سکه؛ برنده شهریور

بازارهای مالی طی شهریورماه، رشد خوبی را تجربه کردند، به‌رغم آنکه نفت برنت با کاهش قابل توجهی همراه شد، بورس تهران، سکه و طلا و قیمت دلار رشد خوبی را تجربه کردند. شاخص کل بورس تهران به واسطه حمایت‌های لفظی تیم اقتصادی دولت از بورس، با رشد 73/2درصدی در ششمین ماه از سال همراه شد. قیمت دلار آمریکا 17/2 درصد افزایش یافت و سکه رفاه به واسطه رشد قیمت اونس جهانی طلا با افزایش چهاردرصدی در شهریورماه از سایر دارایی‌ها سبقت گرفت و برنده بازارها شد.

بورس؛ آماده پرواز؟

شاخص کل بورس طی شهریورماه سال جاری با رشد 73/2‌درصدی به محدوده دو میلیون و 100 هزار واحد نزدیک شده است. پس از اظهارات همتی در روزهای پایانی مردادماه و تغییر ریاست سازمان بورس، شاخص کل بورس موفق شده از کف 23 مرداد سال جاری، تا 11/5 درصد بازدهی را ثبت کند. این در حالی است که شاخص هم‌وزن طی شهریورماه با افزایش ارتفاع 28/7درصدی در کانون توجه بورسی‌ها قرار دارد. این میزان از بازدهی ماهانه توسط شاخص هم‌وزن، از آذر 1402 بی‌سابقه است. از کف 23 مرداد نیز، 39/8 درصد بازدهی نصیب شاخص ثانویه بازار شده است. پس از استعفای عشقی و عرضه پی‌درپی سهام شاخص‌ساز که در دوران ریاست وی افت قابل توجهی را تجربه نکرده بودند، نوبت به سهام کوچک رسیده است تا بخشی از سرکوب قیمتی سه‌ساله خود را جبران کرده و با بازار هماهنگ شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دومین فصل سال، شاخص اصلی بازار با رشد 38/2درصدی موفق شده است تابستان داغی را برای بورس رقم بزند. این در حالی است که آخرین‌بار در پاییز سال گذشته بازدهی مثبت نصیب شاخص کل شده است. ارزش معاملات خرد نیز پس از گشایش دامنه نوسان، 11 روز معاملاتی است که بالای سه همت ثبت می‌شود. همچنان بازار برای رسیدن به فضای تعادل علاوه بر حضور در کانال 1/2 تا 2/2 میلیون واحد به ارزش معاملات حداقل شش‌همتی نیاز خواهد داشت که بدون گشایش دامنه نوسان امکان‌پذیر نیست. طی آخرین ماه از تابستان سال جاری حدود 60 میلیارد تومان پول حقیقی به بازار جذب شده است. آخرین‌باری که طی یک ماه بازار سهام با استقبال حقیقی‌ها مواجه شده، اسفند 1402 بوده است. با این حال، همچنان در تابستان شاهد خروج هشت‌همتی پول حقیقی از بازار بوده‌ایم. همچنین از ابتدای سال نیز 20 هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار خارج شده است. این در حالی است که صندوق‌های درآمد ثابت میزبان 17 هزار میلیارد تومان سرمایه از حقیقی‌ها بوده‌اند.

به نظر می‌رسد وعده‌های همتی و تغییر ریاست سازمان بورس، خوش‌بینی‌ها را نسبت به آینده بازار سرمایه افزایش داده است. آنقدر حمایت‌های اقتصادی از بورس وزن بالایی در میان سرمایه‌گذاران دارد که بورس تهران بدون توجه به تحولات سه‌شنبه‌شب، در چهارشنبه و آخرین روز معاملاتی شهریورماه نیز به سبزپوشی خود ادامه داد. همان‌طور که در سنوات گذشته نیز وزن حمایت‌های سیاسی و اقتصادی به بورس تهران کمک کرده است. حذف قیمت‌گذاری دستوری، تک‌نرخی شدن ارز، کاهش نرخ بهره و کاهش دخالت دولت در فضای اقتصادی و بورس، از جمله وعده‌هایی است که از سوی همتی، وزیر اقتصاد و صیدی، ریاست جدید سازمان بورس مطرح شده است. اما به نظر می‌رسد روند فعلی بازار که اصطلاحاً، صعودی کم‌رمق است علاوه بر تنگنای دامنه نوسان دلایل دیگری هم داشته باشد. اول آنکه وعده‌های همتی و تیم اقتصادی دولت هنوز عملی نشده است. سابقه تاریخی بورس نشان می‌دهد که با افزایش ترس و ابهام در بازار سرمایه، بورس نمی‌تواند به حساب حرف‌ها و وعده‌ها روند پرقدرتی داشته باشد. تا زمانی که بازار نسبت به تغییر متغیرهای اقتصادی موثر بر بورس مطمئن نشود و نتواند اثرات آن را بر صورت‌های مالی شرکت‌ها ارزیابی کند، نمی‌توان انتظار روند صعودی از بازار داشت.

دلار نیما در دوشنبه هفته گذشته با عبور از 46 هزار تومان میانگین سال جاری را به حوالی 43 هزار تومان رساند. این در حالی است که اگر رشد لاک‌پشتی دلار نیما تا آخر سال تداوم داشته باشد، نمی‌توان انتظار روند هیجانی و صعودی از بورس داشت. اختلاف دلار نیما و آزاد همچنان 30 درصد است که رقم بالایی برای بورس تهران به شمار می‌رود. به‌طور تاریخی هر زمان که اختلاف این دو شاخص ارزی بالای 20 درصد بوده است، حال بازار مساعد نبوده و هر زمان که به زیر 15 درصد رسیده بازار با روند صعودی پرقدرت همراه شده است. روند افزایشی سال 1397 و اسفند 1401 به وضوح از اهمیت کاهش اختلاف دلار نیما و آزاد و اثر آن بر بورس تهران حکایت دارد. آینده بورس اکنون در دستان همتی و صیدی است. وعده‌های همتی باید عملی شود و صیدی باید بتواند پیگیر این وعده‌ها باشد. اگر قرار باشد، بورس تهران 300 تا 400 میلیارد دلار ارزش داشته باشد، باید P/E بورس تهران به واسطه تحولات اساسی در شرایط کلان اقتصادی حداقل 100 درصد تعدیل شود. کنترل تورم و در پی آن کاهش نرخ بهره، همچنین حذف قیمت‌گذاری دستوری برای واقعی شدن فروش شرکت‌ها، پیگیری بحث تجدید ارزیابی دارایی‌ها و شفافیت بهبود سودآوری شرکت‌ها و همچنین، کاهش تنش‌های سیاسی و نظامی در منطقه، عواملی است که مستقیماً بر تعدیل میانگین P/E بازار و نرخ تنزیل بورس تهران اثرگذار است و می‌تواند ارزش بازار شرکت‌ها را به خالص ارزش روز دارایی‌های آنها نزدیک‌تر کند. ضمن آنکه از این محل بازدهی فراتورمی نصیب سرمایه‌گذاران بورسی خواهد شد.

دلار؛ همچنان آرام

قیمت دلار بازار آزاد، از اول خردادماه در محدوده 57 تا 62 هزار تومان نوسان می‌کند. به‌طوری که با هر هیجان سیاسی، برای سقف 62 هزارتومانی خیز برمی‌دارد و پس از آرام شدن اوضاع به پناه گرفتن در کف 57 هزارتومانی تمایل دارد. به نظر می‌رسد این دالان قیمتی برای دلار حیاتی باشد. همان‌طور که در تابستان 1402 نیز قیمت 48 تا 51 هزار تومان کف و سقف دلار را تعیین کرده بود. پس از افزایش سطح درگیری‌ها در منطقه و عبور قیمت ارز از این محدوده، تارگت‌های قیمتی بالایی به‌وسیله اسکناس آمریکایی لمس شد. اکنون نیز عبور دلار از 62 هزار تومان یا شکست حمایت 57 هزار تومان می‌تواند روند جدیدی را برای این ارز جهان‌شمول به وجود آورد. هرچند طی شهریورماه اوضاع سیاسی منطقه و داخلی ایران، تا حدودی آرام و با‌ثبات بود، اما انفجار سه‌شنبه‌شب در لبنان می‌توانست بازار ارز را کمی ملتهب کند. به نظر می‌رسد همچنان دلار آمریکا، تمایلی برای عبور از مقاومت 62 هزارتومانی ندارد. چرا که تحولات منطقه را در کوتاه‌مدت، برای ایران خطرآفرین قلمداد نمی‌کند. همان‌طور که بورس نیز در روز چهارشنبه بدون واکنش به این حادثه به روند صعودی ادامه داد. برآیند معاملات بازار ارز طی شهریورماه از ثبت بازدهی 17/2درصدی طی آخرین ماه از نیمه اول سال حکایت دارد. این میزان بازدهی طی یک ماه اخیر از فروردین سال جاری و پس از درگیری‌های ایران و اسرائیل بی‌سابقه بوده است. هرچند به نظر می‌رسد حمایت قیمتی 57 هزارتومانی که از اواخر مردادماه بر قیمت دلار اثرگذار بود، موجب محاسبه این بازدهی شده است و در کوتاه‌مدت خطری بازار ارز را تهدید نخواهد کرد. با نزدیک شدن به پایان تابستان، برخلاف بازدهی بهار که منفی 74/1 درصد ثبت شده بود، قیمت دلار در دومین فصل سال توانست 62/0 درصد افزایش ارتفاع را تجربه کند. این در حالی است که دلار مرکز مبادله، با وجود عبور از 46 هزار تومان در روز دوشنبه اختلاف 30درصدی خود را با بازار آزاد حفظ کرده است.

رشد چهاردرصدی سکه رفاه

انتشار آمارهای ضعیف اشتغال و کاهش نسبی تورم در آمریکا، فدرال‌رزرو را متقاعد کرد تا نرخ بهره را کاهش دهد. تکلیف نرخ بهره روز چهارشنبه مشخص شد. تا لحظه تنظیم این گزارش پیش‌بینی‌ها از کاهش 25 واحددرصدی نرخ بهره آمریکا حکایت دارد. اما احتمال کاهش 50 واحددرصدی به 50 درصد رسیده است. در صورتی که فدرال‌رزرو تصمیم بگیرد نرخ بهره را به پنج درصد برساند، احتمالاً شاهد رشد هیجانی اونس جهانی طلا و قیمت‌های جهانی خواهیم بود. 

طی شهریورماه اونس جهانی طلا رشد 5/2درصدی را تجربه کرده است. به‌طوری که رشد بیش از دو هزارتومانی قیمت دلار طی شهریورماه به کمک سکه امامی و به‌تبع آن سکه رفاه آمده است. سکه بورسی که در پایان مردادماه حوالی 42 میلیون و 100 هزار تومان مورد معامله قرار گرفته است، در روز چهارشنبه تا 43 میلیون و 700 هزار تومان نیز پیشروی کرد و بازدهی چهاردرصدی را طی یک ماه به ثبت رسانده است. به نظر می‌رسد رشد قیمت سکه تا حدودی مدیون اونس جهانی طلا و عبور آن از دو هزار و 600 دلار باشد. چرا که بدون عبور قیمت دلار از مقاومت 62 هزارتومانی نمی‌توان انتظار روند صعودی هیجانی از بازار سکه و طلا داشت.

افت پنج‌درصدی نفت برنت

قیمت نفت طی هفته گذشته عمدتاً در کانال 72 دلار قرار داشت. به‌طوری که بازدهی قیمت نفت در شهریور، افت پنج‌درصدی را تجربه کرده است. به‌‌رغم آنکه بازارهای دیگر از قبیل اونس، سکه، بورس و دلار بازدهی مثبت داشتند، نفت موفق نشد رشد قیمتی را تجربه کند.

در حالی که سرمایه‌گذاران منتظر کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو آمریکا هستند، قیمت نفت پس از افزایش در دو جلسه قبل، با احتمال خشونت‌های بیشتر در خاورمیانه، در روز چهارشنبه ثابت ماند. پس از حمله اسرائیل به حزب‌الله با پیجرهای مملو از مواد منفجره در لبنان، قیمت نفت تحت تاثیر خشونت احتمالی بیشتر در خاورمیانه حمایت می‌شود که ممکن است باعث اختلالات احتمالی در تولید در منطقه اصلی تولیدکننده شود. میتسورو مورایشی، تحلیلگر ارشد موسسه مالی فوجیتومی گفت: در شرایطی که نگرانی‌ها درباره خسارات طوفان آمریکا کاهش یافته است، بازار نفت اکنون تشدید تنش‌ها در خاورمیانه را به دقت زیر نظر گرفته است. وی با پیش‌بینی اینکه قیمت نفت پس از رسیدن برنت به پایین‌ترین حد خود از سال 2021 در هفته گذشته، احتمالاً روند صعودی خود را حفظ خواهد کرد، گفت: اکنون سرمایه‌گذاران بر کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو تمرکز می‌کنند که می‌تواند تقاضای سوخت آمریکا را احیا کرده و دلار را تضعیف کند.

معامله‌گران شرط‌بندی کردند که فدرال‌رزرو مجموعه‌ای از کاهش نرخ بهره را با نیم‌درصد کاهش در روز چهارشنبه آغاز خواهد کرد، انتظاری که ممکن است بر بانک‌های مرکزی جهان فشار بیاورد تا دقیقاً آن را انجام دهند.

انتظارات درباره خرید نفت از سوی آمریکا برای ذخایر راهبردی نیز موجب حمایت از بازار شده است. یک منبع آگاه روز سه‌شنبه گفت که دولت بایدن به دنبال خرید شش میلیون بشکه نفت برای SPR خواهد بود، خریدی که در صورت تکمیل، با بزرگ‌ترین خرید آن در تکمیل انبار پس از فروش تاریخی در سال 2022 برابری خواهد کرد. داده‌های موجودی نفت آمریکا که روز سه‌شنبه از سوی موسسه نفت آمریکا (API) منتشر شد، افزایش این ذخایر را طی هفته گذشته نشان داد.

بر اساس منابع بازار با استناد به ارقام API، ذخایر نفت در هفته منتهی به 13 سپتامبر 96/1 میلیون بشکه افزایش یافت و ذخایر بنزین و تقطیر هر دو حدود 3/2 میلیون بشکه افزایش داشته است. تحلیلگرانی که در نظرسنجی رویترز شرکت کردند تخمین زدند که ذخایر نفت خام هفته گذشته حدود 500 هزار بشکه کاهش یافته است.