بازگشت عرضه اولیه

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید. در هفته گذشته موج افزایش قیمت‌ها در کلیه بازارهای داخلی برقرار بود. در هفته‌ای که گذشت، شاخص کل بورس با رشد 28 /6درصدی همراه شد و به میانه‌های کانال دو میلیون و 800 هزارواحدی رسید. شاخص هم‌وزن نیز رشد 68 /2درصدی را تجربه کرد و شاخص کل فرابورس نیز 11 /1 درصد بر ارتفاع خود افزود. دلار توانست وارد کانال 78 هزار تومان شود. قیمت سکه نیز بار دیگر به سقف تاریخی خود در کانال 55 میلیون تومان حمله کرد. افزون بر این، هر گرم طلای 18 عیار نیز برای نخستین‌بار وارد کانال پنج میلیون تومان شد. همچنین قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال نیز در روز چهارشنبه با ۹۵ سنت معادل 31 /1 درصد افزایش به ۷۳ دلار و ۵۸ سنت رسید.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته گذشته با رشد نماگرهای سهامی پیگیری شد. در هفته‌ای که گذشت، شاخص کل بورس با رشد 28 /6درصدی همراه شد و به میانه‌های کانال دو میلیون و 800 هزارواحدی رسید. شاخص هم‌وزن نیز رشد 68 /2درصدی را تجربه کرد و شاخص کل فرابورس نیز 11 /1 درصد بر ارتفاع خود افزود. شاخص کل هر پنج روز معاملاتی هفته گذشته را سبزپوش بود؛ اما در روز چهارشنبه عرضه‌ها در بازار افزایش قابل‌ توجهی داشت و شاخص را مجبور به عقب‌نشینی از سقف روزانه خود کرد. برای هفتمین هفته متوالی است که نماگر اصلی بازار سهام با رشد در مقیاس هفتگی همراه می‌شود. شاخص بورس پس از تجربه کف یک میلیون و 970 هزارواحدی در دوم آبان، طی 45 روز معاملاتی، رشد 5 /44درصدی را تجربه کرده است و تا کانال دو میلیون و 800 هزارواحدی بالا آمده است. در این 45 روز معاملاتی، شاخص کل فقط 10 روز منفی را تجربه کرده است و در 35 روز شاخص کل با افزایش ارتفاع همراه شده است. میان بازدهی شاخص کل و شاخص هم‌وزن از کف تجربه‌شده در دوم آبان اختلاف چشمگیری وجود دارد؛ در این بازه زمانی شاخص کل 5 /44 درصد بر ارتفاع خود افزوده است و شاخص هم‌وزن نیز رشد 6 /29درصدی را به ثبت رسانده است. همان‌طور که از اعداد و ارقام نیز پیداست؛ در دو ماه اخیر تمایل به سرمایه‌گذاری در سهام بزرگ و شاخص‌ساز بازار بیش از سهام کوچک بازار بوده است که در ادامه به دلیل استقبال از نمادهای بزرگ بازار اشاره خواهد شد. اولین دلیل به نقدشوندگی بالای سهام بزرگ بازار بازمی‌گردد. انبوهی از ریسک‌های سیستماتیک در سال جاری معاملات بازار سهام را تحت‌الشعاع قرار داد و همواره ترس از ریزش بازار سهام وجود داشته است. به همین دلیل، در شرایط کنونی سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند تا سهام بزرگ بازار را در سبد سهام خود داشته باشند تا در صورت ظهور ریسک‌های خلق‌الساعه بتوانند با سهولت سهام خود را به فروش برسانند. دومین عامل به اخبار مثبت پیرامون سهام شاخص‌ساز بازار برمی‌گردد؛ اکثر اخبار مثبتی که در ماه‌های اخیر در تالار شیشه‌ای مخابره شده است، به سهام بزرگ بازار مرتبط بوده است. به همین دلیل تقاضا برای سهام بزرگ بازار بیش از سهام کوچک بوده است. سومین عامل نیز استقبال مدیران صندوق‌های اهرمی از سهام بزرگ بازار است؛ مدیران این صندوق‌ها عمدتاً از میان سهام بزرگ بازار پورتفوی را می‌چینند و به همین دلیل بیشتر به خرید سهام بزرگ بازار مشغول هستند. این عامل نیز به عنوان سومین دلیل استقبال از سهام بزرگ بازار مطرح است. بورس تهران اکنون سومین ماه متوالی مثبت خود را پشت سر می‌گذارد، در آبان‌ماه شاخص کل 5 /12 درصد بر ارتفاع خود افزود، در آذر روند صعودی بازار تشدید شد و شاخص کل با رشد 7 /18درصدی همراه شد. رشد دی‌ماه شاخص نیز 28 /6 درصد بوده است. دلار در بازار آزاد به 78 هزار تومان رسیده است و طبیعتاً این عامل نیز یکی از مهم‌ترین محرک‌های بازار در رالی اخیر بوده است، افزایش نرخ دلار موثر بر سود شرکت‌ها به حوالی 64 هزار تومان نیز دیگر عاملی است که تقاضا را در معاملات بورس تهران تقویت کرده است. سوالی که در این اثنی از سوی برخی از فعالان بازار سهام مطرح می‌شود این است که آیا روند صعودی بازار سهام ادامه‌دار خواهد بود یا بازار بیش از این رشد نخواهد کرد؟ واقعیت امر این است که رشد بازار سهام در رالی اخیر در نمادهای شاخص‌ساز بسیار شارپ بوده است و نیاز به استراحت قیمتی در اکثر نمادهای بزرگ بازار احساس می‌شود. حرکت آهسته و پیوسته و استراحت‌های موقت در مسیر صعودی، یکی از اصلی‌ترین ملزومات روندهای صعودی پایدار هستند و اگر این اصلاح‌های زمانی و قیمتی اتفاق نیفتد، سهام بزرگ بازار به محدوده اشباع خرید و حبابی شدن می‌رسد و طبیعتاً ریزش سهام بزرگ بازار، همه نمادها را نیز با فشار فروش همراه می‌سازد. بنابراین توجه سیاست‌گذار در مقطع فعلی و برای کمک به بازار سهام باید معطوف به این قضیه باشد تا سهامداران از این حیث متضرر نشوند. همچنین با پایدار شدن وضعیت بازار سهام و وجود تقاضا در حوالی سهام مختلف بازار، به نظر می‌رسد که سیاست‌گذار بورسی باید در جهت افزایش عرضه‌های اولیه در بازار سهام گام بردارد تا بازار اولیه نیز از رونق این روزهای بازار ثانویه بهره‌مند شود. به‌تازگی چهار عرضه اولیه در بازار سهام انجام شده است که عمدتاً از شرکت‌های با مقیاس کوچک بازار تلقی می‌شوند. بنابراین ضروری است که روند ورود شرکت‌های جدید به بازار شتاب بیشتری به خود بگیرد و شرکت‌های بزرگی که در صف ورود به بازار هستند نیز وارد فرآیند عرضه اولیه شوند. در سالی که شعار مهار تورم و رشد تولید را یدک می‌کشد، بازار سرمایه به عنوان مهم‌ترین بستر تحقق این شعار در اختیار سیاست‌گذاران قرار دارد و با توجه به اوضاع و احوال مناسب و متعادل بازار ثانویه، اکنون بهترین زمان برای استفاده از ظرفیت‌های تالار شیشه‌ای است.

بازار ارز

دلار در بازار آزاد در سطوح تاریخی سیر می‌کند و سطوحی که شاخص ارزی در هفته گذشته در آن مورد معامله قرار گرفت، در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است. دلار در معاملات روز چهارشنبه در آستانه فتح کانال 79 هزار تومان قرار گرفت. دلار در آخرین روز آبان در کانال 69 هزار تومان قرار داشت و در 35 روز اخیر با رشد خیره‌کننده 14درصدی همراه شده و به کانال 78 هزار تومان رسیده است. اگر دامنه مورد بررسی عقب‌تر برده شود، رشد قابل ‌توجه دلار در نیمه دوم سال مشهودتر هم خواهد بود؛ دلار در آخرین روز تابستان در کانال 59 هزار تومان قرار داشت و شاخص ارزی با حرکت خود در مسیر صعودی، رشد 32درصدی را در این مدت به ثبت رسانده است. اما چه عواملی موجب شده تا دلار این‌چنین بی‌پروا در بازار آزاد به حرکت خود در مسیر صعودی ادامه دهد؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت انتظارات تورمی مجدداً در سطح جامعه افزایش داشته است و دلار نیز تحت تاثیر این موضوع در مسیر صعودی گام برمی‌دارد. همچنین از آغازین روزهای بهمن‌ماه نیز دونالد ترامپ به صورت رسمی کار خود را در کاخ سفید آغاز خواهد کرد و بسیاری بر این باورند که با سختگیری‌های اعمال‌شده در دوران وی، درآمدهای نفتی و ذخایر ارزی ایران کاهش قابل ‌توجهی را تجربه خواهد کرد و این موضوع موجبات تقویت تقاضای پیش‌نگر و سفته‌بازانه را در بازار آزاد فراهم کرده است. از سوی دیگر با توجه به رشد ادامه‌دار نقدینگی و پایداری سلسله‌ای از ناترازی‌ها در اقتصاد ایران، همچنان محرک بنیادی دلار برای افزایش قیمت فراهم است. در نیمه نخست سال به‌‌رغم بروز سلسله‌ای از ریسک‌های سیستماتیک که در حوالی کشور رخ داد، بازارساز موفق به کنترل قیمت دلار در بازار آزاد شد. اما در نیمه دوم سال فعلاً دلار کنترل نشده است و در سطوح تاریخی به پیشروی خود ادامه می‌دهد. نرخ ارز در بازار توافقی نیز که بعد از حذف دلار نیمایی اکنون تبدیل به دلار موثر بر سود شرکت‌های بورسی شده است در معاملات روز چهارشنبه به 64 هزار و 340 تومان رسید.

بازار طلا و سکه

رشد دلار در بازار آزاد سوخت افزایش قیمت‌ها در بازار طلا و سکه را فراهم کرده است و در هفته گذشته قیمت هر گرم طلای 18 عیار برای نخستین‌بار وارد کانال پنج میلیون تومان شد. در معاملات روز چهارشنبه هر گرم طلای 18 عیار به پنج میلیون و 27 هزار تومان رسید. سکه امامی نیز در قیمت 55 میلیون و 300 هزار تومان معامله شد. نیم‌سکه به کانال تاریخی 30 میلیون‌تومانی رسید و ربع‌سکه نیز در قیمت 17 میلیون و 800 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت. همچنین استقبال از صندوق‌های طلا نیز در هفته گذشته همچنان ادامه‌دار بود و این صندوق‌ها را در مقیاس هفتگی با رشد همراه کرد. قیمت اونس طلا در بازار جهانی این روزها نوسان چندانی ندارد و افزایش نرخ ارز در بازار آزاد است که به تقویت تقاضا در بازار طلا و سکه منجر شده است. با افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و افزایش ارزش ذاتی سکه امامی، حباب سکه کمتر شده است و به حوالی 13 درصد رسیده است که یکی از کمترین مقادیر این متغیر در یک سال اخیر است.

بازار نفت

دورنمای کاهش عرضه نفت به دنبال کم شدن حجم معاملات در آستانه تعطیلات کریسمس از دلایل بالا رفتن قیمت نفت در روزهای اخیر بوده است. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در روز چهارشنبه با ۹۵ سنت معادل 31 /1 درصد افزایش به ۷۳ دلار و ۵۸ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا هم با ۸۶ سنت معادل 24 /1 درصد افزایش ۷۰ دلار و ۱۰ سنت معامله می‌شود. تحلیلگران عقیده دارند قیمت شاخص‌های نفتی در کوتاه‌مدت در همین محدوده باقی خواهد ماند. فعالیت در بازار طی تعطیلات سال نوی میلادی کاهش یافته و شرکت‌کنندگان بازار منتظرند دیدگاه واضح‌تری از تعادل جهانی نفت در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ به دست آورند. برخی تحلیلگران همچنین به نشانه‌های بالا رفتن تقاضا برای نفت در چند ماه آینده اشاره کرده‌اند. آمار موسسه نفت آمریکا نشان می‌دهد ذخایر نفت خام و میعانات گازی این کشور به ترتیب 2 /3 و 5 /2 میلیون بشکه در هفته گذشته کاهش یافته است. ذخایر بنزین در آمریکا 9 /3 میلیون بشکه افزایش یافته است. همچنین تصمیم چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت دنیا برای انتشار سه تریلیون یوآن معادل ۴۱۱ میلیارد دلار اوراق قرضه مخصوص در سال آینده از قیمت نفت حمایت کرده است. پکن محرک‌های مالی را برای احیای اقتصاد افزایش می‌دهد. بازارها همچنین در حال بررسی اقتصاد آمریکا به‌ عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت دنیا هستند که اطلاعات پیچیده‌ای از آن به دست آمده است. در حالی که اطمینان مصرف‌کنندگان در ماه دسامبر ضعیف شده، سفارش‌های جدید برای کالاهای ساخت این کشور در نوامبر در بحبوحه تقاضای بالا برای ماشین‌آلات افزایش یافته است. فروش خانه‌های جدید هم بالا رفته که نشان‌دهنده شرایط مثبت اقتصاد آمریکا در پایان سال جاری میلادی است.