گفت‌وگوی سخت
جامعه‌شناسان چه دارند که به رئیس‌جمهور بگویند؟
محمد ناظری: فرض کنید شما یک جامعه‌شناس مطرح هستید و رئیس‌جمهور ایران تصمیم گرفته است نیم ساعت به شما وقت بدهد تا مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی ایران را به او بگویید و او هم واقعاً آنها را بشنود. در اینجا با چالش‌های مهمی روبه‌رو هستید که در برابر آنها اختصاص وقت از سوی رئیس‌جمهور پیش‌پاافتاده است. شاید مهم‌ترین مشکل شما این باشد که فکر می‌کنید خود رئیس‌جمهور همه این مسائل را می‌داند و اگر می‌خواست یا کاری از دستش برمی‌آمد انجام می‌داد و این گفت‌وگو بی‌فایده است. مشکل بعدی این است که این روزها «برهه حساس کنونی» که عصای دست دولتمردان ما بود حالا به اژدهایی به نام «شرایط کرونایی» تبدیل شده و طبیعتاً رئیس‌جمهور می‌تواند برای حل هر چالش اجتماعی شما را به بعد از بحران حواله دهد. مشکل بعدی اینکه اصولاً وقتی قرار است از مهم‌ترین چالش‌ها یا آسیب‌های اجتماعی صحبت کنید یا باید بر پایه آمار و ارقام حرف بزنید یا تحلیل ذهنی کارشناسی؛ که خود شما باشید. در این شرایط وقتی دسترسی به آمار دقیق و معتبر در کشور دشوار است و بسیاری از مراجع «آمار خصوصی!» می‌دهند که با سایر آمارها متفاوت است استناد به آمار مانند استفاده از تار عنکبوت به جای طناب برای بالا رفتن است. تجربه گزارش‌های اجتماعی نگارنده مثلاً در مورد آمار طلاق نشان می‌دهد برخی آمارها که نمایندگان محترم مجلس یا سایر مسوولان می‌دهند، نه اینکه نادقیق یا اشتباه باشد بلکه اصلاً معلوم نیست چه چیزی هست و از کجا آمده و چرا با سایر آمارها نمی‌خواند. اگر بخواهید از تحلیل ذهنی خود به عنوان جامعه‌شناس استفاده کنید هم چون شفافیت وجود ندارد خودتان هم در اولویت‌ها شک می‌کنید و شاید جامعه‌شناس دیگری در نیم ساعت بعدی تحلیل ذهنی کاملاً متفاوتی داشته باشد و رئیس‌جمهور آنچه دلچسب‌تر است را گزینش کند. مشکل دیگر اینکه هر چیزی را نمی‌توانید بگویید حتی در حوزه اجتماعی. در گفت‌وگوی منتشرنشده‌ای که با یک روانشناس و سکس‌تراپیست مطرح کشور داشتم او با توجه به مشاهداتش از «افزایش رابطه جنسی غیرمعمول و خارج از ازدواج به عنوان یک آسیب اجتماعی مهم در میان مراجعان در نسل جدید» می‌گفت؛ اما حتی اگر رویتان بشود جلوی رئیس‌جمهور آن را بگویید چه‌بسا به سیاه‌نمایی متهم شوید، چه برسد که از پژوهش روی آن استقبال هم بشود! به هر حال مشکلات زیاد است اما دلیل نمی‌شود از نیم ساعتتان خوب استفاده نکنید تا علاوه بر رئیس‌جمهور مردم هم مساله را جدی بگیرند و هرکس در حد توانش آگاهی و هوشیاری خود را بالا ببرد. به هر حال حتی یک مصوبه دولتی موثر، یک خودکشی کمتر، یک طلاق کمتر و... هم ارزش تلاش کردن را دارد. تا زمانی که برای شمای جامعه‌شناس افزایش نارضایتی عمومی، نبود انسجام اجتماعی، فساد سیستمی، نبود مرجع معتبر اجتماعی، رفتارهای ناهنجار، احساس پوچی و بی‌انگیزگی در جوانان، افزایش خودخواهی، طلاق، اعتیاد، کارتن‌خوابی، خودسوزی، مهاجرت نخبگان، کاهش عمر روابط عاطفی، روابط جنسی ناسالم و در سن پایین، افزایش بارداری ناخواسته و سقط جنین، افزایش کودکان کار، پیش‌فروش نوزادان و... مساله است آنها را بگویید تا برای همه مساله باقی بماند. در این پرونده چنین کاری می‌کنیم.
