بازی سخت

  رضا طهماسبی: کمی از میانه فروردین‌ماه گذشته بود که رئیس‌جمهور آمریکا در اقدامی، که البته از او عجیب نبود و در پی یک سلسله اقدامات مشخص اعلام کرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی از نظر ایالات متحده قرار می‌دهد. این اعلام رسمی اگرچه هنوز راه کوتاه تصویب در کنگره را در پیش رو دارد اما با توجه به فضای حاکم در مجلس سنا و نمایندگان و همراهی اکثریت جمهوریخواه با دونالد ترامپ، بعید است که در تصویب نهایی این اقدام دولت خللی وارد شود.

ترامپ پس از خروج از برجام مجموعه‌ای از اقدامات را در پیش گرفته که هدفش تحت فشار قرار دادن هرچه بیشتر ایران به‌ویژه از نظر اقتصادی است. خروج ترامپ از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌های سخت یک‌جانبه نشان از عزم جدی دولت آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران بود، نکته اینکه در دوره جدید تحریم‌ها فشار بر خریداران نفت ایران بسیار بیش از گذشته است و اگرچه رساندن صادرات نفت ایران به صفر امری بسیار سخت و درازمدت خواهد بود اما کاستن از تقاضا با فشار بر مشتریان نفتی امری است که تا حدودی به نتیجه رسیده است. ولو اینکه دولت آمریکا مجبور شده است برای برخی از خریداران سنتی نفت ایران معافیت‌هایی را ایجاد کند.

دونالد ترامپ در دو جبهه اقتصادی و سیاسی سعی در وارد کردن فشار مضاعف بر ایران دارد، خاصه اینکه بیش از هر زمان دیگری به اسرائیل امتیازات ویژه می‌دهد، شناسایی بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و منتقل کردن سفارت آمریکا به این شهر و پذیرفتن حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان نمونه این رفتارهاست که در حوزه سیاسی در جهت تقویت دشمنان بین‌المللی و تضعیف ایران در پیش گرفته است. با این همه تروریستی قلمداد کردن سپاه پاسداران، در حالی که این نهاد نیروی نظامی رسمی جمهوری اسلامی است، اقدامی بی‌سابقه است. آمریکا با این اقدام احتمالاً قصد دارد در هر دو حوزه سیاسی و اقتصادی بر توان نظامی، همکاری‌های اقتصادی و فعالیت‌های برون‌مرزی سپاه محدودیت وضع کند. استفاده ابزاری از مساله تروریسم و مبارزه با آن، دستاویزی برای تحت فشار قرار دادن شرکت‌های خارجی است که با ایران همکاری دارند. در واقع به نظر می‌رسد ایالات متحده این اقدام را به این دلیل در پیش گرفته است که بتواند شرکت‌های اروپایی یا فعالان اقتصادی غرب و شرق آسیا را که همچنان با ایران همکاری دارند، با این وسیله از ادامه راه منصرف کند. با توجه به اینکه به دلایل امنیتی اطلاعات چندانی از فعالیت‌های اقتصادی سپاه پاسداران در خارج از مرزها، در دسترس نیست، نمی‌توان تحلیل جامعی از میزان آسیب‌های ناشی از این تصمیم آمریکا ارائه کرد. از این‌رو احتمالاً ایالات متحده به زودی فهرست بلندبالایی از شرکت‌های دولتی و خصوصی و شبه‌دولتی را که ظن همکاری آنها با سپاه می‌رود منتشر و آنها را وابسته به سپاه اعلام می‌کند. این حرکت ممکن است دامن برخی از شرکت‌های بخش خصوصی را هم بگیرد. گرچه رسیدن به راهکاری دقیق برای مقابله با این اقدام آمریکا در زمین اقتصاد مشخص نیست و لازم به بررسی‌های زیادی از جانب اقتصاددانان و سیاستگذاران است اما محرز است که باید در کنار حمایت سیاسی همه‌جانبه از سپاه در برابر این اقدام از هرگونه تصمیم شتاب‌زده و تعمیم این مساله به دیگر مسائل اقتصادی امتناع کرد.