دانشجوی غایب
بازنگری در چگونگی آموزش و مطالب درسی
ترجمه: جواد طهماسبی- در شرایط عادی، فرودگاه‌های جهان نوظهور شاهد حضور نوجوانان 18ساله مضطربی هستند که به منظور آغاز زندگی جدید در دانشگاه‌های جهان ثروتمند دل به پهنای آسمان زده‌اند. جابه‌جایی بیش از پنج میلیون دانشجو در هر سال را میتوان یکی از دستاوردهای جهانی‌سازی دانست. دانشجویان دنیا را می‌بینند و دانشگاه‌ها گروه تازه‌ای از مشتریان پولدار به‌دست می‌آورند. اما اکنون که هواپیما زمینگیر و مرزها بسته شده‌اند به نظر می‌رسد این مهاجرت تازه‌ترین قربانی همه‌گیری کرونا باشد.
کووید 19 زندگی را برای دانشجویان دشوار ساخته است. بسیاری از آنها مجبورند بین حضور مجازی در سمینارهایی که در زمان‌های نامناسب به منازل آنها می‌آیند و به تعویق انداختن درس‌ها تا زمان بازگشت زندگی به حالت عادی دست به انتخاب بزنند. این رویداد برای دانشگاه‌ها فاجعه‌بار است. آنها نه‌تنها درآمدهای کلان حاصل از تحصیل دانشجویان خارجی را از دست می‌دهند بلکه به خاطر سرایت بیشتر بیماری در محیط دانشگاه مجبورند نحوه عملکردشان را تغییر دهند.
اما این فاجعه یک روی مثبت هم دارد. سالیان زیادی است که یارانه‌های دولتی و رشد تقاضای دانشجویان خارجی باعث می‌شد دانشگاه‌ها در برابر تحولاتی که هم به نفع دانشجویان و هم به نفع جامعه بودند مقاومت کنند. اما این مقاومت بیش از این امکان‌پذیر نخواهد بود.
تحصیلات عالی روندی رو به رشد داشته است. از سال 1995 که تفکر ضرورت داشتن یک مدرک از دانشگاهی معتبر از جهان ثروتمند به جهان نوظهور سرایت کرد شمار جوانانی که در این مقطع ثبت‌نام می‌کنند از 16 درصد در گروه سنی مربوطه به 38 درصد افزایش یافت. نتایج این افزایش را میتوان در دانشگاه‌های پرطمطراق کشورهای انگلیسی‌زبان مشاهده کرد. دانشگاه‌های معتبر این کشورها ذی‌نفعان اصلی آمال و آرزوهای جهان نوظهور بودند.
با این حال مشکلات روی هم انباشته می‌شوند. چین همواره منبعی از دانشجویان ثروتمند برای دانشگاه‌های غربی بوده اما روابط بین چین و جهان غرب مناسب نیست. آمریکا حضور
دانشجویان چینی را که ارتباطی با نیروهای مسلح آن کشور داشته باشند در دانشگاه‌های خود ممنوع کرد.
دولت‌ها نیز از دانشگاه‌ها روی برگردانده‌اند. در دورانی که سیاست از آموزش و تحصیل فاصله می‌گیرد دانشگاه‌ها نمی‌توانند مزیت‌های خود را به سیاستمداران بقبولانند. رئیس‌جمهور دونالد ترامپ با حمله به دانشگاه‌ها می‌گوید آنها به جای آموزش علم چپ‌گرایی تندروانه را تقویت می‌کنند. حدود 59 درصد از رای‌دهندگان جمهوریخواه دیدگاهی منفی نسبت به دانشگاه‌ها دارند. این رقم در میان دموکرات‌ها به 18 درصد می‌رسد. در بریتانیا نیز مخالفت پرسروصدای دانشگاه‌ها با فرآیند برگزیت به ضررشان تمام شد. از آنجا که در آمریکا، استرالیا و انگلستان دولت بین یک‌چهارم تا نصف هزینه تحصیلات عالی را به شکل وام و کمک‌هزینه دانشجویی پرداخت می‌کند جلب رضایت دولت اهمیت زیادی دارد.
بدبینی سیاستمداران صرفاً به خاطر دشمنی با دانشگاه نیست. دولت‌ها با هدف تقویت بهره‌وری از طریق افزایش سرمایه انسانی در دانشگاه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما با وجود رونق دانشگاه‌ها رشد بهره‌وری در اقتصادهای جهان ثروتمند روندی نزولی دارد. بسیاری از سیاستمداران تردید دارند که مطالب مناسبی در دانشگاه‌ها تدریس شود. آنها همچنین می‌گویند که دانشگاه‌ها بیش از مقدار مورد نیاز بازار کار فارغ‌التحصیل تولید می‌کنند. بنابراین تعجبی ندارد که دولت کم‌کم پای خود را عقب بکشد. در سال‌های اخیر هزینه‌کرد دولت آمریکا در دانشگاه‌های کشور به صورت خطی مستقیم و بدون تغییر بود. در استرالیا قیمت مدارک رشته‌های علوم انسانی دو برابر شد اما دولت کمک‌هزینه رشته‌هایی را که برای رشد مفید نمی‌داند کاهش داد.
در مورد مزایای ارائه‌شده به دانشجویان نیز تردید‌هایی وجود دارد. به‌طور میانگین صرفه حاصل از تحصیل در دوره کارشناسی مناسب است چراکه مدرک کارشناسی از نظر مالی ارزش دارد اما نه برای همه. موسسه مطالعات مالی (IFS) در بریتانیا برآورد کرد که یک‌پنجم از فارغ‌التحصیلان کارشناسی اگر به دانشگاه نمی‌رفتند وضعیت بهتری داشتند. در آمریکا چهار نفر از هر 10 دانشجو حتی با گذشت شش سال از ورود به مقطع کارشناسی فارغ‌التحصیل نمی‌شوند و کسانی که تحصیل را به پایان می‌رسانند تفاوت محسوسی در دستمزد و حقوق خود نمی‌بینند. هنوز در سراسر جهان ثبت‌نام در دانشگاه رو به افزایش است اما این فرآیند در آمریکا سال‌های 2010 تا 2018 به میزان هشت درصد کاهش یافت. کووید 19 از راه رسید. رکودهای اقتصادی معمولاً تقاضا برای تحصیلات عالی را بالا می‌برند چراکه چشم‌انداز ضعیف اشتغال افراد را وادار می‌سازد به دنبال کسب صلاحیت علمی باشند اما همزمان درآمدها کمتر می‌شوند. مقررات و قوانین دولتی دست به دست اضطراب و اعصاب‌خردی دانشجویان می‌دهد تا آنها را از تحصیل منصرف سازد. دولت ترامپ ماه گذشته اعلام کرد اگر کلاس‌های درسی دانشجویان خارجی به صورت آنلاین برگزار شود آنها حق ورود به آمریکا را نخواهند داشت. چهار دانشگاه برتر استرالیا یعنی دانشگاه‌های سیدنی، ملبورن، UNSW و موناش (Monash) برای کسب یک‌سوم از درآمدشان به دانشجویان خارجی متکی هستند. موسسه مطالعات مالی برآورد می‌کند که غیبت دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های انگلیسی‌زبان باعث می‌شود آنها بیش از یک‌چهارم درآمد سالانه خود را از دست بدهند.
خسارات ناشی از بیماری کووید 19 بدان معناست که حداقل در کوتاه‌مدت دانشگاه‌ها بیش از هر زمان دیگری به دولت وابسته می‌شوند. موسسه مطالعات مالی اذعان دارد که 13 دانشگاه بریتانیا در معرض ورشکستگی هستند. دولت‌ها باید به دانشگاه‌ها کمک کنند اما موسساتی باید در اولویت قرار گیرند که آموزش و پژوهش خوبی ارائه می‌دهند یا برای اجتماع مزیت‌آفرین هستند. دانشگاه‌هایی که هیچ‌کدام از این معیارها را نداشته باشند باید از گردونه خارج شوند.
دانشگاه‌هایی که باقی می‌مانند باید از دوران بیماری کووید 19 درس بگیرند. تاکنون بسیاری از آنها به ویژه دانشگاه‌هایی که در صدر بازار آموزش قرار دارند از ارائه آنلاین دوره‌های کارشناسی طفره می‌روند. دلیل آن نیست که آموزش از راه دور نامناسب است. یک‌سوم دانشجویان سال گذشته به‌طور کامل دوره آنلاین گذراندند. اما تصور دانشجویان از گذراندن دوره کارشناسی صرف سه یا چهار سال در محیط دانشگاهی است. تقاضا برای خدمات دانشگاهی آنقدر زیاد بود که دانشگاه‌ها نیازی به تغییر احساس نمی‌کردند.
اما تغییر خود را تحمیل می‌کند. برآورد می‌شود کمتر از یک‌چهارم از دانشگاه‌های آمریکا ترم آینده آموزش عمدتاً حضوری داشته باشند. اگر این امر ادامه یابد تقاضا کمتر خواهد شد. بسیاری از دانشجویان صرفاً برای افزایش ظرفیت کسب درآمد خود هزینه دانشگاه را متقبل نمی‌شوند. آنها مایل‌اند از والدین دور شوند، دوست پیدا کنند و شرکای تحصیلی داشته باشند. هرچند آموزش آنلاین با اعطای مزیت زندگی در منزل همراه با درس خواندن هزینه‌ها را به شدت کاهش خواهد داد.
کووید 19 کاتالیزوری برای نوآوری است. اتحاد دانشگاهی 10 مرکز بزرگ که گروهی از دانشگاه‌های غرب میانه آمریکا آن را تشکیل داده‌اند به بسیاری از 600 هزار دانشجوی خود این فرصت را می‌دهد که از دوره‌های آنلاین دیگر دانشگاه‌های گروه استفاده کنند. ظرفیت بزرگی برای استفاده از فناوری دیجیتال در بهبود آموزش وجود دارد. کلاس‌های حضوری ضعیف را میتوان با بهترین کلاس‌های آنلاین جهان جایگزین کرد. در این صورت زمان برای آموزش در گروه‌های کوچک آزاد می‌شود؛ امری که برای دانشجویان بسیار ارزشمند است.
دانشگاه‌ها به درستی به سنت‌های خود با قدمت چند قرن افتخار می‌کنند اما افتخارات گذشته اغلب بهانه‌ای به دست آنها می‌دهد تا در برابر تغییر مقاومت کنند. اگر کووید 19 آنها را از خودشیفتگی بیرون آورد میتوان از این بحران نتایج خوبی گرفت.
منبع: اکونومیست
