درخشش طلا

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید و در این میان در هفته گذشته و کل بهمن قیمت‌ها در بازار طلا و سکه با رشد قابل‌توجهی همراه شدند و طلا و سکه بهترین بازار دارایی به لحاظ کسب بازدهی در هفته قبل بود. نماگرهای سهامی نیز در هفته قبل با افت همراه شدند. دلار نیز در هفته قبل وارد کانال 93 هزار تومان شد.

بازار سهام

در معاملات هفته گذشته بورس تهران، شاخص کل با افت 87 /1‌درصدی همراه شد و شاخص هم‌وزن کاهش 06 /3درصدی را تجربه کرد و شاخص کل فرابورس نیز 44 /2 از ارتفاع خود را از دست داد. در مقیاس هفتگی چهار هزار و 283 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد و میانگین ارزش معاملات بازار نیز در هفته گذشته به شش هزار و 448 میلیارد تومان رسید. طرح پیش‌فروش سکه بانک مرکزی که در هفته گذشته انجام شد؛ یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر وضعیت نابسامان بورس در روزهای ابتدایی هفته بود. بانک مرکزی در سه روز (28 تا 30 بهمن) از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران پیش‌فروش سکه را انجام داد. این کار بانک مرکزی با هدف جمع‌آوری نقدینگی سیال و سرگردان از سطح جامعه صورت گرفت. یکشنبه انواع قطعات سکه با موعد تحویل ۳۱ خرداد سال بعد به فروش رسیدند و دوشنبه نیز سکه‌ها با موعد تحویل ۳۰ مرداد ۱۴۰۴ به فروش رسیدند. سه‌شنبه نیز سکه‌های با موعد تحویل ۳۰ مهر ۱۴۰۴ به فروش رسیدند. با توجه به اختلاف قیمت سکه‌ها با بازار آزاد، این پیش‌فروش از جذابیت قابل‌توجهی برخوردار بود و استقبال جالب ‌توجهی از این طرح به عمل آمد. برای مثال یکشنبه پیش‌فروش تمام سکه با موعد تحویل ۳۱ خرداد سال بعد به قیمت ۶۴‌ میلیون و ۵۰۰‌ هزار تومان انجام شد؛ این در حالی است که در همان روز سکه امامی در بازار در قیمت ۷۲‌ میلیون و ۵۰۰‌ هزار تومان مورد معامله قرار گرفت. بنابراین شکاف قیمتی قابل‌‌توجه میان قیمت‌های پیش‌فروش و قیمت بازار آزاد سبب شد تا این طرح برای برخی از سرمایه‌گذاران به‌رغم موعد تحویل چندماهه جذاب شود و اقدام به ثبت سفارش برای خرید این سکه‌ها کنند. همچنین یکشنبه در حالی نیم‌سکه با موعد تحویل خرداد ۱۴۰۴ در قیمت ۳۶‌ میلیون و ۲۰۰‌ هزار تومان انجام شد که در بازار این فلز ارزشمند به قیمت ۴۰‌ میلیون و ۲۰۰‌ هزار تومان مورد معامله قرار می‌گرفت. افزون بر این، ربع‌سکه نیز در پیش‌فروش روز یکشنبه به قیمت ۱۸‌ میلیون و ۱۵۰‌ هزار تومان عرضه شد؛ درحالی‌که قیمت همین قطعه در بازار ۲۰‌ میلیون و ۶۰۰‌ هزار تومان بود. می‌توان گفت طرح پیش‌فروش سکه یکی از مهم‌ترین مواردی بود که به شتاب گرفتن خروج پول از بازار سهام منجر شد. همچنین در معاملات هفته گذشته میانگین ارزش کل بازار سرمایه به ۹‌ هزار و ۸۵۵‌ هزار میلیارد تومان رسید که با احتساب میانگین دلار ۹۱‌ هزارتومانی در بازار آزاد ارزش دلاری کل بازار سهام ۱۰۷‌ میلیارد دلار است. هرچند در آبان امسال رقم ۱۰۴‌ میلیارددلاری نیز برای این متغیر به ثبت رسیده بود، اما می‌توان گفت؛ با رشد دلار در بازار آزاد در یک ماه اخیر، مجدداً بازار به لحاظ ارزش دلاری به سطوح سه ماه قبل بازگشته است. با اینکه رقم کنونی شاخص از کف تجربه‌شده در آبان امسال بسیار بالاتر است؛ اما بررسی ارزش دلاری بازار نشان می‌دهد؛ بازار با افت قیمت‌هایی که اخیراً صورت گرفت و رشدهایی که در قیمت دلار حادث شد؛ مجدداً به سطوح قبلی بازگشته است. با این تفاوت که در این مدت بیش از ۱۰‌ عرضه اولیه نیز در بازار سهام انجام شده است و طبیعتاً این عرضه اولیه‌ها نیز سهمی در بزرگنمایی رقم کنونی ارزش دلاری بازار نسبت به مقادیر تجربه‌شده در آبان امسال داشته‌اند. ارزش دلاری بازار توانسته بود تا سطوح بیش از ۱۳۱ میلیارد دلار نیز پیشروی داشته باشد؛ اما با شتاب گرفتن روند افزایش نرخ ارز در بازار آزاد و افت قیمت‌های تالار شیشه‌ای، این متغیر مجدداً در آستانه از دست دادن کف ۱۰۰‌ میلیارد‌دلاری قرار گرفته است. همین موضوع پتانسیل و جذابیت افزایش قیمت در تالار شیشه‌ای را در ماه‌های آتی دوچندان می‌کند. میانگین ارزش دلاری بازار در سال جاری در محدوده ۱۲۸‌ میلیارد دلار قرار گرفته است.

بازار ارز

دلار در بازار آزاد مجدداً در روز چهارشنبه برای شکستن سقف تاریخی خیز برداشت و وارد کانال 93 هزار تومان شد. در اواسط آبان که انتخابات آمریکا برگزار شد، دلار در سطوح کمتر از 70 هزار تومان قرار داشت و اکنون دلار در بازار آزاد توانسته خود را به کانال 93 هزار تومان برساند. این موضوع از چشم‌انداز کاهش ذخایر ارزی ایران که در نتیجه تشدید تحریم‌ها از سوی ترامپ حاصل می‌شود، نشات گرفته است. اخیراً آماری در خصوص میزان صادرات نفت ایران به چین منتشر شد که نشان می‌داد در دو ماه اخیر میلادی میزان صادرات نفت ایران به چین دچار کاهش قابل ‌توجهی شده است و طبیعتاً این موارد به بازار آزاد ارز سیگنال‌های افزایشی صادر می‌کند. همه جهش‌های ارزی یک دهه اخیر اقتصاد ایران به‌جز جهش ارزی نیمه دوم سال 1401 در نتیجه جرقه شوک‌های خارجی آغاز شده است. افزایش بهای دلار در بازار آزاد در معاملات سال جاری در نتیجه پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا آغاز شد؛ در شوک ارزی سال 1399 نیز تا اواخر مهر آن سال، شانس پیروزی ترامپ در انتخابات 2020 آمریکا بیشتر بود و این موضوع به شعله‌ور شدن آتش انتظارات تورمی منجر شد و دلار را رشد داد. در سال 1397 نیز پس از خارج شدن دونالد ترامپ از برجام در اردیبهشت 1397 روند صعودی قیمت ارز در بازار آزاد آغاز شد و دلار تا اوایل پاییز آن سال در مسیر صعودی قرار داشت. 

در آغازین سال‌های دهه 90 نیز با شروع تحریم‌های بانکی و نفتی نرخ ارز در سال‌های 1390 و 1391 با رشد قابل ‌توجهی همراه شد. بنابراین همان‌طور که عنوان شد؛ جهش قیمت دلار در سنوات اخیر همواره توام با شوک‌های خارجی بوده است. اقتصاد ایران گرفتار سلسله‌ای از ناترازی‌ها در زمینه‌های مختلف است که این موضوع درنهایت به بودجه دولت فشار وارد می‌کند و کسری بودجه درنهایت با چاپ پول و رشد نقدینگی جبران می‌شود که نهایتاً این موضوع موجب رشد قیمت دلار و تورم در سطح جامعه می‌شود.

سه‌شنبه گذشته یازدهمین ماه سال به پایان رسید و در این ماه بازدهی‌های قابل‌توجهی در بازار طلا و سکه به ثبت رسید. در این ماه، سکه امامی با رشد 2 /34درصدی، پرچمدار کسب بازدهی در بهمن‌ماه بود و نیم‌سکه با 5 /33 درصد رشد رتبه دوم را به خود اختصاص داد و گواهی سپرده سکه در بورس نیز 3 /33 درصد بر ارتفاع خود افزود. سکه بهار آزادی نیز در بهمن‌ماه افزایش 4 /31درصدی را تجربه کرد. نکته قابل‌توجه این است که چهار دارایی مذکور در بهمن عملکرد بهتری نسبت به صندوق‌های طلا داشته‌اند. بهترین صندوق طلا به لحاظ کسب بازدهی از ابتدای سال، صندوق تابش بوده است که در بهمن‌ماه رشد 4 /30 درصد به ثبت رسانده است. عیار و مثقال نیز رتبه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند. شاخص صندوق‌های طلا نیز در بهمن رشد 7 /28درصدی داشته است. در بهمن رکورد ورود پول حقیقی در مقیاس ماهانه به صندوق‌های طلا شکسته شد. در یازدهمین ماه سال،‌ 10 هزار و 800 میلیارد تومان پول حقیقی وارد 18 صندوق طلای فعال در بازار شد. در 11 ماه سپری‌شده از سال، به‌جز دی‌ماه در کلیه ماه‌ها این صندوق‌ها با ورود پول حقیقی همراه شده‌اند. در معاملات روز چهارشنبه، هر گرم طلای 18 عیار به قیمت شش میلیون و 750 هزار تومان رسید و سکه امامی نیز به حوالی 77 میلیون تومان رسید. نیم‌سکه 42 میلیون و 200 هزار تومان قیمت‌گذاری شد و ربع‌سکه نیز در قیمت 21 میلیون و 700 هزار تومان معامله شد. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که بازار طلا و سکه از ابتدای سال، بهترین بازار دارایی به لحاظ کسب بازدهی از ابتدای سال بوده است و رشد همزمان بهای اونس طلا در بازار جهانی و قیمت دلار در بازار آزاد سبب شده تا قیمت‌ها در این بازار با رشد قابل‌توجهی همراه شود.

بازار نفت

قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه بازار آسیا، در بحبوحه نگرانی‌ها نسبت به اختلالات عرضه در آمریکا و روسیه و انتظار بازارها برای شفافیت بیشتر درباره مذاکرات صلح اوکراین، افزایش یافت. بهای معاملات نفت برنت با ۱۴ سنت معادل 2 /0 درصد افزایش، به ۷۵ دلار و ۹۸ سنت در هر بشکه رسید و به سوی سومین رشد روزانه پیش رفت. بهای معاملات وست‌تگزاس اینترمدییت آمریکا برای تحویل در مارس، ۱۶ سنت معادل 2 /0 درصد افزایش یافت و به ۷۲ دلار و یک سنت در هر بشکه رسید. تونی سایکامور، تحلیلگر بازار شرکت آی‌جی گفت: سطح ۷۰ دلار که از نظر روانی، سطح مهمی محسوب می‌شود، به دلیل حملات پهپادی اوکراین به تاسیسات نفتی روسیه و نگرانی از مختل شدن عرضه در آمریکا به دلیل برودت هوا، قوی مانده است. به علاوه، گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که اوپک‌پلاس ممکن است تصمیم بگیرد برنامه آغاز افزایش تولید ماهانه خود در آوریل را به تاخیر بیندازد. روسیه اعلام کرد جریان نفت از طریق کنسرسیوم خط لوله کاسپین که یک مسیر مهم برای صادرات نفت از قزاقستان است، روز سه‌شنبه، پس از حمله پهپادی اوکراین به یک ایستگاه پمپ نفت، به میزان ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافت. طبق محاسبات رویترز، کاهش ۳۰درصدی، معادل از دست رفتن ۳۸۰ هزار بشکه در روز عرضه به بازار است. در این میان، برودت هوا، عرضه نفت در آمریکا را تهدید می‌کند. سازمان خط لوله داکوتای شمالی، برآورد کرده است که تولید این ایالت که سومین ایالت تولیدکننده بزرگ نفت در آمریکا است، حداکثر ۱۵۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز سه‌شنبه، اعلام کرد برای برگزاری مذاکرات بیشتر با روسیه برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، موافقت کرده است. دستیابی به توافق برای صلح، می‌تواند به رفع یا تسهیل تحریم‌هایی که عرضه نفت روسیه به بازار را محدود نگه داشته است، کمک کند. با این حال، تحلیلگران گلدمن ساکس اعلام کردند هرگونه توافق صلح میان اوکراین و روسیه و تسهیل تحریم‌ها، بعید است جریان نفت روسیه را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. در گزارش این تحلیلگران آمده است: بر این باوریم که تولید نفت روسیه تحت توافق اوپک‌پلاس، محدود مانده است و تحریم‌ها، فقط مقصد صادرات را محدود کرده و تاثیری بر حجم صادرات نداشته است. بر اساس گزارش رویترز، در این میان، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد قصد دارد تعرفه ۲۵درصدی را بر واردات خودرو اعمال کند که این تعرفه‌ها می‌تواند قیمت محصولات مصرف‌کننده را افزایش دهد و اقتصاد را ضعیف کرده و تقاضا برای سوخت را کمتر کند.