هنر تفسیر

 مونالیزا چه می‌کند؟ در نگاه اول چنین به نظر می‌رسد که سوژه مشهورترین نقاشی جهان در حال لبخند زدن است. با نگاهی دوباره این لبخند رنگ می‌بازد. وقتی دوباره پدیدار می‌شود گونه‌ای متفاوت است. لئوناردو داوینچی این اثر شگفت‌آور را با استفاده از اسفوماتو (Sfomato=محونگاری) خلق کرد. او خطوط اطراف صورت مونالیزا را محو کرد. فرقی نمی‌کند که شما چند بار به نقاشی نگاه کنید. در هر صورت مطمئن نیستید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. اقتصاد دوران پس از همه‌گیری به مونالیزا شباهت دارد. هر بار که به آن بنگرید چیزی متفاوت می‌بینید. پس از بروز بحران در صنعت بانکداری، اکنون بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اقتصاد جهانی به سمت یک رکود با فرودی سخت پیش می‌رود. دیگر کسی انتظار سناریویی بدون فرود را ندارد. سناریویی که در آن اقتصاد به خاطر افزایش نرخ بهره (دیدگاهی که تا همین چند هفته پیش رایج بود) دچار دردسر نخواهد شد و در عوض بروز یک رکود خفیف قطعی خواهد بود. به طور خلاصه باید گفت که پیش‌بینی کردن هیچ‌گاه تا این اندازه دشوار نبوده است. در سال گذشته، دامنه انتظارات و پیش‌بینی‌ها برای رشد سه‌ماهه تولید ناخالص داخلی آمریکا دو برابر بزرگ‌تر از میزان آن در سال 2019 بود. در تازه‌ترین چشم‌انداز اقتصاد جهانی صندوق بین‌المللی پول کلمه «عدم قطعیت» بیش از 60 بار به چشم می‌خورد که دو برابر تعداد آن در گزارش آوریل و اکتبر 2022 است. وقتی بحران بانکی آغاز شد هیچ‌کس نمی‌دانست که فدرال‌رزرو در ماه مارس با نرخ‌های بهره چه خواهد کرد. برخی افزایش نرخ، برخی ثبات آن و برخی دیگر کاهش نرخ بهره را پیش‌بینی می‌کردند. چند جلسه متعاقب آن کاملاً غیرقابل پیش‌بینی بود. کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا در آخرین جلسه سیاست پولی در ماه گذشته کاملاً درباره نقش بانک سکوت کرد. او گفت:«‌در این برهه کاملاً غیرممکن است که بفهمیم چه مسیری پیش‌رو داریم.» متخصصان آمارهای رسمی نمی‌توانند تصویر پیش‌رو را درک کنند. آنها در طول مسیر برآوردهای خود را از تولید ناخالص داخلی تا اشتغال مطابق داده‌های جدید به‌روزرسانی می‌کنند. اما تحولی عمیق صورت گرفته است. بازبینی‌های مربوط به تولید ناخالص داخلی در منطقه یورو چهار برابر بزرگ‌تر از حالت عادی هستند. اداره آمار بریتانیا در ماه مارس بازبینی‌های بزرگی انجام داد. گزارش آنها نشان داد سرمایه‌گذاری واقعی تجاری هم‌راستا با سطوح دوران قبل از همه‌گیری پیش می‌رود و بر خلاف تصور قبلی هشت درصد کمتر از آن نیست. متخصصان آمار استرالیا ماه گذشته برآورد خود را از رشد بهره‌وری در سه ماه سوم سال 2022 به نصف تقلیل دادند. در آن سال دفتر آمار نیروی کار آمریکا برآورد خود را از دستمزدهای نیروی کار غیر از کشاورزی بازبینی کرد. چه اتفاقی در حال روی دادن است؟ شاید جهان تلاطم بیشتری پیدا کرده است. سال گذشته اروپا با بزرگ‌ترین جنگ در طول هفت دهه، بن‌بست‌های زنجیره‌های عرضه، بحران انرژی و هراس بانکی روبه‌رو شد. دیگر نقاط جهان ثروتمند نیز از نظر ثبات وضعیت خیلی بهتری نداشتند. اما تغییرات عمیق‌تری نیز صورت می‌گیرند. اولین مورد به اختلالات ناشی از کووید 19 مربوط می‌شود. دومین مورد به خرد شدن و رشد سریع به دنبال اعمال یا حذف قرنطینه‌ها بازمی‌گردد. این امر تعدیلات فصلی رایج در اکثر ارقام اقتصادی را بر هم زد. دفتر آمار کار در ماه فوریه عوامل موثر در تورم را تغییر داد. این کار تفسیر نرخ‌های ماهانه را دشوارتر می‌کند. تورم هسته سالانه در سه ماه آخر سال 2022 از 3 /1 به 3 /4 درصد افزایش یافت. درک تورم در منطقه یورو نیز نسبت به مواقع عادی دشوارتر است. کامیل کوار از بنگاه مشاورتی مودیز اشاره می‌کند که تورم ماهانه هسته در ماه مارس با توجه به تعدیلات فصلی می‌تواند به کوچکی 2 /0 یا بزرگی 4 /0 درصد باشد. تغییر دوم به اندازه نمونه‌ها مربوط می‌شود. همه‌گیری فرآیندی را شدت بخشید که در آن مردم کمتر در نظرسنجی‌ها شرکت می‌کنند. در آمریکا، نرخ پاسخگویی به نظرسنجی‌های مربوط به برآورد فرصت‌های خالی شغلی از حدود 60 درصد در قبل از همه‌گیری به حدود 30 درصد کاهش یافت. نرخ پاسخگویی به نظرسنجی‌های مربوط به نیروی کار در دوران همه‌گیری در بریتانیا به نصف رسید. برخی کسب‌وکارها در زمان قرنطینه‌ها تعطیل شدند. مردم عادت پر کردن پرسشنامه‌ها را کنار گذاشتند. احتمالاً عدم اعتماد به دولت نیز بالا رفت و باعث شد مردم رغبتی به کمک به متخصصان آمار نداشته باشند. کاهش نرخ پاسخگویی احتمالاً تلاطم داده‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است به یکجانبه‌نگری (تورش) منجر شود. به نظر می‌رسد افرادی که به نظرسنجی‌ها پاسخ نمی‌دهند در مقایسه با دیگران کمتر پیشرفت می‌کنند و ارقام درآمد را ابهام‌آلود می‌کنند. جاناتان راث‌بام از مرکز آمار عقیده دارد که رشد واقعی درآمد میانه خانوار در آمریکا بین سال‌های 2019 تا 2020 در واقع 4 /1 درصد بود، نه 8 /6 درصدی که گزارش می‌شد. این اصطلاح پس از تعدیل موارد عدم پاسخگویی صورت گرفت. از سال 2020 به بعد موضوع عدم پاسخگویی و مشارکت در نظرسنجی‌ها موجب شد آمار درآمدی تا حدود دو درصد بالا برود. گزارش عمر شریف از موسسه مشاورتی «تصویر تورم» نشان می‌دهد اصطلاح «تورش عدم پاسخگویی» احتمالاً نقش مهمی در بازبینی‌های بزرگ داده‌های درآمدی در آمریکا داشته است. دلیل سوم ابهامات به شکاف میان داده‌های سخت و نرم - یعنی ارقام عینی مانند سطح بیکاری و ارقام انتزاعی از قبیل انتظارات آینده افراد- باز ‌می‌گردد. معمولاً این دو نوع داده با یکدیگر هماهنگ هستند اما اکنون از یکدیگر فاصله زیادی گرفته‌اند. این واگرایی می‌تواند بازتابی از نارضایتی مردم از تورم باشد. هنوز در جهان ثروتمند قیمت‌ها سالانه 9 درصد بالا می‌روند. به تدریج سرمایه‌گذاران و متخصصان آمار درک بهتری از اقتصاد جهان در دوره‌های تلاطم و تورم پیدا می‌کنند. با کمرنگ شدن اثرات همه‌گیری اختلالات نیز کمرنگ می‌شوند. اقتصاددانان موفق شدند داده‌هایی جایگزین را برای موارد عدم پاسخگویی پیدا کنند و در پیش‌بینی‌ها بگنجانند. اما این برای دولت‌ها و کسب‌وکارهایی که باید تصمیم‌های آنی بگیرند یا حتی افرادی که فقط اخبار را دنبال می‌کنند مایه آرامش خاطر نخواهد بود. اگر اقتصاد جهانی تا مدتی همچنان یک اسفوماتو بماند تعجب نکنید.