برق مس
بازار جهانی مس به کدام‌سو می‌رود؟
مس، به دلیل توسعه فناوری‌های نوین و حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، به عنوان فلزی حیاتی در صنایع مختلف از جمله انرژی، خودروسازی و الکترونیک، با افزایش تقاضا روبه‌رو شده است. این مازاد تقاضا، همراه با محدودیت‌های تولید در کشورهای بزرگ تولیدکننده مانند شیلی و پرو، به افزایش قیمت مس در بازارهای جهانی انجامیده است. در ادامه، دلایل اصلی افزایش قیمت مس و روند تقاضای این فلز استراتژیک بررسی می‌شود.
دلایل افزایش قیمت مس
در سال‌های اخیر، شاهد افزایش چشمگیر قیمت فلز مس بوده‌ایم. در ماه‌های اخیر، قیمت هر پوند مس از مرز 6 /4 دلار عبور کرده و به بالاترین سطح از سال ۲۰۲۲ رسیده و اکنون در محدوده قیمتی 3 /4 دلار در حال نوسان است. افزایش ارزش این فلز ناشی از چندین عامل اساسی است که به‌طور مستقیم بر بازار عرضه و تقاضای این فلز تاثیر گذاشته است.
1- رشد تقاضا در صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر
مس به عنوان رسانای اصلی در پروژه‌های انرژی‌های بادی و خورشیدی استفاده می‌شود. شبکه‌های برق‌رسانی که بخش مهمی از زیرساخت‌های توسعه انرژی تجدیدپذیر را تشکیل می‌دهند، نیاز به مس دارند. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۵، تقاضای مس برای این زیرساخت‌ها به حدود دو‌و‌نیم برابر میزان فعلی افزایش یابد.
2- افزایش تقاضا در صنعت خودرو الکتریکی
خودروهای الکتریکی یکی دیگر از عوامل کلیدی افزایش تقاضای مس هستند. هر خودرو الکتریکی به‌طور میانگین به حدود ۳۰ کیلوگرم مس نیاز دارد؛ این در حالی است که در تولید خودروهای بنزینی فعلی حداکثر ۱۵ کیلوگرم فلز مس به کار می‌رود. با افزایش تولید و استفاده از خودروهای الکتریکی در سطح جهانی، به‌ویژه در بازارهای چین و اروپا، تقاضای مس در این بخش به‌شدت رو‌به رشد است. خودروهای تجاری بزرگ‌تر مانند کامیون‌های برقی نیز به مقادیر بیشتری از این فلز نیاز دارند و اگر این بخش نیز به سمت الکتریکی‌سازی حرکت کند، شاهد جهش بیشتری در تقاضای مس خواهیم بود.
3- کاربردهای گسترده در صنایع الکترونیک
در حال حاضر، در ساخت هر خانه به‌طور متوسط حدود ۱۸۰ کیلوگرم مس به کار گرفته می‌شود که این میزان به دلیل روند هوشمندسازی منازل در حال افزایش است. از آنجا که استفاده از ریزپردازنده‌ها و قطعات الکترونیکی در بسیاری از صنایع دیگر نیز در حال گسترش است، تقاضای مس در این بخش به‌طور چشمگیری رشد خواهد کرد. به نظر می‌رسد ظهور فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا که نیازمند پردازش‌های سنگین هستند، به افزایش تقاضا برای مس کمک کرده و روند صعودی قیمت آن را حفظ خواهند کرد.
تحلیل روند قیمتی مس در بازار جهانی
قیمت فلز مس در سال‌های اخیر نشان‌دهنده یک روند صعودی و بی‌سابقه است. قیمت هر پوند مس، از سال ۲۰۱۹ تاکنون به‌طور مداوم افزایش یافته و اخیراً به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۲۲ رسیده است. یکی از عوامل اصلی این افزایش، ناهماهنگی میان عرضه و تقاضا در بازار جهانی است. تعطیلی برخی از معادن، کاهش کیفیت سنگ‌های معدنی و همچنین مشکلات ژئوپولیتیک در کشورهای تولیدکننده، باعث شده‌اند که عرضه مس به‌شدت کاهش یابد. در شیلی و پرو که به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس جهان شناخته می‌شوند، نوسانات سیاسی و اقتصادی تاثیر زیادی بر تولید مس گذاشته است. در شیلی، کاهش کیفیت سنگ‌های معدنی و کمبود منابع آبی به کاهش تولید مس منجر شده است. از سوی دیگر در پرو، آشفتگی‌های سیاسی و اجتماعی باعث شده که تولید معادن به‌طور مداوم دچار وقفه شود و همین امر به ایجاد کمبود در عرضه مس در بازار جهانی کمک کرده است (نمودار 2).
تاثیر چین بر بازار جهانی مس
چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده مس در جهان، نقشی کلیدی در تعادل عرضه و تقاضای جهانی این فلز ایفا می‌کند. بر اساس داده‌های ارائه‌شده (نمودار 4) واردات مس چین در سال‌های اخیر به‌طور مداوم در حال افزایش بوده است. این رشد واردات ناشی از تقاضای داخلی بالای این کشور برای مس است که بیشتر آن در پروژه‌های زیرساختی، توسعه فناوری و تولید خودروهای الکتریکی مصرف می‌شود. صادرات چین نیز در حوزه محصولات تولیدشده از مس، به‌ویژه در زمینه خودروهای الکتریکی، افزایش یافته است.
تحلیل عرضه جهانی مس
عرضه مس در سطح جهانی به‌شدت تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهم‌ترین این عوامل، مشکلات ژئوپولیتیک، مسائل محیط زیستی و همچنین کاهش کیفیت معادن است. کشورهای بزرگی مانند شیلی و پرو که حدود 31 درصد از ذخایر مس جهان را در اختیار دارند و از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس در جهان هستند، با چالش‌های جدی در زمینه تولید مواجه شده‌اند. بر اساس گزارش‌های ارائه‌شده، شیلی به دلیل کاهش کیفیت سنگ‌های معدنی و همچنین کمبود منابع آبی در برخی از مناطق، نتوانسته است به اهداف تولیدی خود برسد. این وضعیت باعث شده است که قیمت‌های جهانی تحت تاثیر قرار گیرد و عرضه این فلز حیاتی کاهش یابد.
از سوی دیگر، پرو که دومین تولیدکننده بزرگ مس در جهان است، به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی، نتوانسته است از حداکثر ظرفیت تولید خود بهره ببرد. این کشور که سهم قابل توجهی از تولید مس جهان را به خود اختصاص داده، طی چند سال گذشته با اعتصاب‌های کارگری و ناآرامی‌های اجتماعی مواجه بوده که به کاهش تولید و در نتیجه افزایش قیمت‌های جهانی مس منجر شده است.
از سوی دیگر، بسیاری از معادن در سطح جهان نیز به دلیل کاهش عیار سنگ‌های معدنی، با چالش‌های بهره‌وری مواجه هستند. این موضوع در نهایت باعث افزایش هزینه‌های تولید و کاهش عرضه کلی مس در بازار می‌شود. بر اساس داده‌های منتشرشده، متوسط عیار سنگ‌های معدنی در معادن بزرگ جهان از حدود 4 /1 درصد در اوایل دهه ۲۰۰۰ به کمتر از 7 /0 درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
تاثیر سیاست‌های ترامپ بر تولید داخلی آمریکا
دیدگاه و سیاست‌های دونالد ترامپ در حوزه صنایع معدنی، به‌ویژه مس، تاثیرات قابل توجهی بر بازار جهانی این فلز دارد. ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری‌اش با کاهش مالیات‌ها و تسهیل مقررات زیست‌محیطی تلاش کرد تا تولید داخلی آمریکا را افزایش دهد و در صورت بازگشت به قدرت، احتمالاً همین سیاست‌ها را دوباره اجرا خواهد کرد. هرچند آمریکا تولیدکننده کوچکی در بازار جهانی مس به شمار می‌رود و تاثیر مهمی بر عرضه جهانی ندارد، اما این سیاست‌ها می‌تواند وابستگی این کشور به واردات را کاهش دهد. از سوی دیگر، سیاست‌های تجاری سختگیرانه ترامپ، به‌ویژه در برابر چین، می‌تواند باعث کاهش تقاضای جهانی مس شود، زیرا چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس است و جنگ تجاری میان دو کشور ممکن است تقاضای این فلز را کاهش داده و قیمت‌ها را در کوتاه‌مدت تحت تاثیر قرار دهد. همچنین، کاهش محدودیت‌های زیست‌محیطی در آمریکا می‌تواند به افزایش استخراج داخلی مس کمک کند، هرچند تاثیر آن بر عرضه جهانی محدود خواهد بود.
چالش‌های زیست‌محیطی تولید مس
استخراج و تولید مس با چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی مهمی روبه‌رو است. در کشورهایی مانند شیلی و پرو که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس در جهان هستند، مشکلات زیست‌محیطی نظیر کمبود منابع آبی و آلودگی‌ها و همچنین نارضایتی‌های اجتماعی، روند تولید این فلز را با موانعی جدی مواجه کرده است. اعتراضات محلی و اعتصابات کارگری در پرو و شیلی، موجب توقف‌های مکرر در فعالیت معادن و کاهش تولید شده است. شرکت‌های معدنی برای کاهش این تاثیرات منفی، در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید برای مدیریت منابع و کاهش مصرف آب هستند، اما این مشکلات در کوتاه‌مدت حل‌شدنی نیستند که به نظر می‌رسد باعث نوسانات در عرضه مس و در نهایت باعث افزایش قیمت جهانی شود.
بازیافت مس؛ راهکاری برای جبران کمبود عرضه
بازیافت مس به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی این فلز بسیار به‌صرفه و کارآمد است. مس بدون کاهش کیفیت می‌تواند بارها و بارها بازیافت شود، به‌طوری که بخش قابل توجهی از مس موجود در بازار، حاصل فرآیند بازیافت است. بر اساس گزارش‌های ارائه‌شده، در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۶ درصد از کل عرضه جهانی مس از طریق بازیافت تامین شده است. انتظار می‌رود با توجه به افزایش تقاضای جهانی و محدودیت‌های مربوط به استخراج، این سهم در سال‌های آینده افزایش یابد.
در کشورهایی مانند چین، ایالات‌متحده و کشورهای اروپایی، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در حوزه بازیافت فلزات صورت گرفته است. این کشورها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته توانسته‌اند به میزان زیادی از نیاز خود به مس از طریق بازیافت پاسخ دهند. بازیافت مس نه‌تنها به تامین نیاز بازار کمک می‌کند، بلکه از لحاظ زیست‌محیطی نیز به دلیل کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی حاصل از استخراج معادن، مزایای چشمگیری دارد. در بلندمدت، بازیافت مس می‌تواند نقشی کلیدی در تامین تقاضای روزافزون این فلز ایفا کند. با این حال، همچنان ظرفیت بازیافت موجود نمی‌تواند تمام شکاف میان عرضه و تقاضا را پر کند. بنابراین، علاوه بر افزایش بهره‌وری بازیافت، نیاز به اکتشافات جدید و بهینه‌سازی معادن فعلی نیز وجود دارد تا بتوان از این چالش‌ها عبور کرد.
چشم‌انداز بلندمدت مس در بازار جهانی
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که قیمت مس در آینده با توجه به افزایش تقاضا در صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی و محدودیت‌های عرضه، همچنان روند صعودی خواهد داشت. برآوردها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۳۰ شکاف میان عرضه و تقاضای جهانی به پنج میلیون تن خواهد رسید که به افزایش قیمت‌ها و کمبود مس در بازارهای جهانی منجر می‌شود. در چشم‌انداز بلندمدت، تقاضای مس تا سال ۲۰۵۰ دو برابر سطح فعلی پیش‌بینی شده است، اما چالش‌هایی نظیر کاهش کیفیت معادن و مشکلات ژئوپولیتیک مانع از رشد کافی عرضه خواهد شد. سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های بازیافت و بهره‌وری از معادن می‌تواند بخشی از این شکاف را پوشش دهد، اما فشارهای تقاضا و محدودیت‌های عرضه، نقش مس را به عنوان یک فلز استراتژیک در اقتصاد جهانی تثبیت می‌کند.
بازار جهانی مس به دلیل افزایش تقاضا از سوی صنایع مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی و همچنین چالش‌های عرضه از جمله کاهش کیفیت معادن، نوسانات ژئوپولیتیک و مسائل زیست‌محیطی، با فشارهای قیمتی مواجه است. در سال‌های آینده، پیش‌بینی می‌شود که شکاف میان عرضه و تقاضا افزایش یابد و قیمت مس به سطوح بی‌سابقه‌ای دست یابد. در این میان سیاست‌های اقتصادی و تجاری آمریکا و چین، به‌ویژه در صورت ادامه جنگ تجاری، می‌توانند نوسانات بیشتری در بازار ایجاد کنند. افزایش بهره‌وری معادن و بازیافت مس می‌تواند به جبران بخشی از کمبود عرضه کمک کند، اما چالش‌های عرضه و تقاضا همچنان ادامه خواهد داشت.
