اضمحلال طبیعت
آیا ادغام سازمان محیط زیست و جنگل‌ها به سود طبیعت ایران است؟
جواد حیدریان: طرح ادغام سازمان حفاظت از محیط زیست با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری چند وقتی است که ذهن کنشگران و حافظان محیط زیست و طبیعت ایران را به خود مشغول کرده است. ادغام دو سازمان با ساختار و ماهیت محتوایی متفاوت، چالش بزرگی است. چالشی که از یک‌سو منتقدان زیادی و از سوی دیگر به نظر می‌رسد موافقان سرسختی دارد. علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست که پیشتر ریاست سازمان جنگل‌ها را نیز عهده‌دار بوده در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری خواهان ادغام صددرصدی این سازمان‌ها شده است. موافقان طرح معتقد هستند این ادغام یک ساختار مستقل و بالادستی و قوی را ایجاد می‌کند و از دل دستورالعمل‌های لازم‌الاجرای آن توسعه پایدار در ایران شکل می‌گیرد و عملاً سرزمین به شکل درستی مدیریت می‌شود. اسم سازمان مورد اشاره که حتی آن را با سازمان برنامه و بودجه مقایسه می‌کنند، «سازمان مدیریت سرزمین» است. از طرفی اما مخالفان این طرح ادغام معتقد هستند اساساً این دو سازمان رویکرد متفاوتی دارند و ادغام آنها عملاً آخرین شانس‌های حفاظت از طبیعت ایران را از بین می‌برد. تاریخچه حفاظت از محیط‌زیست ایران به اواسط دهه ۱۳۳۰ بازمی‌گردد که با تاسیس کانون شکار ایران گام‌های اولیه برای حفظ حیات وحش و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به آن برداشته شد، پس از حدود یک دهه فعالیت و به دنبال تصویب قانون شکار و صید «سازمان شکاربانی و نظارت بر صید» که در سال ۱۳۴۶ پایه‌گذاری شد، قانون ۳۱ماده‌ای شکار و صید، وظایف شکاربانی و نظارتی سازمان را گسترش داد و به اجرای مطالعات و پژوهش‌های مربوط به حیات وحش و حمایت از تجدید نسل آنها حفاظت از زیستگاه‌ها، تاسیس پارک‌های حیات وحش و موزه‌های جانورشناسی تعمیم داد. از سویی هسته اولیه شکل‌گیری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در سال ۱۲۹۹ شمسی با نام وزارت فلاحت و تجارت در جنگل‌های شمال کشور شکل گرفت. وظیفه این اداره، نقشه‌برداری از جنگل‌ها، تفکیک جنگل‌های خصوصی از دولتی، تعیین جنگل‌های بکر و صنعتی از جنگل‌های مخروبه و بوته‌زار بود. رویکرد کاملاً متفاوت این دو سازمان حالا محل مناقشه مخالفان و موافقان طرح ادغام است. سازمان جنگل‌ها به واسطه قرار گرفتن در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی هم ماهیتی بهره‌بردار دارد و هم از بودجه و نیروی انسانی بالایی برخوردار است. از سویی سازمان حفاظت از محیط زیست، سازمانی ناظر است و از نظر ساختاری زیرمجموعه رئیس‌جمهوری و رئیس آن معاون رئیس‌جمهوری است. محیط زیست، بودجه ناچیز و نیروی انسانی اندکی دارد. منتقدان معتقدند در صورت ادغام، آن اتفاقی که رخ می‌دهد به سود حفاظت و نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دیگر برای مدیریت بهتر سرزمین نیست. بلکه عملاً بخش حفاظت طبیعت ایران در بخش مجری و بهره‌بردار ادغام می‌شود و لطمات بیشتری به طبیعت ایران با پروژه‌ها و برنامه‌های ضد توسعه پایدار وارد می‌شود. هدف اصلی طراحان ادغام این دو سازمان چیست؟
