بازارهای سرخ

معاملات هفته گذشته بازارهای سرمایه‌گذاری در حالی به پایان رسید که این امر همزمان با پایان ماه خرداد و فصل بهار برای بازارها بود. خرداد برای بازار سهام، با افت 6 /5درصدی شاخص کل و 35 /2درصدی نماگر هم‌وزن به پایان رسید. نفت برنت همچنان به نوسان اندک خود در میانه‌های کانال 70 دلار ادامه می‌دهد، سکه همچنان در مقادیر کمتر از 30 میلیون تومان معامله می‌شود و دلار نیز در نیمه دوم کانال 48 هزار تومان به نوسان می‌پردازد.

بازار سهام

بورس تهران در هفته‌ای که گذشت، روند آرامی را پشت سر گذاشت، شاخص کل بورس تهران در هفته‌ای که گذشت با 38 /0 درصد کاهش در کانال دو میلیون و 100 هزارواحدی کار خود را به اتمام رساند. به این ترتیب خردادماه برای نماگر اصلی بازار سهام با از دست دادن دو کانال سپری شد و شاخص کل متاثر از کاهش قیمت دلار در سومین ماه سال، دو کانال دو میلیون و 300 و دو میلیون و 200 هزارواحدی را از دست داد. در نهایت برآیند تحرکات شاخص کل بورس تهران منجر به افت 6 /5درصدی شاخص کل در ماه خرداد شد. نماگر هم‌وزن بورس نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، با رشد 64 /0درصدی در مقیاس هفتگی همراه شد تا برآیند افت‌وخیزهای این نماگر در جریان معاملات خردادماه کاهش ارتفاع 35 /2درصدی این نماگر باشد. شاخص کل فرابورس نیز در هفته‌ای که گذشت، با رشد ناچیز 01 /0درصدی مواجه شد تا این شاخص سهامی نیز در جریان معاملات خرداد با کاهش 3 /3درصدی همراه شود. با پایان هفته گذشته، پرونده معاملاتی بورس تهران در خرداد بسته شد و این فصل با افزایش ارتفاع نماگرهای سهامی همراه شد. در بهار 1402، شاخص کل بورس با افزایش 9 /10درصدی همراه شد. عملکرد نماگر هم‌وزن اما در جریان معاملات خرداد بهتر از شاخص کل بود و این شاخص با افزایش 5 /27درصدی در بهار امسال کار خود را به اتمام رساند. شاخص کل فرابورس نیز رشد 8 /14درصدی را ثبت کرد تا هر سه نماگر اصلی بازار سهام در فصلی که گذشت با افزایش ارتفاع روبه‌رو شوند. اما چه دلایلی باعث شد که بازار در خرداد با کاهش ارتفاع نماگرها همراه شود؟ معاملات دلار در بازار آزاد در آغازین روز خرداد در کانال 52 هزار تومان انجام می‌شد، اما در آخرین روز خرداد دلار با عقب‌نشینی چهارکانالی در جریان معاملات آخرین ماه بهار در کانال 48 هزار تومان در حال معامله است. می‌توان گفت که افت قیمت اسکناس آمریکایی که خود به واسطه پمپاژ اخبار مثبت سیاسی در خرداد صورت گرفت، مهم‌ترین عاملی بود که سبب شد معاملات بورس تهران در ماه خرداد از طراوت و شادابی لازم برخوردار نباشد. بازار سهام کلیه افت‌وخیزهای خود در خرداد را تحت‌تاثیر مقوله مذاکرات هسته‌ای انجام داده است. البته در سالیان اخیر با گذشت زمان ثابت شده که این‌گونه اخبار یا جنبه خبردرمانی داشته یا اهمیت آنچنانی نداشته‌اند. در واقع تا زمانی که نمود عینی حصول توافق را در ورطه عمل نبینیم نمی‌توانیم ادعا کنیم که مساله مذاکرات به‌طور کامل به نتیجه منتج شده است. در این میان همبستگی قیمت‌های بورس تهران با قیمت اسکناس آمریکایی سبب شده تا سهامداران حاضر در تالار شیشه‌ای به بار روانی کاهش قیمت دلار در کوتاه‌مدت وزن بیشتری نسبت به اثرات مثبت توافق در بلندمدت قائل باشند. با اینکه همواره گفته می‌شود که دلار مبنا در بورس تهران، دلار بازار آزاد نیست و شرکت‌های بورسی فروش‌های خود را در مقادیر کمتری از دلار بازار آزاد ثبت می‌کنند، اما نمی‌توان از اثر روانی این متغیر مهم در تعیین حال و هوای تالار شیشه‌ای غافل شد. در واقع نرخ دلار بازار آزاد در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین عوامل پیشران قیمت‌ها در بورس تهران تبدیل شده و هرگونه نوسان رو به بالا یا پایین در قیمت دلار به‌سرعت خود را در جریان معاملات بازار سرمایه نشان می‌دهد. عمده دلیل این ماجرا نیز به تورم انتظاری منتج از افزایش قیمت دلار بازمی‌گردد؛ در واقع سرمایه‌گذاران و مردم عادی، نرخ دلار را به‌عنوان آینه تمام‌نمای تصمیمات حاکمیت و وضعیت فضای اقتصاد کلان کشور می‌دانند و هرگونه جهش و بحران ارزی را به منزله اوضاع نامساعد در ماه‌ها و سال‌های آتی تلقی می‌کنند که کاهش ارزش پول آنها را در پی خواهد داشت و در نتیجه به سمت بازارهای مختلف دارایی هجوم می‌آورند تا ارزش پول خود را حفظ کنند و بورس تهران نیز به عنوان یکی از بازارهای سرمایه‌پذیر از این محل منتفع می‌شود و در نتیجه در زمان‌هایی مانند ماه خرداد که حتی شایعات توافق یا نزدیکی به آن در فضای سیاسی و اقتصادی کشور مخابره می‌شود و دلار با افت مواجه می‌شود، بازار سهام به افت دلار نسبت به بار روانی زدوده شدن سایه تحریم از سر اقتصاد نحیف کشور، وزن بیشتری در تحلیل‌ها می‌دهد. به هر روی بهار 1402 برای بازار سهام در حالی به پایان رسید که نماگرهای سهامی با رشد نسبت به پایان سال گذشته همراه شدند، اما بازار سهام در بطن و متن خود همچنان موارد مبهم و شبهه‌برانگیز حل‌نشده بسیاری دارد. برای نمونه مساله عرضه خودرو در بورس کالا همچنان یکی از مهم‌ترین مواردی است که تعیین تکلیف نهایی آن مشخص نشده است و اینکه نهایتاً مسیر قیمت‌گذاری خودرو به چه سمت‌و‌سویی خواهد رفت، همچنان جزو ابهامات کالبدشکافی‌نشده سهامداران است.

بازار ارز

دلار اولین روز از معاملات خرداد در کانال 52 هزار تومان حاضر بود، اما با این حال پمپاژ اخبار مثبت سیاسی دلار را به مقادیری کمتر از 50 هزار تومان انتقال داد. دلار در مقاطعی از معاملات خرداد وارد کانال 46 هزار تومان شد. اما به سرعت شاهد بازگشت قیمت‌ها در معاملات بازار ارز بودیم. اما به نظر می‌رسد در مقطع فعلی عامل دیگری وجود ندارد که بتواند بیش از این قیمت دلار را به مقادیر کمتری برساند، دلار فعلاً گوش به فرمان مخابره اخبار سیاسی است تا مسیر و سمت‌وسوی معاملاتی خود را مشخص کند. اما موضوعی که در این اثنا باید مدنظر قرار گیرد این است که اگر بازار خوش‌بینی‌های ایجادشده در یک ماه اخیر را در ورطه عمل به صورت واقعی مشاهده نکند، مجدداً شاهد رشد افسارگسیخته نرخ ارز خواهیم بود. به عقیده برخی از فعالان بازار برآیند انتظارات و اخبار می‌تواند باعث ماندگاری نرخ دلار آزاد در کانال ۴۸ هزارتومانی شود. مشاهدات از هسته مرکزی بازار ارز تهران نیز حاکی از آن است که از حجم حضور دلالان ارزی کاسته شده و فضای بازار نسبتاً خلوت است. عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که بهبود سازوکار تامین ارز در مرکز مبادله ارز و طلا و وجود برخی سیگنال‌های مثبت در زمینه بهبود مناسبات سیاسی با کشورهای خارجی، مانع از عبور دلار از مرز ۵۰ هزارتومانی شده است. از سوی دیگر حضور ناموفق دلار در کانال ۴۷ هزارتومانی نیز حاکی از آن است که در میان فعالان بازار نسبت به کاهش قیمت‌های بیشتر دلار حمایت وجود دارد. سیگنال‌های منتشرشده در روزهای اخیر بازار حاکی از آن است که دلار کششی نسبت به خروج از سطوح قیمتی حال حاضر خود ندارد. بهبود روابط سیاسی با کشورهای منطقه و آزادسازی بخشی از منابع بلوکه‌شده ارزی در هفته‌های اخیر از شدت فشار موجود در بازار ارز کاسته است. از سوی دیگر اخباری مبنی بر احتمال ایجاد یک توافق جدید با کشورهای غربی نیز انتظارات فعالان و جامعه را تحت تاثیر قرار داده و مانع از رشد قیمت دلار شده است. اما بررسی نمودار شاخص دلار آزاد حاکی از وجود یک حمایت قوی نسبت به کاهش قیمت‌های بیشتر دلار است. حال باید دید که دلار تا چه زمانی به استراحت خود در کانال 48 هزارتومانی ادامه خواهد داد و اخبار پیش‌رو به نفع کدام‌یک از طرفین عرضه و تقاضای بازار منتشر خواهد شد. دلار در نهایت معاملات خرداد را با افت 35 /6 به اتمام رساند.

بازار سکه و طلا

در هفته‌ای که گذشت بازار سکه طلا نیز روند آرامی را سپری کرد. سکه امامی که بعد از ورود دلار به کانال‌های پایین‌تر از 50 هزار تومان به زیر مرز روانی و مهم 30 میلیون تومان رسیده است، این روزها مشغول نوسان آرام خود در کانال 28 میلیون تومان است. در کل تا زمانی که دلار بازار آزاد به نوسان اندک خود در کانال‌های فعلی ادامه دهد، نمی‌توانیم انتظار رشد آنچنانی از بازار طلا و سکه داشته باشیم. سکه امامی نهایتاً معاملات خردادماه را با افت 6 /11درصدی به پایان رساند. طلای 18عیار با کاهش قیمت 5 /10درصدی همراه شد و ربع سکه نیز نسبت به آخرین روز اردیبهشت کاهش 8 /8درصدی را ثبت کرد.

بازار نفت

قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی در آغاز معاملات روز چهارشنبه در حالی با افزایش روبه‌رو شد که در دو روز گذشته کاهش نسبی را تجربه کرده بود. به اعتقاد تحلیلگران، انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به اظهارات تهاجمی و هاوکیش مقام‌های فدرال‌رزرو آمریکا در اواخر بعدازظهر امروز (چهارشنبه) و کاهش احتمالی ذخایر نفت خام آمریکا توانسته است بر نگرانی‌های تقاضای چین غلبه کرده و موجب افزایش مجدد قیمت نفت شود. معاملات آتی هر بشکه نفت برنت دریای شمال تا این لحظه با 35 سنت افزایش به 25 /76 دلار رسید و هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدییت آمریکا با 34 سنت افزایش 53 /71 دلار معامله شده است.

ANZ Research در یادداشتی با اشاره به اقدامات کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو آمریکا گفت: «ما انتظار داریم پاول، رئیس فدرال‌رزرو، یک شهادت تهاجمی و هاوکیش به کنگره ارائه دهد که منعکس‌کننده اقدام فدرال‌رزرو برای افزایش بیشتر نرخ بهره در ماه‌های آینده و تورم انعطاف‌پذیرتر در کوتاه‌مدت است. انتظار می‌رود شهادت جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو آمریکا در کنگره در اواخر روز چهارشنبه سرنخ‌هایی را در مورد تغییرات آتی نرخ بهره در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان ارائه دهد. دو سیاستگذار فدرال‌رزرو و یک اقتصاددان که برای پیوستن به آنها در هیات‌مدیره فدرال معرفی شده‌اند، گفتند تمرکز آنها بر کاهش تورم بسیار بالاست تا اقتصاد ایالات متحده بتواند به رشد پایدار بازگردد، تحولی که به نوبه خود می‌تواند تقاضای نفت را تقویت کند. کاهش احتمالی ذخایر نفت خام آمریکا نیز موجب تقویت قیمت نفت شده است. نظرسنجی رویترز از پنج تحلیلگر انرژی نشان می‌دهد ذخایر نفت خام آمریکا به‌طور متوسط در هفته منتهی به 16 ژوئن حدود 400 هزار بشکه کاهش یافت. داده‌های رسمی ذخایر نفت ایالات متحده از سوی موسسه آمریکن پترولیوم در روز چهارشنبه و از سوی اداره اطلاعات انرژی در روز پنجشنبه منتشر خواهد شد، انتشار هر دو گزارش یک روز پس از تعطیلات رسمی ژوئن در روز دوشنبه به تعویق افتاد. این در حالی است که نگرانی‌ها در مورد بهبود تقاضا در چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، افزایش قیمت‌ها را محدود کرد. کلودیو گالیمبرتی، مدیر تحقیقات ریستاد انرژی، گفت: تنها دلیلی که فکر می‌کنم قیمت‌ها هنوز به‌طور پیوسته بالا نمی‌رود این است که داده‌های چین هنوز مشخص نیست تقاضا در نیمه دوم سال 2023 رشد بالایی داشته است.