تمایل به مذاکره

بعد از کناره‌گیری جو بایدن از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به نفع حزب دموکرات، حالا کاملا هریس، معاون اول او به عنوان نامزد اصلی این حزب انتخاب شده است. هرچند که ترامپ پیروزی بر نامزد ریاست‌جمهوری خانم را در کارنامه خود دارد و هیلاری کلینتون نسبت به کاملا هریس چهره محبوب‌تر و سیاستمداری پخته‌تر بود؛ اما امروز شرایط برای کاملا هریس برای پیروزی بر ترامپ فراهم‌تر است. ترامپ پیش از این در انتخابات 2020 نتوانست رای مجدد مردم آمریکا را برای ماندن در کاخ سفید بگیرد و حالا رقابتش با چهره جدید به چالشی برای کمپین انتخاباتی او تبدیل شده است. در همین رابطه سینا عضدی، مدرس روابط بین‌الملل در دانشگاه جورج واشنگتن، معتقد است از زمانی که کاملا هریس به عنوان یک چهره جوان و تازه‌نفس به صحنه انتخابات آمده انرژی خیلی بیشتری به کمپین دموکرات‌ها برگشته است. خیلی از دموکرات‌ها نگران بودند که بایدن به خاطر کهولت سن و مخصوصاً به خاطر مناظره ضعیفی که داشت دیگر قادر به ادامه کار نیست و حتی اگر انتخابات را هم ببرد نمی‌تواند مسئولیت‌های ریاست‌جمهوری را به درستی انجام دهد. اما از زمانی که کاملا هریس به عنوان یک زن جوان و رنگین‌پوست نامزد شد شور و شوقی را در میان دموکرات‌ها ایجاد کرد که تا پیش از این وجود نداشت.

♦♦♦

 طبق نظرسنجی سی‌ان‌ان از کسانی که اولین مناظره انتخاباتی آمریکا را دیدند، ترامپ دست پیش را داشت و نزدیک به 67 درصد آرا را به خودش اختصاص داد. این در حالی است که در اولین مناظره سال 2020 این بایدن بود که 60 درصد آرا را داشت. به نظر شما این نظرسنجی‌ها چقدر در کناره‌گیری بایدن تاثیر داشت؟

به نظر من نظرسنجی‌ها در تصمیم جو بایدن تاثیری نداشت. به این خاطر که آقای بایدن سیاستمداری کارکشته است که چندین دهه در سیستم سیاسی آمریکا کار کرده است. در همین راستا فکر می‌کنم دو مسئله مهم تصمیم بایدن را قطعی کرد. اولین مسئله این بود که یکسری نماینده‌ها و سناتورهای حزب دموکرات به صورت علنی و غیرعلنی به بایدن اعلام کردند که بهتر است کناره‌گیری کند تا فرد دیگری سر کار بیاید. اما دومین مسئله قطع کردن کمک‌های مالی انتخاباتی از سمت میلیونرها بود. برای مثال آقای جرج کلونی که سال‌هاست به کمپین‌های انتخاباتی حزب دموکرات کمک مالی می‌کند به یکباره این کمک‌ها را قطع کرد. حتی برخی از این میلیونرها از کناره‌گیری بایدن حمایت مستقیم کردند. مجموعه این عوامل باعث شده که بایدن از انتخابات ریاست‌جمهوری کناره‌گیری کند و نیرویی تازه‌نفس وارد میدان شود. این نکته را هم اضافه کنم که از وقتی که کاملا هریس کاندیدای قطعی حزب دموکرات شد کمک‌های مالی بسیاری به کمپین انتخاباتی دموکرات‌ها سرازیر شد، به طوری که ظرف 10 روز چندین میلیون دلار پول جمع شد.

 پس از تلاش برای ترور دونالد ترامپ که به زخمی شدن او منجر شد، ارزیابی‌های تحلیلگران حاکی از آن بود که احتمال پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴ بسیار بیشتر شده است. شرکت شرط‌بندی «ویلیام هیل» مستقر در بریتانیا نیز اعلام کرده است که اگرچه تا روز شنبه قبل از سوءقصد، شانس ترامپ برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ میلادی 2 /۶۵ درصد بود، اما احتمال پیروزی او پس از این تیراندازی به ۳ /7۳ درصد افزایش یافته است. به نظر شما این ترور نافرجام تاثیری بر آرای آمریکایی‌ها داشته است؟

قبل از شروع بحث باید عرض کنم که نظرسنجی‌ها در آمریکا خیلی دقیق نیستند؛ برای مثال با اینکه در سال 2016 هیلاری کلینتون در نظرسنجی‌ها پیش بود اما پیروز انتخابات دونالد ترامپ بود. یعنی سابقه داشته است که نظرسنجی‌ها متفاوت از نتیجه انتخابات باشد. اما در مورد ترور ترامپ باید عرض کنم که مهم‌ترین تاثیری که این ترور بر اذهان عمومی گذاشت این بود که او در هر شرایطی می‌جنگد و کوتاه نمی‌آید؛ حتی حاضر است در این راه قربانی شود. آن عکسی هم که بعد از ترور از او منتشر شد او را به نمادی در حزب جمهوری‌خواه بدل کرد. این ترور تاثیر بسزایی در تصمیم افرادی که مردد بودند (به‌خصوص در وسط و جنوب آمریکا) گذاشت. شما در نظر بگیرید که یک دیوار در شرق دارید که شامل نیویورک، منطقه مریلند و ویرجینیا می‌شود و یک دیوار در غرب دارید که کالیفرنیاست و میان این دو، مناطقی است (به‌خصوص ایالت‌های جنوبی) که کمتر شهری‌اند و به عنوان پایگاه اجتماعی جمهوری‌خواهان شناخته می‌شوند. این افراد معتقدند که شهری‌های لیبرال و مهاجران آنها را بدبخت کرده‌اند، بنابراین بهتر است رئیس‌جمهوری سر کار بیاید که بتواند ما را نجات دهد. حالا این رهبر کیست؟ دونالد ترامپ. یادتان باشد که ترامپ فقط رهبر جمهوری‌خواهان نیست، او رهبر یک فرقه است و طرفدارانش بی‌چون و چرا از او حمایت می‌کنند.

 روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال اعلام کرد: «اگرچه هنوز ترامپ از هریس جلوتر است، اما فاصله این پیشتازی در حال کمتر شدن است.» نتایج نظرسنجی جدید روزنامه وال‌استریت ژورنال حاکی از افزایش حمایت از هریس در میان رنگین‌پوستان آمریکایی است. نتایج این نظرسنجی مشخص کرد که ۴۹ درصد از شرکت‌کنندگان از ترامپ و ۴۷ درصد از هریس حمایت کردند. با توجه به این نظرسنجی به نظر شما این امکان هست که کاملا هریس پیشتاز این انتخابات شود؟

از زمانی که کاملا هریس به عنوان یک چهره جوان و تازه‌نفس به صحنه انتخابات آمده انرژی خیلی بیشتری به کمپین دموکرات‌ها برگشته است. خیلی از دموکرات‌ها نگران بودند که بایدن به خاطر کهولت سن و به‌خصوص به خاطر مناظره ضعیفی که داشت دیگر قادر به ادامه کار نیست و حتی اگر انتخابات را هم ببرد نمی‌تواند مسئولیت‌های ریاست‌جمهوری را به درستی انجام دهد. اما از زمانی که کاملا هریس به عنوان یک زن جوان و رنگین‌پوست نامزد شد شور و شوقی را در میان دموکرات‌ها ایجاد کرد که تا پیش از این وجود نداشت. هریس در ادامه باید فردی را به عنوان یار انتخاباتی و معاونش انتخاب کند که در هفت ایالت کلیدی به او کمک کند. مسئله‌ای که وجود دارد این است که در برخی از ایالت‌های آمریکا به‌خصوص ایالت‌های جنوبی که به شدت مذهبی و طرفدار ترامپ هستند اینکه یک زنِ رنگین‌پوست بخواهد کاندیدای ریاست‌جمهوری شود خوشایند نیست. متاسفانه این نگاه جنسیت‌زده و ضدمهاجر در این ایالت‌ها ممکن است به ضرر او تمام شود. اما نکته مثبت این است که این دیدگاه در ایالت‌هایی وجود دارد که در هر صورت به ترامپ رای می‌دهند. بنابراین بهتر است که هریس بر روی آن هفت ایالت کلیدی تمرکز کند.

 بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اگر هریس برنده ریاست‌جمهوری شود، انتظار می‌رود که او تا حد زیادی به سیاست خارجی بایدن در موضوعات کلیدی از جمله برنامه هسته‌ای ایران پایبند باشد. به نظر می‌رسد سیاست هریس تنش‌زدایی با ایران با هدف دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید -یک توافق حداقلی یا تفاهم جدیدی که توسعه برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند- باشد. نظر شما در این رابطه چیست؟ آیا پیروزی کاملا هریس به سود ایران تمام می‌شود؟

زمانی که به تاریخ روابط ایران و آمریکا نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم در هر نقطه‌ای که تنش‌زدایی صورت گرفته یک دولت دموکرات سر کار بوده است (عموماً دور دوم دولت‌های دموکرات). برای مثال در کابینه اول بیل کلینتون اولین تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران اعمال شد. این در حالی است که در دور دوم ریاست‌جمهوری کلینتون (که از آن طرف هم محمد خاتمی در ایران رئیس‌جمهور بود) گام‌های مثبتی در روابط بین ایران و آمریکا برداشته شد. در این دوره بود که تبادل ورزشی، فرهنگی و دانشگاهی بین ایران و آمریکا انجام شد. گفت‌وگوی خاتمی با شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان در دی‌ماه 1376 نیز یکی از نقاط عطف این روابط بود. او در این گفت‌وگو به تاریخ تلخ روابط ایران و آمریکا اشاره کرد و ضمن تشبیه آن به دیوار بی‌اعتمادی تاکید کرد که هر دو کشور باید برای ایجاد شکاف در آن بکوشند. خاتمی در نخستین سفر خود به ایالات‌متحده آمریکا برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز پیشنهاد «گفت‌وگوی تمدن‌ها» را مقابل نظریه «برخورد تمدن‌ها»ی ساموئل هانتینگتون مطرح کرد که این پیشنهاد با استقبال اعضای سازمان ملل روبه‌رو شد و سال 2001 به عنوان سال گفت‌وگوی تمدن‌ها نام‌گذاری شد. علاوه براین، مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه کلینتون نیز در یک مراسم نوروزی برای اولین‌بار بابت کودتای 28 مرداد از ایرانیان عذرخواهی کرد. این روند تا روی کار آمدن جرج بوش ادامه یافت. با انتخاب جرج بوش همه چیز به روال سابق برگشت و روابط دو کشور تیره‌وتار شد. با روی کار آمدن باراک اوباما تاریخ بار دیگر تکرار شد. در دور اول ریاست‌جمهوری او تحریم‌های سنگینی علیه ایران اعمال شد اما در دور دوم روابط افزایش پیدا کرد، به شکلی که برای اولین‌بار در طول تاریخ رئیس‌جمهور دو کشور تماس تلفنی داشتند. این گام‌های مثبت در نهایت به شکل‌گیری توافق برجام منجر شد. البته درست است که تاریخ لزوماً آینده را پیش‌بینی نمی‌کند، اما ریتمی مشخص دارد. اگر بخواهیم با همین ریتم پیش برویم ممکن است در دولت دوم یک دموکرات تنش‌زدایی صورت بگیرد، به‌خصوص که در ایران هم یک رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب سر کار است که اذعان می‌کند تحریم‌ها ضربه سنگینی به اقتصاد ایران وارد کرده از این‌رو باید برداشته شود. البته باید این را هم در نظر بگیریم که اگر کاملا هریس بر سر کار بیاید می‌تواند دوبار در انتخابات شرکت کند، در همین راستا ممکن است محتاطانه‌تر عمل کند. اگرچه اگر ترامپ هم به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود ناچار است بر سر مسائل هسته‌ای با ایران به جمع‌بندی برسد. با اینکه ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری‌اش کارزار فشار حداکثری علیه ایران را (به این امید که ایرانی‌ها را به زانو دربیاورد) راه انداخت؛ اما او به شدت علاقه داشت که با ایران مذاکره کند. این موضوع صراحتاً در خاطرات جان بولتون و مایک پمپئو آمده است. بنابراین من فکر می‌کنم هر کسی که بر مسند ریاست‌جمهوری آمریکا بنشیند باید با ایران به تفاهم برسد.

ترامپ در اولین مناظره انتخاباتی در رابطه با ایران قلدرمآبانه وارد شد و دوباره این ادعا را تکرار کرد که من شهید قاسم سلیمانی را ترور کردم و ایران در زمان ریاست‌جمهوری من فقیر بود. اگر من رئیس‌جمهور بودم حماس به اسرائیل حمله نمی‌کرد، چون حماس مورد حمایت ایران است و ایران ورشکسته شده بود و پولی نداشت و این اتفاقات اخیر تقصیر بایدن است و دولت بایدن به ایران اجازه داده که بتواند درآمدزایی کند و حماس را تحریک کند و جنگ راه بیندازد. این صحبت‌های ترامپ را چطور ارزیابی می‌کنید؟

بله، صحبت‌های دونالد ترامپ در مورد ایران همیشه تند بوده است؛ اما همان‌طور که عرض کردم در خاطرات مقامات آمریکایی و حتی در خاطرات دکتر ظریف هم آمده است که ترامپ تمایل زیادی برای دیدار با مقامات ایران داشته است. برای مثال ترامپ از سناتور رند پال خواسته بود که با دکتر ظریف ملاقات کند. او همچنین تلاش کرد که از طریق ولادیمیر پوتین با مقامات ایران مذاکره کند. او حتی آبه شینزو، رئیس‌جمهور وقت ژاپن، را به ایران فرستاد تا میان ایران و آمریکا پادرمیانی کند. اما مشکلی که وجود داشت اطرافیان ترامپ از جمله جان بولتون و مایک پمپئو بودند که شدیداً مخالف احیای روابط با ایران بودند. جان بولتون سال‌هاست در مقالاتی که می‌نویسد خواهان حمله آمریکا به ایران است. آقای بولتون جایی در خاطراتش گفته است که من استعفایم را نوشته بودم که اگر دیداری بین مقامات ایران و آمریکا صورت گرفت استعفا کنم. حتی در سال 2019 که ایران در خلیج‌فارس پهپاد آمریکایی را ساقط کرد بولتون اصرار داشت که به ایران حمله شود، اما ترامپ مانع این کار شد. در نظر داشته باشید که ترامپ یک شومن و بیزنس‌من است، به این معنا که نه استراتژی دارد، نه بینش سیاسی. درواقع همه چیز برای ترامپ عکس گرفتن و نشان دادن است. البته بخش اعظم تصمیمات ترامپ به‌خصوص در دوران اول ریاست‌جمهوری‌اش ناشی از نفرت و کینه‌ای بود که از اوباما داشت. یکی از دلایلی که او از برجام خارج شد هم همین بود. بنابراین من فکر می‌کنم اگر ترامپ برسر کار بیاید ممکن است دوباره بخواهد پیچ تحریم‌ها را سفت‌تر کند؛ اما با توجه به پیشینه‌ای که از ترامپ داریم (حداقل برای عکس گرفتن) او خواهان مذاکره با ایران است. باید در نظر داشته باشیم که ترامپ جزو آن گروهی است که معتقدند آمریکا نباید پلیس جهان باشد و دلیلی ندارد که در همه‌جا دخالت کند. برای مثال خروج آمریکا از افغانستان با پیش‌زمینه توافق‌نامه دوحه (۲۰۲۰) که در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ از سوی دولت ترامپ و طالبان به امضا رسید، بود. خروج آمریکا از سوریه هم در زمان ترامپ بود. ترامپ حتی از درگیری میان ایران و آمریکا در دو مرحله جلوگیری کرد. اگر خاطرتان باشد زمانی که آمریکا سردار سلیمانی را به شهادت رساند و ایران در پاسخ با موشک به پایگاه‌های آمریکایی حمله کرد؛ ترامپ در تلویزیون گفت اتفاق خاصی نیفتاده فقط چند نفر سرشان درد گرفت. ترامپ با این گفته‌ها سعی کرد که آتش درگیری را بخواباند. در پایان باید عرض کنم با توجه به موج حمایتی که از کاملا هریس به راه افتاده پیش‌بینی من این است که (البته ممکن است خیلی از پیش‌بینی‌ها غلط از آب دربیاید) خانم هریس شانس زیادی برای برنده شدن در انتخابات دارد.