نصایح بی‌اثر

  جواد حیدریان: اگرچه ابرچالش آب در ایران عمدتاً در حوزه شرب و مصرف شهروندان عادی نیست و هدررفت هولناک آب در کشاورزی و صنعت از یک‌سو و سیاست‌های ناپایدار در روزگار تغییر اقلیم و سلطه خشکسالی از سوی دیگر کشور را به ورطه خشکیدگی کشانده، اما رفتار شهروندان با آب در ایران نشانی از کشوری ندارد که در بحرانی‌ترین شرایط آبی خود قرار دارد.

توسعه مبتنی بر سازه بدون در نظر داشتن چشم‌انداز و بوم‌سازگان ایران خود بزرگ‌ترین چالش محیط زیست و آب در ایران است. غلبه همین تفکر مهندسی بر سیاستگذاری در کشور سبب ساخت بیش از هزار سد در دهه‌های اخیر در کشوری شده است که میانگین بارش در آن اکنون به حدود 200 میلی‌متر در سال رسیده است. همین تفکر نگاهی به روش‌های فرهنگی و اساساً درکی از الگوی مصرف و سازگاری با نداری آب ندارد، بنابراین شهروندان خود را مجبور به مدیریت آب نمی‌بینند. در چنین شرایطی که سفره‌های زیرزمینی از یک طرف غارت شده و مخازن میلیون مترمکعبی آب خالی است، شهروندان در کوچه و خیابان شیلنگ به دست دارند خیابان‌ها را از خاک و برگ پاییزی می‌شویند. اگر کسی هم تذکر دهد به او تشر می‌زنند که پولش را می‌دهیم و به شما ربطی ندارد. اگر در این میان کسی هم از چهره‌های فرهنگی و هنری و ورزشی که مردم خاطرشان را می‌خواهند، بنا به مسوولیت اجتماعی‌اش تذکری به کسی بدهد بدهکار هم می‌شود و به اصطلاح «نهی از منکرش» اثری ندارد. هانیه توسلی بازیگر سینما و تئاتر در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام، ویدئویی منتشر کرد که نشان می‌دهد فردی که با درخواست او برای بستن شیر آب مواجه شده، چگونه با شیلنگ آب به او حمله کرده است. او توضیح می‌دهد که خواسته با این کار فرد را از مصرف بی‌رویه آب بر حذر دارد. همچنین علی کریمی فوتبالیست محبوب ایرانی هفته پیش تصویری از خودش در مخزن خالی سد لتیان منتشر کرد که بسیار تکان‌دهنده بود. قاسم تقی‌زاده‌خامسی با بازنشر این عکس نوشت کار کریمی هشداری به وضعیت بحران آب در ایران است ولی مردم و مسوولان متوجه منظور او نشده‌اند.

 در شرایطی که به نظر می‌رسد در میانه یکی از بدترین سال‌ها از نظر بارش باران هستیم، هیچ تغییری در سیاستگذاری و همچنین رفتار مردم در مصرف آب و انرژی صورت نگرفته و این احتمال وجود دارد که در ماه‌های آینده، آب هم جیره‌بندی شود. در این شرایط جامعه مدنی مدافع محیط زیست و رسانه‌های مدافع عقلانیت مدام به سیاستگذار گوشزد می‌کنند که به زودی باید تبعات سنگینی بابت به تعویق انداختن حل‌وفصل ابرچالش آب بپردازد و در همین حال برخی سلبریتی‌ها نیز به مردم توصیه می‌کنند که در مصرف آب صرفه‌جویی کنند اما آنها نیز با واکنش قهری مواجه می‌شوند.

در این پرونده می‌خواهیم این پرسش را مطرح کنیم که چرا سیاستمداران نسبت به بحران آب بی‌توجه‌اند و این بی‌توجهی چه تفاوتی با بی‌تفاوتی جامعه دارد؟