بهت بازارها
بازارهای مالی هفته گذشته را چگونه سپری کرد؟
بازارها طی هفته قبل، شرایط آرامی را تجربه کردند. نزدیک شدن به مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید و ابهاماتی که در خصوص انتخاب وزرا وجود دارد، بازارها را بهت‌زده کرده است. به طوری که شاخص کل بورس تهران و نماگر هم‌وزن با کاهش بیش از یک‌درصدی به‌رغم خبرهای خوب در حوزه پتروشیمی، همچنان در فاز رکود به سر می‌برند. قیمت ارز نیز نوسانات محدودی داشت و پس از پنج روز متوالی دوباره وارد کانال 58 هزار تومان شد. ضمن آنکه قیمت سکه و طلا به تبعیت از قیمت ارز و با وجود محرک قیمت جهانی طلا وضعیت باثباتی را تجربه کرده و سکه امامی در کانال 40 میلیون تومان مورد دادوستد قرار گرفت. این در حالی است که بازار نفت روند کاهشی قیمت‌ها را دنبال می‌کند.
راز ریزش بورس
شاخص کل بورس با افت 24 /1درصدی طی هفته گذشته، کار خود را به پایان رساند. این در حالی است که شاخص کل هم‌وزن نیز با کاهش 3 /1درصدی همچنان زیر کانال 700 هزارواحدی قرار دارد. دادوستدهای هفته قبل، سبب شد تا بازدهی نماگر اصلی بورس از ابتدای سال نیز منفی 9 /0 درصد باقی بماند و نماگر هم‌وزن نیز، از ابتدای سال 1403، افت 5 /6درصدی را نصیب سهامداران کند. با این حال، بازدهی تابستان هردو نماگر مثبت است و اگر رشد دلار نیما با سرعت بیشتری تداوم یابد، تابستان داغی برای بورس رقم خواهد خورد. پس از انتخابات چهاردهم، ارزش معاملات به جز سه روز اول همواره، پایین‌تر از چهار هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است و انتظار می‌رود، بازار سرمایه بدون محرک قوی، ارزش معاملات بالای 10 همت را تجربه نکند. چنان‌که ارزش معاملات دلاری بورس نیز زیر 70 میلیون دلار است و تا زمانی که بالای 100 میلیون دلار برای یک هفته متوالی تثبیت نشود، نمی‌توان انتظار زیادی از بازار داشت. میزان ورود پول حقیقی به بازار سهام نیز حکایت از آن دارد که 790 میلیارد تومان سرمایه اهالی بورس از بازار سهام صندوق‌های سهامی خارج شده است. این در حالی است که از ابتدای سال نیز 14 هزار میلیارد تومان از بازار خارج شده است که 10 هزار میلیارد تومان توسط صندوق‌های درآمد ثابت جذب شده است.
آمار و ارقام بالا نشان می‌دهد که اوضاع طی سال جاری وفق مراد اهالی بازار سرمایه نبوده است. به نظر می‌رسد بورس در احاطه سه عامل مهم و اثرگذار قرار گرفته است. اول نرخ بهره بالاست. احتمال آن وجود دارد در دولت جدید سیاست انقباضی تا حدودی کنترل شود. نشانه‌های تغییر سیاست انقباضی به انبساطی، در آمارهای تورم نیز نهفته است. اگر این سناریو محقق شود، بازار سرمایه واکنش شدید و بسیار مثبتی را از خود نشان خواهد داد. چرا که به طور تاریخی نرخ بهره بین‌بانکی و نرخ اوراق اخزا نقش پررنگی را در فرازوفرودهای بازار ایفا کرده‌اند.
دوم، دلار نیماست. سیاست انبساطی می‌تواند در نهایت به رشد قیمت ارز و رونق بازارها منجر شود. چرا که در دولت جدید دلیلی مبنی بر اجرای رویکرد انقباضی وجود ندارد. با عقب‌نشینی بایدن از دور انتخابات آمریکا و رونمایی دموکرات‌ها از یک بانوی سیاهپوست آمریکایی، شانس پیروزی ترامپ کاهش یافته و فرصت برای توافق با غرب فراهم شده است. در این دوران، دولت می‌تواند با حمایت از صنایع از فرصت ایجادشده نهایت استفاده را ببرد. احتمال آن وجود دارد که دولت چهاردهم دلار نیما را به دلار آزاد نزدیک کند. در مرحله اول، دلار مرکز مبادله پتانسیل آن را دارد تا 50 هزار تومان و حتی تا 55 هزار تومان افزایش یابد. هرچقدر زمان همگرایی دو شاخص دلاری کاهش یابد، میانگین دلار نیما طی سال جاری بالاتر آمده و شرکت‌ها گزارش‌های شش‌ماهه بهتری را ارائه خواهند داد. بورس نیز در این صورت، سقف جدیدی را بالاتر از اردیبهشت سال 1402 به ثبت می‌رساند.
سوم، کاهش ریسک سیاسی و اقتصادی می‌تواند به بورس کمک کند. با وجود آنکه آتش جنگ در منطقه گسترده شده است، اما در داخل کشور، رئیس‌جمهوری با رویکرد معتدل و اصلاح‌طلب می‌تواند تا حدودی سایه دخالت دولت در بورس را کاهش دهد.
سه متغیر فوق، تاثیر مستقیمی بر P /E بازار سرمایه دارد. این نسبت دوباره به آذرماه سال 1401 بازگشته است. اما به نظر می‌رسد شرایط آن روزها با وضعیت فعلی بازار سرمایه متفاوت باشد. چرا که ریسک‌های سیاسی در حال حاضر افزایش یافته است و کاهش تنش‌های خارجی ایران با غرب کار سختی است. ضمن آنکه بازده مورد انتظار بازار با توجه به نرخ تورم و صرف ریسک، به حدود 45 درصد رسیده است. با توجه به شرایط کلی بازار و دخالت مستقیم دولت در قیمت‌های محصولات و خوراک شرکت‌ها، صنایع نمی‌توانند بازدهی 45درصدی را برای دارایی‌های خود ایجاد کنند. از این‌رو، بازار همواره سعی دارد تا در سطوح پایینی معامله شود. تا زمانی که نرخ بهره کاهش نیافته و دلار نیما رشد قابل توجهی را تجربه نکند، بورس نمی‌تواند به رونق بازگردد. ارزش بورس به 117 میلیارد دلار رسیده است و زمانی رشد قابل توجهی نصیب ارزش دلاری خواهد شد، که سود دلاری بازار بهبود یابد که فعلاً این موضوع در انتظار بازار سرمایه نیست.
افت چهاردرصدی نفت
نفت برنت طی هفته گذشته با افت قابل توجهی همراه شد. به طوری که از کانال 84 دلار به 81 دلار رسید. افت هفتگی چهاردرصدی نفت در حالی به ثبت رسیده است که این شاخص بااهمیت برای کشور نفتی مانند ایران از ابتدای سال شمسی، کاهش نزدیک به هفت درصد را تجربه کرده است.
به دلیل کاهش ذخایر نفت خام آمریکا و افزایش خطرات عرضه ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی در کانادا، قیمت جهانی نفت در آغاز معاملات روز چهارشنبه افزایش یافت. این در حالی است که قیمت نفت در سه جلسه معاملاتی قبل به طور متوالی با کاهش روبه‌رو شده بود. به گزارش منابع بازار به نقل از موسسه امریکن پترولیوم (API)، ذخایر نفت خام، بنزین و تقطیر آمریکا برای چهارمین هفته متوالی در هفته گذشته کاهش یافت که منعکس‌کننده تقاضای مستحکم در بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان است. آتش‌سوزی‌های جنگلی در کانادا نیز از قیمت‌ها حمایت کردند. به گفته تحلیلگران ING، آتش‌سوزی برخی از تولیدکنندگان را مجبور به کاهش تولید کرده است و حجم زیادی از عرضه را تهدید می‌کند. آمارهای API نشان می‌دهد ذخایر نفت خام در هفته منتهی به 19 جولای 9 /3 میلیون بشکه کاهش یافته است. ذخایر بنزین 8 /2 میلیون بشکه کاهش یافته و ذخایر تقطیر نیز با افت 5 /1 میلیون‌بشکه‌ای مواجه شده است. این نخستین‌باری است که ذخایر نفت خام در ایالات‌متحده برای چهارمین هفته متوالی از سپتامبر 2023 کاهش می‌یابد. نفت خام برنت به دلیل مذاکرات آتش‌بس بین اسرائیل و حماس در طرحی که در ماه می توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و با میانجیگری مصر و قطر مطرح شد، در پایین‌ترین سطح خود از 9 ژوئن بسته شد. نگرانی‌های بین‌المللی از کند شدن رشد اقتصادی چین نیز فشار زیادی را بر قیمت جهانی نفت وارد کرده است.
برگشت فوری دلار به 58
دلار که از پایان هفته قبل، پس از 43 روز به کانال 57 هزار تومان رسیده بود، پنج روز متوالی در این محدوده باقی ماند. اسکناس آمریکایی، به سرعت در روز سه‌شنبه و چهارشنبه به 58 هزار تومان بازگشت. همچنان، خبرهای خوب از انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی کاملا هریس، تنش‌های سیاسی احتمالی میان ایران و غرب را کاهش خواهد داد. با این حال، تنش‌های منطقه و درگیری مستقیم کشورهای متعدد در جنگ غزه از قیمت ارز حمایت می‌کنند. با این حال، بازدهی دلار آمریکایی منفی 47 /3 درصد بوده است. همه این موارد در حالی است که دلار بازار آزاد در منطقه حمایتی قرار دارد و احتمال نوسان صعودی تا سقف قبلی وجود دارد. اما رکورد‌زنی دلار آمریکایی، تغییر و تحولات سیاسی را می‌طلبد. اکنون همه متغیرها به نفع پایین ماندن قیمت ارز در کوتاه‌مدت است.
دلار مرکز مبادله نیز اخیراً به مرز کانال 44 هزار تومان رسیده است و احتمال آن وجود دارد که با توجه به رویکرد دولت نهم، فاصله دلار مرکز مبادله و دلار بازار آزاد کاهش یابد. بازدهی این دلار از ابتدای سال نیز 5 /8 درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اختلاف این دو شاخص ارزی، طی هفته قبل به 30 درصد سقوط کرده است که از دی‌ماه سال قبل بی‌سابقه است. به نظر می‌رسد این اختلاف با شروع دولت چهاردهم، به 15 درصد و پس از آن به 10 درصد برسد.
حمایت جهانی از سکه داخلی
بازار سکه طی یک هفته گذشته، شرایط باثباتی را پشت سر گذاشت. به طوری که بازدهی این سکه امامی در هفته قبل، حدود صفر بود. نیم‌سکه و ربع‌سکه نیز شرایطی مشابه با سکه امامی داشتند. رشد شدید قیمت اونس جهانی طلا طی چند هفته اخیر، جلوی کاهش قیمت طلا و سکه را گرفت. چرا که دلار آزاد با سقوط قیمتی همراه بود. اما با برگشت قیمت دلار، اونس جهانی دوباره روندی کاهشی گرفت و حباب سکه حوالی 18 تا 20 درصد باقی ماند. حباب نیم‌سکه و ربع‌سکه نیز، باثبات بودند. از ابتدای سال نیز بازدهی سکه امامی که حدود پنج درصد بوده است، از سایر سکه‌ها سبقت گرفته است.
قیمت طلا در بازارهای جهانی پس از یک هفته پر از افت‌وخیز بالاخره با کاهش قیمت مواجه شد و نتوانست رالی سه هفته قبل را ادامه بدهد.
ثبت سقف جدید قیمتی و ناکامی برای عبور از مرز روانی دو هزار و 500 دلار و برگشت به محدوده‌های حمایتی از نکات قابل توجه نوسانات اونس طلا در هفته گذشته بود که دوباره مسیر جدیدی را به سمت بالا باز کرد. گمانه‌زنی‌ها و شرط‌بندی‌ها برای کاهش نرخ بهره در ماه سپتامبر به اوج خود رسیده است و پس از اظهارات رئیس فدرال‌رزرو شانس بالایی برای کاهش نرخ بهره در نشست ماه سپتامبر (دو ماه دیگر) ایجاد شده است.
حال باید دید اونس طلا در مسیر اصلاح قرار گرفته است یا دوباره به سمت ثبت رکوردهای جدید قیمتی حرکت خواهد کرد، در این میان نباید نقش خریدهای بانک‌های مرکزی جهان و در راس آنها دو کشور هند و چین راهم نادیده گرفت.
به نظر می‌رسد کاهش قیمت دلار، حباب سکه‌ها و صندوق‌های طلای بورسی را در محدوده‌های فعلی حفظ می‌کند. مادامی که قیمت دلار روندی صعودی در پیش بگیرد و قیمت اونس جهانی طلا نیز محرک بازار باشد، نرخ سکه و طلا نیز از این امر تبعیت خواهد کرد.
