هورچینی

  جواد حیدریان: رنگ رخساره گاومیش‌های هورالعظیم، خبر از سر درون تالابی می‌دهد که به خاطر طمع بهره‌برداری کم‌هزینه صنعت نفت از میادین دشت آزادگان به روزی افتاده که هشدارش را سال‌ها پیش متخصصان محیط ‌زیست و فعالان رسانه داده بودند.بیش از یک دهه است تالاب بزرگ با مشکل محدودیت منابع آب مواجه است. در سال‌هایی که بارش خوب بود، حال هورالعظیم هم بهتر شد. به‌طوری که در سال‌های ۹۸ و ۹۹ بالای ۸۰ درصد آن آبگیری شد. با این حال می‌دانیم که وزارت نفت مانع آبگیری کامل هور شد چراکه تاسیسات نفت و جاده و چاه‌ها ممکن بود زیر آب برود.نقش وزارت نفت در خشکی تالاب هورالعظیم به شدت مورد نقد است. از سویی رد پیشنهادهای ژاپنی‌ها برای استفاده از فناوری استخراج نفت به شیوه استقرار تاسیسات دریایی مورد پرسش است و اینکه چرا حاضر شدند پیشنهاد چینی‌ها برای کاهش 20درصدی هزینه‌ها با استفاده از خشکی تالاب را بپذیرند. با این حال وزارت نیرو نیز در این وضعیت متهم است. همان‌طور که وزارت کشاورزی در مصرف آب برای تولیدات پرمصرف در این فاجعه سهیم است.چندی پس از انتشار تصاویر خشکی هورالعظیم، مسوولان سازمان محیط‌زیست اعلام کردند مسوول این شرایط وزارت نیرو است. آنها گفتند بر اساس قوانین موجود وزارت نیرو حتی در شرایط خشکسالی هم باید حق‌آبه این تالاب را از رودخانه کرخه در ماه‌های گذشته پرداخت می‌کرد. ماده 2 قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها به این موضوع اشاره می‌کند که سازمان محیط زیست باید نیاز آبی تالاب‌ها را در شرایط مختلف برآورد کند و وزارت نیرو هم این حق‌آبه را پرداخت کند. همه کارشناسان حوزه‌های محیط زیست از جمله کارشناسان تالاب‌ها معتقدند؛ هیچ نگرش پایداری در ساخت مدیریت منابع آب و استقرار صنایع در ایران وجود ندارد. به همین خاطر به ارزش و کارکردهای تالاب‌ها باوری وجود ندارد و در عمل قانون مرتبط با حق‌آبه تالاب‌ها اجرا نمی‌شود و رهاسازی آب به شکل لازم و ضروری صورت نمی‌گیرد. حق‌آبه و نیاز آبی تالاب‌ها بر اساس شاخص اکولوژیک تالاب‌ها محاسبه می‌شود و باید پرداخت شود، اما متاسفانه می‌بینیم که در شرایط کم‌بارشی، خشکسالی بر تالاب‌ها تحمیل می‌شود و اولین بخشی که حق‌آبه آن حذف می‌شود تالاب‌ها هستند و نقش وزارت نیرو در این قضیه کلیدی است. درباره تالاب هورالعظیم پیش‌بینی شده بود که در سناریوهای ترسالی 8 /1 میلیارد مترمکعب، بارندگی نرمال 6 /1 میلیارد مترمکعب و خشکسالی 3 /1 میلیارد از حق‌آبه این تالاب از سوی وزارت نیرو پرداخت شود. وزارت نیرو مدعی است که 8 /1 میلیارد مترمکعب از حق‌آبه تالاب هورالعظیم را پرداخت کرده است، اگرچه مسوولان سازمان محیط زیست می‌گویند زمان‌بندی این اتفاق اشتباه بوده است. از سویی باید در نظر گرفت که ساکنان مناطق پیرامونی هور با خشکی شدید این تالاب در معرض شدیدترین خسارت‌های اقتصادی قرار گرفته‌اند. آنها به خیابان آمدند و یکی از شدیدترین تنش‌های اجتماعی ایران را دامن زدند. پوست گداخته گاومیش‌ها، تصویری از وضعیت نابسامان زیست در هورالعظیم را نشان داد. در این پرونده به این پرسش پاسخ می‌دهیم که ریشه خشک شدن تالاب هورالعظیم در چه بود؟