قربانی خرافات
چگونه حیات وحش تحت تاثیر خرافه‌ها قرار می‌گیرد؟
از کودکی برای همه ما قصه‌هایی را تعریف می‌کردند، که بسیاری از آنها خرافه و نسبتاً بی‌ضرر محسوب می‌شدند. بسیاری از ما، اغلب چیزهایی مانند «در مسیر یک گربه سیاه پرسه نزنید» یا «خارش کف دست به این معنی است که ثروت به سمت شما می‌آید» و مواردی از این دست را شنیده‌ایم. اما بعضی باورهای خرافی دیگر بی‌ضرر نیستند و حیات وحش را با تهدید فزاینده‌ای روبه‌رو می‌کنند؛ از این باور که عاج و موی فیل خوش‌شانسی می‌آورد، تا این باور که قربانی کردن جغدها در مراسم‌های مذهبی می‌تواند ثروت به همراه داشته باشد- بسیاری از این مفاهیم حتی امروزه نیز وجود دارند و زندگی حیوانات وحشی بی‌شماری را در سراسر جهان به خطر می‌اندازند. این موضوع می‌تواند کل اکوسیستم‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. به‌رغم وجود یک چارچوب قانونی قوی، این اقدامات ناگوار به صورت مخفیانه ادامه می‌یابد. در اینجا برخی از خرافات رایج آورده شده که بر کارکردهای SOS (درخواست کمک) حیات وحش1 تاثیر می‌گذارد:
ببر بنگال: اعتقاد بر این است که پنجه‌های ببر موجب خوش‌شانسی می‌شود و اندام تناسلی آن داروی غرایز جنسی است. پوست ببر در بازار سیاه تقاضای زیادی دارد و همچنین گفته می‌شود که دندان‌ها و سبیل‌های این جانور، «چشم بد را دفع می‌کند».
ببر بنگال تحت برنامه اول قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شود، اما به‌رغم سطح قوی حفاظتی که به وسیله این قانون اجرا شده است، این گربه‌سان‌های بزرگ همچنان قربانی تهدیدهایی مانند تله فک، برق‌گرفتگی، مسمومیت و تجارت غیرقانونی حیوانات هستند.
بوآهای شنی قرمز: افسانه‌ها و باورهای خرافی مختلفی درباره بوآهای شنی قرمز وجود دارند که به دلیل ظاهر دوسرشان به آنها نسبت داده می‌شود و در هندی به آنها «دهان اژدها» می‌گویند. این گونه خاص مار در خطر قاچاق انبوه قرار دارد زیرا تقاضای بسیار زیادی برای آن در چین و نپال و حتی کشورهای غربی وجود دارد. در هند، جایی که روش خرافی مارگیری هنوز وجود دارد، مردم اغلب گمراه می‌شوند و تصور می‌کنند که دیدن این مارهای «دو سر» می‌تواند برای خانواده‌ها خوش‌شانسی بیاورد. این مارها به دلیل ایمان کورکورانه بسیار مورد علاقه هستند و در بازارهای سیاه کشور فروخته می‌شوند.
بوآهای شنی قرمز تحت برنامه چهارم قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شوند. هر سال، به ویژه در ماه شِرَوانا (باران موسمی)، «درخواست کمک برای حیات وحش»، تعداد بی‌شماری مار را در شرایط وحشتناک از دست افسونگران مار نجات می‌دهد و پس از بهبودی، آنها را به زیستگاه‌های طبیعی خود بازمی‌گرداند.
مار کبرا: کبرا یکی از مورد احترام‌ترین گونه‌های جانوری در هند است و در عین حال بسیار ترسناک است، زیرا یکی از کشنده‌ترین مارهاست. همچنین یک رشته طولانی از باورهای بی‌اساس در مورد آنها وجود دارد که به تشدید حوادث درگیری با انسان‌ها منجر می‌شود. بخش عمده‌ای از خرافات به مارگیران برمی‌گردد که از روش‌های ظالمانه مانند دوختن و بستن دهان مار یا شکستن دندان‌های نیش آنها، برای «ایمن» یا «بی‌ضرر» کردن آنها استفاده می‌کنند.
در هر ناگا پانچامی2، به مارهای کبرا شیر داده می‌شود، با این اعتقاد که آنها آن را خواهند نوشید. در حقیقت، مارها اصلاً نمی‌توانند شیر را هضم کنند! غدد سمی آنها اغلب به طرز وحشیانه‌ای به وسیله مارگیرها برداشته می‌شود تا بتوان آنها را در میان جمعیت بزرگ -گیج و با بدنی خشک- به نمایش گذاشت. مار کبرا تحت برنامه دوم قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شود.
«درخواست کمک برای حیات وحش» به خوبی برای مقابله با نجات مارهای بسیار سمی مانند کبرا مجهز است. با این حال، تعداد بی‌شماری کبرا هنوز در حال از بین رفتن، بی‌توجهی، گرسنگی و کم‌آبی هستند و در سبدهای افسونگران مار، غدد سمی و دندان‌های نیش آنها به طرز وحشیانه‌ای مثله شده یا برداشته می‌شود تا خطرات را برای فرد نگه‌دارنده کاهش دهند.
لاک‌پشت ستاره‌ای هندی: لاک‌پشت ستاره‌ای هندی را نماد خوش‌شانسی می‌دانند. همچنین این لاک‌پشت در طب سنتی شرقی ارزش زیادی دارد و گوشت آن در جاهای دیگر به عنوان یک غذای لذیذ در نظر گرفته می‌شود، بنابراین آن را برای شکارچیانی که به دنبال کسب درآمد سریع هستند، به گزینه‌ای بسیار مطلوب تبدیل می‌کند. هر سال ده‌ها هزار لاک‌پشت ستاره‌ای از طبیعت شکار می‌شوند و از طریق راه‌آهن، هواپیما یا حتی کشتی در سطح ملی و جهانی قاچاق می‌شوند. همچنین تقاضای زیادی برای لاک‌پشت‌های ستاره‌ای هندی در تجارت حیوانات خانگی عجیب‌وغریب وجود دارد، زیرا این لاک‌پشت‌ها دارای یک الگوی تابشی ستاره‌مانند منحصربه‌فرد بر روی کاراپاس (پوسته) خود هستند.
این گونه، تحت برنامه چهارم قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شود و از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، به عنوان «آسیب‌پذیر» فهرست شده است. در حالی که امیدها افزایش می‌یابد که این اقدامات می‌تواند محافظت بیشتری از لاک‌پشت را هم در هند، که در آن مالکیت یا تجارت آنها غیرقانونی است و هم در سطح بین‌المللی، فراهم کند، به دلیل افزایش اخیر تجارت پیرامون این گونه، نگرانی‌ها همچنان ادامه دارد.
شغال طلایی: «شاخ شغال»3 که در بازارهای آنلاین غیرقانونی بسیار محبوب است، طلسمی بسیار محبوب است که از جمجمه یک شغال طلایی به دست می‌آید. در حالی که تلاش‌های حفاظتی به‌طور گسترده، بر گونه‌های «کاریزماتیک» مانند ببرها متمرکز شده است، حیوانات کمتر مورد توجه مانند شغال‌های طلایی هند با بیشترین تقاضای خرافاتی مواجه هستند. اعتقاد بر این است که «شاخ شغال» طلسمی برای دفع «چشم بد» و محافظت از صاحب آن است. جدا از این، پوست و دم شغال نیز تقاضای زیادی دارد.
«درخواست کمک برای حیات وحش» اغلب شغال‌های طلایی را که در چاه‌های شکار یا تله‌های فک شکارچیان غیرقانونی گرفتار شده‌اند، نجات می‌دهد. این تله‌ها روشی بسیار بی‌رحمانه برای به دام انداختن حیوانات هستند و اغلب به جراحات شدید یا تلفات جانی منجر می‌شوند.
پلنگ: افسانه‌های مربوط به گربه‌‌سانان نسبتاً رایج است و در مورد پلنگ هندی نیز صدق می‌کند. هر چیزی از دندان گرفته تا پوست این حیوان، دارای خواص عرفانی مختلفی است. مردم بر این باورند که نگه داشتن دندان این حیوان، از فرد محافظت می‌کند و پول به همراه دارد. پلنگ‌ها تحت برنامه اول قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شوند.
واحد مبارزه با شکار غیرقانونی «درخواست کمک برای حیات وحش» -ForestWatch- امکان دستگیری بسیاری از شکارچیان غیرقانونی پلنگ را از طریق شبکه گسترده‌ای از اطلاع‌دهندگان و ارائه کمک به مقامات اجرایی فراهم کرده است. پوست و دندان پلنگ برخی از کالاهای قاچاق کشف‌شده از این قاچاقچیان حیات وحش است.
مارمولک‌های دیده‌بان: این خزندگان بی‌ضرر با تهدید فزاینده‌ای مواجه هستند که ناشی از حرص و آز انسان است. تقاضای عجیبی برای اندام تناسلی مارمولک‌های دیده‌بان در بازار سیاه وجود دارد؛ آنها را بریده و خشک می‌کنند که به آنها ظاهر دست‌های بسته‌شده می‌دهد. سپس آن را به عنوان یک منبع خوشبختی به افراد خرافاتی می‌فروشند که ظاهراً آرزوها را برآورده می‌کند! مارمولک‌ها همچنین از شکار غیرقانونی برای گوشت و پوست خود رنج می‌برند- که برای ساخت طبل و صنایع دستی استفاده می‌شود. مارمولک‌ها به کنترل جمعیت حشرات و جوندگان کمک می‌کنند و تحت برنامه اول قانون حفاظت از حیات وحش (1972) و معاهده‌ای بین‌المللی که تجارتی را که بقای حیوانات را تهدید می‌کند، ممنوع می‌کند، محافظت می‌شوند.
جغد عقابی و جغد انبار: خرافات جغدها را می‌کشد؛ شکارچیان آنها را می‌گیرند، پاهایشان را می‌برند و به عنوان طلسم‌های خوش‌شانسی می‌فروشند. جغدها از زمان‌های بسیار قدیم با فولکلور و اساطیر، همچنین با داستان‌های عجیب و ترسناک مرتبط بوده‌اند؛ اما مجموعه‌ای متفاوت از باورهای مذهبی در هند بقای آنها را تهدید می‌کند. جغدها بر اساس این باورها به خاطر اعضای بدنشان مانند چنگال، جمجمه، استخوان، پر، گوشت و خون شکار می‌شوند، سپس در طلسم، جادوی سیاه، طب سنتی و... از آنها استفاده می‌شود.
هر سال، جغدهای بی‌شماری به دست شکارچیانی که از جهل و باورهای نادرست تغذیه می‌کنند، به‌ویژه در فستیوال‌هایی مانند دیوالی و دوسهرا، با سرنوشت بی‌رحمانه‌ای روبه‌رو می‌شوند. در هند، جغدها تحت قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شوند و تجارت بین‌المللی جغدها بر اساس کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در حال انقراض گیاهان و جانوران وحشی (CITES) ممنوع است. البته جغدها تنها نیستند؛ موارد متعددی در رابطه با پرندگانی که برای جادوی سیاه استفاده می‌شوند، وجود دارد.
کفتار راه‌راه: کفتار اغلب موردنفرت قرار می‌گیرد. صدای این حیوان و این واقعیت که کفتارها لاشخور و مرده‌خوار هستند، به تشدید باورهای خرافی در مورد این گونه کمک می‌کند. در فرهنگ عامه، کفتارها به عنوان سردسته جادوگران شناخته می‌شوند؛ زیرا زمانی که برای تغذیه از مردار توقف می‌کنند، گفته می‌شود که جادوگران از روح مرده تغذیه می‌کنند. این باورها اغلب به درگیری شدید با کفتار منجر می‌شود. در هند، کفتارها قربانی اراذل و اوباش هستند و اغلب در درگیری‌ها، آسیب‌های بسیار وحشتناکی می‌بینند.
آنها همچنین با تهدیدات دیگری مانند مسمومیت، تخریب زیستگاه، حوادث بزرگراهی و راه آهن، شکار غیرمجاز اعضای بدن و... مواجه هستند. «درخواست کمک برای حیات وحش» چندین کفتار را که در درگیری‌ها یا تصادفات بزرگراهی و راه‌آهن مجروح شده، یا در تله‌های شکارچیان و تله‌های فکی گرفتار شده بودند، نجات داده است.
پانگولین‌ها: آخرین، اما نه کم‌اهمیت‌ترین در این فهرست، پانگولین است. متاسفانه این حیوان زیرک، قاچاق‌شده‌ترین گونه جهان است و تنها در دهه گذشته، بیش از یک میلیون پانگولین شکار شده است. افسانه‌های زیادی در مورد این گونه وجود دارد که تقاضا را برای آن افزایش می‌دهد. گوشت این حیوان به عنوان یک غذای لذیذ در نظر گرفته می‌شود و از فلس‌های آن، حلقه‌هایی برای دفع ارواح شیطانی درست می‌شود. در طبیعت، یک پانگولین از فلس‌های سخت خود با غلتیدن در یک توپ، برای دفع شکارچیان خطرناک استفاده می‌کند. از همین منطق کسانی استفاده می‌کنند که معتقدند فلس‌های پانگولین می‌تواند آنها را از بدبختی محافظت کند. فلس و گوشت پانگولین دارای خواص درمانی است و در طب سنتی شرقی استفاده می‌شود. همچنین اعتقاد بر این است که آنها بیماری‌های مختلف از آسم و پسوریازیس تا سرطان را درمان می‌کنند.
هند خانه دو گونه از هشت گونه پانگولین است- پانگولین هندی و پانگولین چینی. هر دو گونه تحت برنامه اول قانون حفاظت از حیات وحش (1972) محافظت می‌شوند و پانگولین هندی به عنوان «در خطر انقراض» در فهرست داده‌های قرمز IUCN ذکر شده، در حالی که پانگولین چینی به عنوان «به شدت در خطر انقراض» فهرست شده است. «درخواست کمک برای حیات وحش» به‌طور مداوم در تلاش برای حفاظت از گونه‌های در معرض خطر مانند پانگولین‌ها با گسترش آگاهی در مورد حیوانات و همچنین نجات آنها از موقعیت‌های خطرناک است.
پی‌نوشت‌ها:
1- یک سازمان غیرانتفاعی در هند است که در سال 1995 با هدف نجات و بازپروری حیات وحش در معرض خطر در هند تاسیس شد و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های حیات وحش در جنوب آسیاست.
2- ناگا پانچامی، روز پرستش سنتی ناگ یا مارهاست که هندوها، جین‌ها و بودایی‌ها در سراسر هند، نپال و سایر کشورهایی که دارای پیروان هندو، جین و بودایی هستند، آن را انجام می‌دهند. این عبادت طبق تقویم هندو، در روز پنجم نیمه روشن ماه قمری شروانا انجام می‌شود.
3- شاخ شغال، برآمدگی مخروطی‌شکل استخوانی است که گه‌گاه می‌تواند روی جمجمه شغال‌های طلایی رشد کند. طول این شاخ معمولاً نیم اینچ است و به وسیله خز پنهان می‌شود.
