالی بورس تهران در هفته‌های گذشته رقم زد. مصوبه مذکور در حالی اعلام رسمی شد که دولت در خصوص نرخ گاز خوراک طی سال جاری، برخلاف سنوات گذشته به جای تعیین سقف نرخ خوراک، نرخ گاز خوراک را روی عدد هفت‌ هزار تومان و نرخ گاز سوخت را روی عدد چهار هزار تومان تثبیت کرده است. افزون بر موارد یادشده، دست نوازشگر سیاستگذار، در سایر ابعاد و زمینه‌ها نیز بر پیکر نحیف بورس تهران آسیب رسانده است، از جمله عواملی که در روزهای اخیر جریان معاملات بازار سهام را تحت ‌تاثیر قرار داد، می‌توان به تغییر نرخ دلار محاسباتی برای صنعت پالایشی اشاره کرد که از ۲۸‌ هزار و ۵۰۰‌ تومان به ۳۸‌ هزار تومان افزایش یافت و پس از یک روز مجدداً شاهد برگشت این نرخ به ۲۸ هزار و ۵۰۰‌ تومان بودیم. موضوعی که بیش از پیش سیاست‌های دستوری سیاستگذار را در قبال بورس تداعی می‌کند. به‌علاوه در هفته‌های اخیر شاهد دخالت نهادهای مختلف در رابطه با عرضه خودرو در بورس تهران بودیم که نهایتاً آتش تند این دخالت‌ها به لغو عرضه خودرو دیگنیتی پرستیژ در بازار سهام منجر شد. آنچه در این اثنی برای حال خوب بازار سهام در روزهای آتی ضروری به نظر می‌رسد این است که سیاستگذار بازار سهام و مصوبات مرتبط با بازار سرمایه را به عنوان یک کل واحد در نظر بگیرد و اثرات تمامی تصمیماتی را که در اتاق فکر نهادهای مختلف گرفته می‌شود، بر تمامی صنایع بورس تهران مدنظر قرار دهد تا بازار سهام که یکی از مولدترین بازارهای دارایی داخلی است و می‌تواند به عنوان پلی برای انتقال منابع مازاد به سمت پروژه‌های نیمه‌تمام عمل کند، این‌چنین مهجور واقع نشود.

ارزپاشی بازارساز

اسکناس آمریکایی که معاملات منتهی به تعطیلات پایان هفته منتهی به 7 تیر را در نیمه ابتدایی کانال 49 هزار تومان به اتمام رسانده بود، در هفته گذشته توانست خود را از قید و بند کانال 49 هزار تومان برهاند و وارد کانال 50 هزارتومانی شود. اما موضوعی که این روزها در معاملات بازار آزاد ارز جلب توجه می‌کند، واگرایی نمودار دلار با انتظارات است. با توجه به مخابره اخبار منفی در حوزه روابط خارجی، به نظر می‌رسید انتظارات افزایشی در بازار ارز، مجدداً قطار قیمت اسکناس آمریکایی را به سطوح بالاتری هدایت کند. اما آنچه در واقعیت و در قیمت‌ها به وقوع پیوسته، تفاوتی فاحش و معنادار با فضای تفکرات عمومی دارد. دلار این روزها معاملات آرام خود را در دو کانال 49 و 50 هزار تومان دنبال می‌کند و به نظر می‌رسد هنوز از سوخت و توان لازم برای رشدهای افسارگسیخته برخوردار نیست. برخی از تحلیلگران اقتصادی اعتقاد دارند که بانک مرکزی با ارزهای حاصل‌شده از درآمدهای ارزی در ماه‌های اخیر، در جریان عرضه در بازار ارز دخالت می‌کند تا از صعود مستمر و مداوم قیمت دلار ممانعت به عمل آورد. مساله سرکوب ارزی با تزریق ارزهای حاصل از صادرات ارزی به‌خصوص نفت، یکی از مهم‌ترین مواردی است که در چندین دهه گذشته اقتصاد ایران را گرفتار خود کرده است. در واقع در سیاست سرکوب ارزی، درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت، به بازار آزاد تزریق می‌شود تا پاسخگوی تقاضای سفته‌بازانه افراد باشد. بدین ترتیب منابع حاصل از فروش نفت، در بازار آزاد با هدف کنترل قیمت ارز، به ورطه نابودی کشانده می‌شود و از رشد قیمت دلار جلوگیری به عمل می‌آید. و نهایتاً اینکه در مواقعی که کشور با تحریم‌های سنگین مواجه می‌شود یا بنا به دلایلی قیمت نفت خام در سطح جهان افت می‌کند، از قدرت بانک مرکزی در کنترل بازار آزاد ارز کاسته می‌شود و کوچک‌ترین تکانه‌ای، شعله قیمت‌ها در بازار ارز را برافروخته‌تر می‌کند و نرخ ارز افزایش‌های افسارگسیخته‌ای را تجربه می‌کند. بدین ترتیب آرامشی که در سایه افزایش مستمر و تدریجی قیمت ارز می‌توانست حاصل شود، تبدیل به شوک و سپس بحران ارزی می‌شود و ترکش نابودکننده این بحران‌ها، تا سال‌ها بر پیکره اقتصاد نحیف و رنجور ایران باقی می‌ماند. به هر روی، آنچه بررسی جریان مبادلات هسته مرکزی بازار ارز تهران به مخاطب القا می‌کند این است که در مقطع فعلی انتظارات تورمی از ضرباهنگ لازم برای افزایش ارتفاع بهای اسکناس آمریکایی برخوردار نیست و بازارساز در مقطع فعلی با حضوری فعالانه در بازار، قصد کنترل بهای دلار را دارد و باید دید که جریان انتظارات در ماه‌های آتی، شاخص ارزی را به کدامین سمت‌وسو، سوق خواهد داد.

ثبات نسبی قیمت‌ها در بازار طلا

قیمت‌ها در بازار سکه و طلا نیز در هفته گذشته، تحت تاثیر ثبات در بازار ارز، با نوسانات قابل‌ توجه و چشمگیری مواجه نشد. با توجه به اینکه عمده نوسانات قیمت خانواده سکه و طلا در ایران محدود به نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی است، در سایه آرامش حاکم بر بازار ارز، قیمت طلا در کشور نیز دچار تغییر و تحولات شگرفی در هفته گذشته نشد. صحبت‌های رئیس فدرال‌رزرو مبتنی بر اینکه اکثریت قدرتمندی از سیاستگذاران بانک مرکزی آمریکا، پیش‌بینی دو افزایش یا بیشتر نرخ‌های بهره را تا انتهای سال دارند، سبب شد که قیمت اونس جهانی طلا در روزهای اخیر تحت فشار قرار گیرد و اونس جهانی طلا تا آستانه از دست دادن کانال 1900دلاری نیز به نزول خود ادامه دهد. اما اونس جهانی طلا در چند روز گذشته وضعیت رو‌به‌رشدی داشته و توانسته خود را از پله‌های ابتدایی کانال 1900 دلار دور کند. رئیس فدرال‌رزرو دلیل افزایش‌های آتی نرخ بهره را با تکیه بر این موضوع اعلام کرد که تورم ایالات متحده هنوز از تورم هدف بالاتر است و تا زمان بازگشت نرخ تورم به محدوده هدفگذاری، احتمالاً سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو همچنان پایدار و پابرجا باشد. عمده نوسانات قیمتی سکه امامی در هفته گذشته در دو کانال 28 و 29 میلیون‌تومانی صورت پذیرفت. قیمت سکه در هفته گذشته شاهد یک رفت و برگشت، به دو کانال مذکور بود. قیمت این مسکوک ارزشمند در معاملات روز یکشنبه توانست بعد از چندین روز اتراق در کانال 28 میلیون‌تومانی، وارد کانال 29میلیونی شود، اما توقف سکه در کانال مذکور فقط دو روز به درازا کشید و مجدداً افت تقاضا در بازار، تب قیمت‌ها را کاهش داده و قیمت سکه امامی را به کانال پایین‌تر منتقل کرد. هر قطعه سکه امامی در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 12 روز چهارشنبه) در بازار تهران، به قیمت 28 میلیون و 900 هزار تومان مورد معامله قرار می‌گرفت. همچنین قیمت هر گرم طلای 18 عیار نیز دو میلیون و 365 هزار تومان ارزشگذاری شده است.

بازار نفت

قیمت نفت در اوایل روز چهارشنبه نوسان منفی را تجربه کرد. مشکلات عرضه ناشی از کاهش ماه آگوست از سوی صادرکنندگان بزرگ عربستان سعودی و روسیه و از سوی دیگر، داده‌های اقتصادی که می‌تواند به ضعف تقاضای نفت اشاره کند، از مهم‌ترین مواردی است که این روزها قیمت‌ها در بازار نفت خام را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. بهای معاملات آتی نفت برنت با 58 سنت یا 76 /0 درصد کاهش به 67 /75 دلار در هر بشکه رسید. خبرگزاری دولتی عربستان سعودی گزارش داد که عربستان سعودی روز دوشنبه اعلام کرد کاهش تولید داوطلبانه خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز تا ماه آگوست تمدید خواهد کرد. الکساندر نوواک، معاون نخست‌وزیر روسیه گفت که روسیه همچنین صادرات نفت خود را 500 هزار بشکه در روز در ماه آگوست کاهش خواهد داد. این کاهش به 5 /1 درصد از عرضه جهانی می‌رسد و کل تولیدکنندگان نفت اوپک‌پلاس را به 16 /5 میلیون بشکه در روز می‌رساند، زیرا ریاض و مسکو به دنبال تقویت قیمت‌ها هستند. انتظار می‌رفت ذخایر نفت خام آمریکا در هفته منتهی به 30 ژوئن حدود 8 /1 میلیون بشکه کاهش یابد که سومین هفته متوالی کاهشی بود. داده‌های صنعت در مورد موجودی‌ها در روز چهارشنبه و داده‌های رسمی در روز پنجشنبه منتشر می‌شوند که هر دو به دلیل تعطیلات ایالات متحده یک روز تاخیر دارند. در بخش کلان، بررسی‌های تجاری نشان داد که رکود در فعالیت کارخانه‌های جهانی به دلیل کاهش تقاضا در چین و اروپا و ایالات متحده نیز در ماه ژوئن بیشتر شد. تحلیلگران ANZ در یادداشتی گفتند: با این حال، تقاضای رشد اقتصادی ضعیف‌تر همچنان نشان می‌دهد که تقاضا برای کالاها همچنان ضعیف است که بر مصرف نفت تاثیر می‌گذارد.