روند معکوس بورس

یکه هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید. در هفته گذشته شاخص کل بورس با افت 59 /4درصدی همراه شد. در بازار طلا و سکه رکوردهای فراوانی شکسته شد و سکه به 55 میلیون تومان رسید. دلار نیز در بازار آزاد به کانال 67 هزار تومان رسید و نفت برنت هم به کانال 75 دلار به ازای هر بشکه رسید.

بازار سهام

شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات این هفته به سطح یک میلیون و 970 هزارواحدی رسید که کمترین مقدار این شاخص از 10 آبان سال گذشته تلقی می‌شود. شاخص کل بورس در هر پنج روز معاملاتی هفته‌ای که گذشت، جامه سرخ به تن کرد و با کاهش 59 /4درصدی همراه شد. افت شاخص کل در هفته گذشته در حالی رقم خورد که دلار در سامانه نیما که یکی از مهم‌ترین مولفه‌های اثرگذار بر بورس است، همچنان به روند صعودی خود ادامه می‌دهد و در روز چهارشنبه این نرخ در آستانه فتح کانال 49 هزار تومان قرار گرفت. بورس تهران در ماه‌های اخیر علاوه بر رنجش از ناحیه ریسک‌های سیستماتیک، از اهمال و بی‌برنامه ‌بودن سیاست‌گذار بورسی نیز رنج برده است. با تغییر وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس امیدها در تالار شیشه‌ای زنده شده بود و برخی امیدوار بودند که سایه رخوت و رکود حاکم بر بازار سهام به‌زودی از این بازار برچیده خواهد شد؛ اما فعلاً اقدام عملی و اجرایی در خصوص حمایت از بازار سرمایه مشاهده نشده است و مسئولان فوق‌الذکر بیشتر از گفتاردرمانی و خبردرمانی برای تسکین آلام بازار استفاده کرده‌اند. این در حالی است که بر همگان واضح و مبرهن است که عمق زخم بورس بیشتر از این است که با حرف‌وحدیث‌های این‌چنینی درمان شود و بورس برای زنده ماندن در این هیاهو و بلوای وانفسا که هر روز گلوی بازار را بیش از پیش فشار می‌دهد، نیازمند بذل توجه دائمی و مستمر است. همچنین در هفته قبل، شاخص کل فرابورس 83 /2 از ارتفاع خود را از دست داد و شاخص هم‌وزن بورس نیز با افت 72 /3درصدی همراه شد. همچنان یکی از انتقاداتی که نسبت به سازمان بورس وجود دارد این است که اگر قرار نبود که بر روی تابلو از سهام مختلف بازار حمایت صورت بگیرد، چرا سازمان دامنه نوسان را افزایش داد؟ ریسک‌های خاورمیانه سمت تقاضای سهام را تضعیف کرده و در این میان طبیعی است که وقتی تقاضایی فراروی سهام وجود ندارد، مالکان سهام اقدام به فروش سهام تحت تملک خود خواهند کرد و عطای بازار را به لقای آن خواهند بخشید. پس بهتر بود که دامنه نوسان در محدوده مثبت و منفی یک درصد باقی می‌ماند تا بعد از چاره‌جویی کامل برای وضعیت بازار دامنه نوسان را با افزایش همراه کرد. ریسک سیستماتیک تحولات داخلی و خارجی، ضعف سیاست‌گذار در صیانت از منافع سهامداران، افزایش نرخ بهره بدون ریسک، ناترازی انرژی و قطعی برق صنایع، شکاف میان دلار بازار آزاد و نیمایی، قیمت‌گذاری دستوری و بی‌اعتنایی به سازوکار بازار، فقدان اطمینان و خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی در بازار، فقدان همسویی میان سیاست‌های اقتصادی و ایجاد سردرگمی در فعالان اقتصادی با ارائه سیگنال‌های متناقض، انباشت مطالبات شرکت‌های بورسی از دولت و ایجاد مشکل سرمایه در گردش، تعدد تغییرات در دستورالعمل‌ها و مصوبات موثر بر صنایع و اخذ تصمیمات خلق‌الساعه، اوضاع نامطلوب قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی و همچنین انتصابات و دخالت‌های سلیقه‌ای نامناسب از سوی نهادهای دولتی و نهادهای عمومی در شرکت‌های زیرمجموعه از مهم‌ترین چالش‌ها و ریسک‌های بورس در سال جاری تلقی می‌شوند که هر یک به نحوی و طریقی، کلیت بازار سهام را تحت تاثیر قرار داد و مانع از رشد قیمت‌ها در بازار سهام شد. بدون شک نقش ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات خاورمیانه، یکی از مهم‌ترین عواملی بود که در هفت‌‌ماهه نخست سال جاری بورس را در باتلاق رکود فروبرد. به هر روی باید منتظر ماند و دید که اقدامات سیاست‌گذار در روزهای آتی بازار را به کدامین‌سو هدایت خواهد کرد. یقیناً بازار بدون کمک نمی‌تواند خود را از بند رکود و رخوتی که اکنون در آن گرفتار است برهاند و روزبه‌روز پایین‌تر کشیده خواهد شد. با رسیدن دلار به 66 هزار تومان در بازار آزاد، ارزش دلاری بازار سهام در پایان هفته گذشته به 108 میلیارد دلار رسیده است که از سال 1398 رقم بی‌سابقه‌ای محسوب می‌شود. اوضاع اسفناک بورس تهران در 50 ماه اخیر سبب شد تا بورس در بازه زمانی بلندمدت نیز قافیه را به دیگر بازارها واگذار کند. افزون بر این از سقف سال 1399 تا امروز، بیش از 250 هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شده و روانه دیگر بازارها شده است. بازار مولدی که می‌توانست بخشی از سرمایه‌های خرد، سیال و سرگردان سطح جامعه را در خدمت تولید جمع‌آوری و بسیج کند، این روزها در ورطه ناامیدی و نابودی پیشروی می‌کند و دلسوزی را نیز فراروی خود مشاهده نمی‌کند که مشکلات متعدد و پرشمار آن را مورد کالبدشکافی قرار دهد و برای آنها چاره‌جویی کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعد از شروع به کار دولت چهاردهم، سهام برخی شرکت‌های پالایشی بیش از 30 درصد افت را تجربه کرده است. برخی سهام دارویی نیز بیش از 20 درصد افت را به ثبت رسانده‌اند. سهام خودرویی نیز حال‌و‌روز خوشی نداشته‌اند و در ماه‌های اخیر با افت بیش از 30درصدی همراه بوده‌اند. حال‌وروز دیگر صنایع نیز تعریفی ندارد و سهامداران را در زیان غوطه‌ور کرده است.

بازار ارز

روند دلار در بازار آزاد در هفته گذشته کاملاً صعودی بود. دلار که معاملات هفته منتهی به 26 مهرماه را در کانال 63 هزار تومان به پایان رسانده بود، در هفته گذشته سه کانال جدید را درنوردید و به کانال 66 هزار تومان رسید. دلار معاملات سال گذشته را در نیمه‌های کانال 60 هزار تومان به پایان رسانده بود و بازارساز با توجه به ذخایر ارزی در دسترس خود توانسته بود به‌رغم بروز و ظهور انواع و اقسام ریسک‌های داخلی و خارجی، نرخ ارز را در کانال‌های ابتدایی کریدور 60 تا 70 هزار تومان تثبیت کند. اما بعد از ماجرای ترور سیدحسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان در اوایل مهرماه، موجی از تقاضای سفته‌بازانه روانه بازار ارز شد. دلار که در آخرین روز شهریور در کانال 59 هزار تومان قرار داشت، تحت تاثیر تشدید ریسک‌های خاورمیانه با افزایش قیمت همراه شد و در نخستین ماه پاییز بازدهی 07 /9درصدی را به ثبت رساند. به عقیده تحلیلگران ارزی، رشد قیمت دلار در بازار آزاد در راستای رسیدن به قیمت واقعی است. دلار از اول سال تا پایان شهریور توسط بازارساز در بازار آزاد کنترل شده بود و رشد اخیر دلار که با افزایش حساسیت‌ها در خاورمیانه مقارن بود، در راستای همسان‌سازی قیمت در بازار آزاد با متغیرهای حاکم بر فضای اقتصاد کلان کشور صورت گرفته است. دلار حواله نیز در سامانه نیما در ادامه رشد خود در سال جاری در روز چهارشنبه به حوالی 49 هزار تومان رسید. رشد این نرخ از ابتدای سال تا روز چهارشنبه هفته گذشته، 8 /20 درصد بوده است؛ همچنین این نرخ از ابتدای پاییز رشد 11 /6درصدی را تجربه کرده است. بررسی نمودار دلار از ابتدای سال نشان می‌دهد که دلار امسال در چندین مقطع، به واسطه شوک‌های وارده، در مسیر افزایشی قرار گرفته و بعد از فروکش التهابات مجدداً آرام گرفته است.

بازار طلا و سکه

در هفته گذشته، همه رکوردهای بازار طلا و سکه شکسته شد. با توجه به رشد قیمت اونس در بازار جهانی، رشد دلار در بازار آزاد و ریسک‌های ژئوپولیتیک دیگر بازار طلا و سکه در هفته گذشته با رشد قابل توجهی همراه شد. در معاملات روز چهارشنبه قیمت هر گرم طلای 18 عیار در بازار به چهار میلیون و 550 هزار تومان رسید. سکه امامی در قیمت 55 میلیون و 400 هزار تومان میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. سکه رفاه در بورس کالا نیز به 55 میلیون تومان رسید. نیم‌سکه نیز در روز چهارشنبه 29 میلیون و 700 هزار تومان قیمت خورد و ربع‌سکه نیز در قیمت 19 میلیون و 300 هزار تومان به فروش رسید. بعد از اوج‌گیری تنش‌ها در خاورمیانه در سال گذشته، روند صعودی در بازار طلا و سکه آغاز شد و در این میان هر دو بازوی کمکی رشد دلار و رشد بهای طلای جهانی به کمک دارایی‌های این بازار آمدند و رشد قیمت‌ها در این بازار را توجیه‌پذیر کردند. در هفته گذشته، دو هزار و 849 میلیارد تومان پول حقیقی وارد صندوق‌های طلا شد. این صندوق‌ها از ابتدای پاییز با ورود هشت هزار و 260 میلیاردتومانی پول حقیقی همراه بوده‌اند. از ابتدای سال نیز 18 هزار و 330 میلیارد تومان پول حقیقی وارد صندوق‌های طلا شده است. بررسی بازدهی صندوق‌های طلا از ابتدای سال نیز نشان می‌دهد که صندوق زر با رشد 46درصدی، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های طلا به ثبت رسانده است. صندوق زرفام با رشد 2 /44درصدی در رتبه دوم و صندوق عیار نیز با رشد 5 /41درصدی در جایگاه سوم قرار دارد.

بازار نفت

قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه که آمار صنعتی، افزایش بیش از حد ذخایر نفت آمریکا را نشان داد، کاهش یافت اما ادامه حملات رژیم صهیونیستی به غزه و لبنان، افت بیشتر قیمت نفت را محدود کرد. بهای معاملات نفت برنت با ۲۰ سنت معادل 3 /0 درصد کاهش، به ۷۵ دلار و ۸۴ سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدییت آمریکا با ۲۰ سنت معادل 3 /0 درصد کاهش، به ۷۱ دلار و ۵۴ سنت در هر بشکه رسید. معاملات نفت در دو روز گذشته، با افزایش قیمت بسته شده بودند. تحلیلگران شرکت مالی آی‌ان‌جی روز چهارشنبه اظهار کردند افزایش قیمت نفت در روز سه‌شنبه، احتمالاً به دلیل بی‌نتیجه بودن سفیر اخیر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به سرزمین‌های اشغالی فلسطین بود. یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت: بلینکن با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و مقامات ارشد رژیم صهیونیستی، گفت‌وگوهای طولانی انجام داد و از آنها خواست کمک‌های بشردوستانه بیشتری به غزه برسانند. ییپ جون رونگ، استراتژیست بازار در شرکت آی‌ان‌جی گفت: فعالان بازار انتظار دارند مناقشه خاورمیانه طولانی شود، زیرا توافق آتش‌بس احتمالاً با موانعی روبه‌رو شده است. اقدامات محرک اقتصادی اخیر چین ممکن است در تثبیت شرایط، موثر باشد و روند احیای پایدارتری را هدایت کند که تاثیر مثبتی بر تقاضا برای نفت خواهد گذاشت. در این میان، منابع بازار اعلام کرد آمار موسسه آمریکن پترولیوم نشان داد ذخایر نفت آمریکا در هفته گذشته، 64 /1 میلیون بشکه رشد کرده است. تحلیلگران در نظرسنجی رویترز، افزایش این ذخایر به میزان ۳۰۰ هزار بشکه را پیش‌بینی کرده بودند. آمار رسمی ذخایر روز جاری از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر خواهد شد. بر اساس گزارش رویترز، بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس روز سه‌شنبه اعلام کرد با در نظر گرفتن مازاد عرضه ملایم و ظرفیت مازاد تولید در میان تولیدکنندگان اوپک پلاس، انتظار دارد میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۵، به ۷۶ دلار در هر بشکه برسد.