پیشنهاد توافق

  محمد ناظری: جمعه ۲۹ آذرماه حسن روحانی برای دیدار با آبه شینزو به ژاپن سفر کرد. نخست‌وزیر ژاپن که خردادماه سال جاری پس از ۴۰ سال به ایران سفر کرد، قبل از سفر اخیر روحانی اعلام کرده بود ژاپن سفر روحانی را تنظیم می‌کند، چون می‌خواهد نقش بزرگ‌تری در حل و فصل بن‌بست هسته‌ای تهران و واشنگتن داشته باشد. سفر آبه به تهران با انفجار نفتکش ژاپنی در دریای عمان همراه شد و نخست‌وزیر ژاپن بدون دستاورد مشخصی به کشورش بازگشت. اما در حالی که به نظر می‌رسید ژاپن هم مانند فرانسه نتوانسته است در میانجیگری بین دو طرف موفق عمل کند خبر سفر روحانی به توکیو و پیشنهاد جدید ژاپن برای میانجیگری بین ایران و آمریکا منتشر شد. هرچند پس از سفر روحانی مقامات ژاپنی در مورد مساله ایران سکوت کرده‌اند و آبه پس از تماس 75دقیقه‌ای با ترامپ اشاره‌ای به گفت‌وگو در مورد ایران نکرد، اما به نظر می‌رسد با توجه به روابط نسبتاً خوب نخست‌وزیر ژاپن با ترامپ و همچنین منافعی که ژاپن در تامین امنیت انتقال انرژی در خاورمیانه دارد، احتمال موفقیت آبه برای میانجیگری بین ایران و آمریکا بیشتر از مکرون باشد. روحانی هنگام بازگشت از سفر از پیشنهاد جدید ایران به ژاپن در زمینه شکستن تحریم آمریکا خبر داد و با اینکه جزئیاتی را اعلام نکرد، گفت رایزنی‌ها را در این زمینه ادامه می‌دهیم. با توجه به اظهارات مقامات دو طرف به نظر می‌رسد پیشنهاد ژاپن، خرید نفت از ایران در ازای عقب‌نشینی ایران از کاهش برخی تعهدات هسته‌ای باشد. علی واعظ و ولی نصر مقاله‌ای را یک روز پیش از سفر روحانی به توکیو منتشر و اظهار کردند پیشنهادهای آبه و مکرون هنوز هم می‌تواند به ترسیم مسیری به سمت آتش‌بس کمک کند و در شرایط کنونی باید دیپلماسی را جدی گرفت. به اعتقاد نویسندگان اگرچه تبادل زندانی‌ها بین ایران و آمریکا موفقیت‌آمیز بود، اما اعتراضات آبان‌ماه در ایران روی مقامات آمریکایی تاثیر گذاشته است و فرصت برای دیپلماسی را از بین برده است؛ اما اگر نبود دیپلماسی دو کشور را به سمت مواجهه مستقیم نظامی پیش ببرد، واشنگتن و تهران مجبور خواهند شد در موضع خود تجدیدنظر کنند.

علی واعظ و ولی نصر با اشاره به انتخابات مجلس ایران و احتمال بالای پیروزی اصولگرایان، ادامه گام‌های ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای و احتمال خروج از برجام و پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و همچنین نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، معتقدند مذاکرات باید همین حالا انجام شود. به اعتقاد آنها پنجره دیپلماسی به سرعت در حال بسته شدن است و اگر کاهش تنش‌ها پیش از انتخابات مجلس در ایران رخ ندهد، احتمال موفقیت آن به شدت کاهش می‌یابد. به نظر آنها اگرچه احتمال موفقیت اندک به نظر می‌رسد، اما ناتوانی در کاهش تنش‌ها در حال حاضر می‌تواند مخاطره درگیری جدی در آینده را در پی داشته باشد. با توجه به تحریم‌های اقتصادی که به گفته مقامات ایران و آمریکا در 40 سال گذشته بی‌سابقه بوده است و ابراز تمایل ضمنی روسای جمهور برای دیدار و همچنین تلاش میانجیگران باید دید مذاکره‌ای بین دو طرف صورت می‌گیرد و اگر قرار است توافقی بین دو طرف صورت گیرد، باید چگونه باشد که در شرایط موجود رضایت دو طرف را تامین کند.