وضعیت گذار

معاملات هفته گذشته بورس تهران با افت نماگرهای سهامی به پایان رسید. در هفته گذشته شاخص کل بورس و فرابورس، افت 22 /0درصدی را به ثبت رساندند و شاخص هم‌وزن نیز 33 /0 درصد از ارتفاع خود را از دست داد. با وجود رشد قیمت‌ها در روز پایانی هفته، همچنان بازدهی شاخص‌ها در مقیاس هفتگی منفی باقی ماندند. دلار نیز بعد از رفت و برگشت به کانال‌های بالاتر، معاملات هفتگی را در کانال 59 هزار تومان به اتمام رساند. بازار طلا و سکه نیز در مقیاس هفتگی با افت قیمت‌ها همراه شد. نفت برنت نیز تا حوالی 81 دلار در هر بشکه صعود قیمتی داشت.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته گذشته در دو پرده متفاوت پیگیری شد. چهار روز ابتدایی بازار توام با دامنه نوسان محدود و افت قیمت‌ها بود، در این چهار روز با توجه به اعمال دامنه نوسان محدود و عدم تقاضا در کلیت بازار، ارزش معاملات در سطوح نازلی به ثبت رسید. اما پس از جلسه شورای عالی بورس که در روز سه‌شنبه برگزار شد، معاملات آخرین روز هفته با تقاضای قابل‌ توجهی همراه شد. همچنین مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص دامنه نوسان محدود گفت که ضمن رصد پیوسته شرایط بازار و ریسک‌های مرتبط بر آن در چند روز آتی، تصمیمات مقتضی تا قبل از شروع بازار روز شنبه در خصوص دامنه نوسان اتخاذ و به عموم سرمایه‌گذاران محترم اطلاع‌رسانی می‌شود. افزون بر این، عبداللهی، عضو شورای عالی بورس نیز گفت که قرار شده از هفته آینده دامنه نوسان با افزایش همراه شود. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی نیز در روز سه‌شنبه گفت: از روز چهارشنبه به بانک‌ها ابلاغ می‌شود که پنج همت سهام از بورس بخرند؛ مشروط بر اینکه محدودیت‌های قانونی خرید سهم توسط بانک‌ها در مقطع فعلی مورد چشم‌پوشی همه ارکان ذی‌ربط قرار گیرد. وی افزود: همچنین تکلیف می‌کنیم که تا سقف 45 همت برای کارگزاری‌ها و صندوق تثبیت بازار سرمایه اعتبار با نرخ حداقلی برای حمایت از بورس و سهام توسط سیستم بانکی در نظر گرفته شود. مجموعه این عوامل سبب شد تا جریان تقاضا در روز چهارشنبه روانه بازار سهام شود و شاخص‌های سهامی در معاملات روز چهارشنبه با رشد همراه شوند. بدین ترتیب در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، شاخص کل با افت 22 /0درصدی همراه شد و در سطح یک میلیون و 998 هزارواحدی کار خود را به اتمام رساند. همچنین شاخص هم‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری به نمایش می‌گذارد؛ در جریان معاملات هفته گذشته با افت 33 /0 درصدی همراه شد. در فرابورس نیز شاخص کل این بازار در هفته گذشته، افت 22 /0درصدی را به ثبت رساند. در روز چهارشنبه، 717 میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد و در معاملات روز سه‌شنبه نیز ۸۱۲‌ میلیارد تومان پول حقیقی از این صندوق‌ها خارج شده بود. روز دوشنبه نیز 395 میلیارد تومان پول حقیقی با این صندوق‌ها خداحافظی کرده بود. بنابراین در مجموع سه روز معاملاتی گذشته از صندوق‌های درآمد ثابت، تقریباً هزار و 924 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شده است. با توجه به لزوم مسدود شدن ۲۳۰‌ میلیون تومان در حساب وکالتی، برخی ادعا می‌کنند که بخش اعظم پول‌های خارج‌شده از صندوق‌های درآمد ثابت در سه روز پایانی هفته به منظور ثبت‌نام برای شرکت در طرح فروش ایران‌خودرو بوده است. همچنین، یکی از نکات جالب توجه این روزها، افت نسبت قیمت به سود گذشته‌نگر بازار سهام به کف چندساله خود است. این نسبت در حالی در هفته گذشته به حوالی 8 /5 واحد رسید که کمترین مقدار این متغیر آماری از آبان 1401 تلقی می‌شود. به هر روی باید منتظر ماند و دید که تیم اقتصادی دولت چهاردهم چه برنامه‌هایی برای رهایی بورس از باتلاق رکود اجرایی اتخاذ خواهد کرد و آیا می‌تواند به رکود چندساله حاکم بر بازار سهام پایان دهد یا خیر.

بازار ارز

معاملات هفته گذشته در بازار ارز، صحنه جابه‌جایی نرخ دلار میان دو کانال 59 و 60 هزار تومان بود. دلار که در اواخر تیرماه تا پله‌های پایانی کانال 57 هزار تومان نیز عقب‌نشینی کرده بود، پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران در دهم مردادماه مجدداً در مسیر افزایشی قرار گرفت. نگرانی‌ها از احتمال پاسخ ایران به این اقدام تروریستی و شعله‌ور شدن مجدد ریسک‌های سیستماتیک در حوالی منطقه، سبب شد تا مجدداً تقاضای سفته‌بازانه روانه بازار ارز شود. اما با گذشت زمان و فروکش نسبی التهابات و عدم واکنش ملموس از سوی ایران، دلار مجدداً بعد از چند روز، کانال 60 هزار تومان را از دست داد و در بیست و یکم مردادماه وارد کانال 59 هزار تومان شد. 

بیست و دوم مردادماه، بازار ارز شاهد برگشت مجدد قیمت دلار به کانال 60 هزار تومان بود و در روز سه‌شنبه، دلار برای دومین بار در طول هفته، وارد کانال 59 هزار تومان شد. میانگین قیمت دلار در بازار آزاد در سال جاری، 60 هزار و 735 تومان بوده است. میانگین قیمت دلار در سال گذشته، 51 هزار و 740 تومان بود؛ بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌شود میانگین نرخ دلار در سال جاری، رشد 4 /17درصدی را نسبت به سال قبل به ثبت رسانده است.

بازار طلا و سکه

بازار طلا و سکه نیز در مجموع هفته نزولی را تجربه کرد. سکه رفاه که در معاملات هفته منتهی به 17 مرداد در قیمت 43 میلیون و 130 هزار تومان بسته شده بود، معاملات هفته گذشته را در قیمت 41 میلیون و 623 هزار تومان به اتمام رساند و در مقیاس هفتگی با افت همراه شد. اونس جهانی که تحت تاثیر منازعه و تنش‌های حاکم بر خاورمیانه در ماه‌های اخیر با افزایش همراه شده است، در معاملات روز چهارشنبه در نزدیکی‌های کانال دو هزار و 500 دلار مورد معامله قرار گرفت. همچنین در معاملات روز چهارشنبه، هر قطعه نیم‌سکه در قیمت 22 میلیون و 750 هزار تومان میان خریداران و فروشندگان دست‌به‌دست شد. همچنین ربع‌سکه نیز 14 میلیون و 750 هزار تومان قیمت خورد. همچنین هر گرم طلای 18 عیار نیز در قیمت سه میلیون و 515 هزار تومان معامله شد. همچنین بررسی پورتفوی صندوق‌های طلا نیز نشان می‌دهد که پنج صندوق کهربا، زر، عیار، نفیس و گنج، 100 درصد دارایی‌های خود را بر دارایی‌های مبتنی بر طلا یعنی شمش و سکه تخصیص داده‌اند و هیچ وجه نقد، واحد صندوق درآمد ثابت یا سپرده بانکی در پورتفوی خود ندارند؛ اما صندوق‌های آلتون، مثقال، زرفام، جواهر و ناب، بخشی از دارایی‌های موجود در پورتفوی خود را به دارایی‌های نقدشونده مذکور اختصاص داده‌اند و در زمره نقدترین صندوق‌های طلا در مقطع فعلی قرار گرفته‌اند.

بازار نفت

بهای نفت طی ماه‌های اخیر به‌شدت تحت تاثیر عوامل سیاسی قرار داشته است و عوامل سیاسی بیش از فاکتورهای اقتصادی بر قیمت نفت تاثیر گذاشته است. بر این اساس، نگرانی‌ها درباره گسترش منازعات در خاورمیانه و نیز کاهش ذخایر نفت خام تجاری آمریکا باعث شد بهای طلای سیاه در معاملات روز چهارشنبه ‌بازار انرژی شاهد روند صعودی باشد. در معاملات روز چهارشنبه نفت برنت دریای شمال با 47 سنت افزایش، ۸1 دلار و 16 سنت در هر بشکه دادوستد شد. بهای نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا نیز با 57 سنت افزایش، به ۷۸ دلار و 92 سنت رسید. تحلیلگران بازار انرژی می‌گویند پاسخ انتقامی تهران به ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس با حمله به سرزمین‌های اشغالی می‌تواند بر روند عرضه نفت به بازار تاثیر گذاشته و همین امر به افزایش بهای نفت دامن زده است. همچنین جدیدترین گزارش ماهانه اوپک نشان داد قیمت نفت سنگین ایران در جولای افزایش یافت و کاهشی را که در دو ماه قبل از آن داشت، متوقف کرد. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش ماهانه خود از بازار نفت اعلام کرد که قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در جولای، به ۸۴ دلار و ۵۷ سنت رسید که ۹۲ سنت معادل ۱ /۱ درصد در مقایسه با قیمت ۸۳ دلار و ۶۵ سنت در ژوئن و می، افزایش داشته است. میانگین قیمت نفت سنگین ایران از ابتدای سال ۲۰۲۴ تاکنون، به ۸۳ دلار و ۶۲ سنت در مقایسه با ۷۹ دلار و ۸۴ سنت در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ رسیده است. ارزش سبد نفتی اوپک در جولای، به ۸۴ دلار و ۴۳ سنت در هر بشکه رسید که یک دلار و ۲۱ سنت معادل 5 /1 درصد در مقایسه با ۸۳ دلار و ۲۲ سنت در ژوئن افزایش داشته است. میانگین ارزش سبد نفتی اوپک از ابتدای سال ۲۰۲۴ تاکنون، به ۸۳ دلار و ۷۱ سنت در هر بشکه رسیده است که در مقایسه با ۷۹ دلار و ۵۶ سنت در مدت مشابه سال میلادی گذشته، چهار دلار و ۱۵ سنت معادل 2 /5 درصد افزایش را نشان می‌دهد. طبق آمار منابع ثانویه اوپک، تولید نفت اوپک که متشکل از ۱۲ کشور است، در جولای، به ۲۶ میلیون و 750 هزار بشکه در روز رسید که ۱۸۵ هزار بشکه در روز بر مبنای ماه به ماه، افزایش داشت. اوپک در جدیدترین گزارش ماهانه خود، پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۴ را بازنگری کرد و برآورد پایین‌تری ارائه داد. این گروه با اشاره به تقاضای ضعیف‌تر از حد انتظار چین در نیمه اول سال میلادی جاری و انتظارات ضعیف‌تر برای چین، انتظارات خود را از میزان رشد تقاضا در سال میلادی آینده، تعدیل کرد. اوپک اکنون پیش‌بینی می‌کند تقاضای جهانی برای نفت به میزان دو میلیون و 110 هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ رشد کند که کمتر از رشد دو میلیون و 250 هزار بشکه در روز است که در گزارش قبلی این گروه برآورد شده بود. در گزارش اوپک آمده است: این بازبینی، نشان‌دهنده داده‌های واقعی دریافت‌شده برای سه‌ماه نخست سال ۲۰۲۴ و در برخی موارد برای سه‌ماه دوم و همچنین کاهش انتظارات برای رشد تقاضای نفت چین در سال ۲۰۲۴ است. با وجود شروع ضعیف فصل رانندگی تابستانی نسبت به سال قبل، انتظار می‌رود تقاضای سوخت حمل‌ونقل به دلیل ترافیک مطلوب جاده‌ای و هوایی، قوی بماند. تجدیدنظر اوپک در دورنمای رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۴، نخستین بازنگری است که از جولای سال ۲۰۲۳ برای امسال انجام داده است. بین موسسات پیش‌بینی‌کننده، اختلاف بیش از حد معمولی در خصوص میزان رشد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۴ وجود دارد که عمدتاً به دلیل اختلاف نظرات درباره چین و همچنین درباره روند گذار جهانی به سمت سوخت‌های پاک‌تر است. با وجود این تجدیدنظر، اوپک همچنان دیدگاه خوش‌بینانه‌تری نسبت به سایرین دارد. اوپک در این گزارش، پیش‌بینی خود از رشد تقاضا در سال میلادی آینده را به یک میلیون و 780 هزار بشکه در روز کاهش داد که ۷۰ هزار بشکه در روز کمتر از میزان برآورد‌شده در گزارش قبلی این گروه است.