آرامش در تعطیلات

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به اتمام رسید و بررسی آمار و ارقام و نگاه به سابقه معاملات هفته گذشته، نشانگر عدم فعل و انفعالات خاص در بازارهای دارایی است. با توجه به مشخص نبودن تیم اقتصادی دولت و سایر ریسک‌هایی که بر بازار سهام حاکم است، بورس تهران در سه روز معاملاتی هفته گذشته نوسان خاصی نداشت و معاملات در یک وضعیت خنثی پیگیری شد. دلار نیز به نوسان محدود خود در کانال 58 هزار تومان ادامه می‌دهد و چشم‌انتظار تحولات سیاسی کشور برای تعیین مسیر آتی خود است. در بازار طلا و سکه نیز قیمت‌ها با توجه به آرامش حاکم بر معاملات دلار، نوسان خاصی را تجربه نمی‌کنند. در بازار نفت نیز نفت برنت هفته‌ای منفی را تجربه کرد و در کانال 77 دلار معامله می‌شود.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته‌ای که گذشت، در یک وضعیت تقریباً خنثی به پایان رسید. اکنون هشت روز معاملاتی است که از وضع دامنه محدود (دو درصد برای سهام و چهار درصد برای صندوق‌ها) می‌گذرد و همچنان بازار به نوسان محدود خود در سطوح کنونی ادامه می‌دهد. بازار سهام این روزها در کلیت خود محرک چندانی ندارد که آن را دستمایه رشد قرار دهد و فقدان محرک در این بازار در کنار ریسک‌های دیگری که در سپهر بورس تهران وجود دارد، سبب شده تا بازار سهام حرکت خاصی در کلیت خود نداشته باشد. بعد از سانحه ناگواری که برای رئیس‌جمهور سابق در واپسین روزهای اردیبهشت رخ داد، بازارها در یک وضعیت خنثی قرار گرفتند. چون تا زمانی که دولت جدید انتخاب و سپس تشکیل نشود، نمی‌توان از سیاست‌های کلی حاکم بر فضای اقتصاد کلان کشور به‌طور کامل آگاه شد. این موضوع سبب شده تا تقاضا از بازار سهام رخت بسته و فشار عرضه در بازار بیشتر شود. در علم سرمایه‌گذاری گفته می‌شود که یکی از دلایلی که سبب می‌شود یک سرمایه‌گذار پول خود را به یک بازار دارایی خاص منتقل کند، شفاف بودن مسیر آن بازار و پارامترهای تاثیرگذار بر وضعیت آن بازار است. به بیانی ساده‌تر، یک سرمایه‌گذار زمانی بورس را به عنوان مقصد سرمایه‌گذاری خود انتخاب خواهد کرد که درصد و میزانی از شفافیت را در آینده این بازار شناسایی کند، این در حالی است که در مقطع کنونی، پیرامون بازار سهام، مجموعه‌ای از مسائل مبهم وجود دارد که این بازار و سرمایه‌گذاری در آن را به یک کلاف سردرگم تبدیل کرده است. طبیعتاً در چنین مواقعی، جریان پول ترجیح می‌دهد بخت خود را در یک بازار دیگر آزمایش کند. با داغ شدن تنور انتخابات و نزدیک شدن به زمان تبلیغات، مجدداً بورس در مرکز توجه سیاستمداران قرار گرفته است، اکثر سیاستمداران به دنبال این موضوع هستند که با دادن وعده و وعیدهایی، از این محل نیز برای خود رای دست‌وپا کنند. در تازه‌ترین و یکی از پربازدیدترین ویدئوهایی که در هفته گذشته در محافل بورسی میان فعالان بازار سهام دست‌به‌دست شد، پاسخ علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی به سوال یکی از کارشناسان بازار بود که در آن لاریجانی از لزوم حذف قیمت‌گذاری دستوری سخن به میان آورد و اشاره کرد که کوشش دولت‌ها باید در این راستا باشد که در بورس ناپایداری ایجاد نکنند. برخی از فعالان بازار نیز انگشت اتهام خود را به سمت دامنه نوسان محدود نشانه رفته‌اند و عنوان می‌کنند که محدود بودن دامنه نوسان سبب شده تا هیجانات بازار به‌طور کامل تخلیه نشود و بازار این‌چنین در مدار نزولی گام بردارد. در پاسخ به این مدعا می‌توان این‌چنین استنباط کرد که به‌‌رغم درست بودن ظاهری استدلال این گروه از فعالان بازار سهام، اما بررسی بیشتر جریان معاملات تالار شیشه‌ای در روزهای اخیر نشان می‌دهد که سهام موجود در بازار، در صف فروش قفل نیستند. اگر اکثر سهم‌های حاضر در بازار در محدوده صف فروش قرار داشتند، می‌توانستیم بگوییم که موضوعی مثل دامنه محدود سبب انباشته شدن سفارش‌های فروش در کف قیمتی روزانه سهام مختلف می‌شود و موجبات تقویت هیجان و همچنین نزول بیشتر قیمت‌ها را فراهم می‌آورد. بنابراین می‌توان گفت که در شرایط کنونی چنین استدلالی صحیح نیست. شرایط این‌چنینی پیش‌آمده در بازار سهام، بسیاری از سهامداران حاضر در بورس تهران را ناامید و مستاصل کرده است و جریان مداوم خروج پول حقیقی از بازار نیز گویای همین موضوع است. فجایعی که در سال 1399 در بورس تهران رخ داد سبب تقویت نگاهی در بازار سهام شد که تاکنون نیز در جریان معاملات جاری و ساری بوده است. بی‌اعتمادی مزمنی که در بازار شکل گرفته، ماحصل مجموعه وقایعی است که در سال 1399 در این بازار رخ داد و سبب شد به‌طور کامل اعتماد از این بازار رخت ببندد. عامل مهم دیگر در این روزها، عدم مخابره اخبار امیدوارکننده بنیادی در متن معاملات است که موجبات رکود در صحنه معاملات را فراهم کرده است. اختلاف میان دلار بازار آزاد و دلار سامانه نیما نیز آیتم مهم دیگری است که مانع از رشد قیمت‌ها در بورس تهران می‌شود. رشد نرخ بهره بدون ریسک نیز به عنوان یکی از رقبای بازار سهام در مقطع کنونی مطرح است و افزایش این نرخ موجب عدم شروع روند صعودی در بازار می‌شود. از سوی دیگر در شرایط خطیر کنونی، سیاست‌گذار بورسی نیز عمل چشمگیر و خاصی در راستای حمایت از منافع سهامداران از خود نشان نداده است و در سایه رکود حاکم بر صحنه معاملات، جذابیت بازارهای موازی، بخشی از نقدینگی موجود در بورس را به سمت این بازارها سوق داده است. طبیعتاً هر وعده و وعیدی که در جریان فعالیت‌های انتخاباتی از سوی سیاستمداران داده شود و بازار بعداً عملی نشدن آن وعده را ببیند، واکنش منفی بازار را خواهیم دید.

بازار ارز

دلار این روزها به نوسان محدود خود در پله‌های پایانی کانال 58 هزار تومان ادامه می‌دهد و فعلاً از توان کافی برای نزول یا صعود بیشتر برخوردار نیست. محدوده 60 هزار تومان این روزها به عنوان یک محدوده مقاومتی مهم برای دلار عمل کرده است و قیمت دلار با برخورد به این سطح به سمت پایین برگشته است. از سوی دیگر با زدوده‌ شدن سایه ریسک‌های سیستماتیک از سر بازار، دلار از انرژی چندانی برای دستیابی به ارتفاعات بالاتر برخوردار نیست. بعد از افزایش قیمت دلار تا حوالی 70 هزار تومان بعد از بالا گرفتن درگیری میان ایران و اسرائیل، با حکمفرما شدن آرامش در منطقه، دلار به سمت کانال‌های پایین‌تر منتقل شد و به نظر می‌رسد که اگر تا اواخر تابستان اتفاق خاصی در حوزه سیاست خارجی رخ ندهد، دلار به نوسان محدود خود در سطح فعلی ادامه دهد. دلار معاملات سال 1402 را در قیمت 60 هزار و 500 تومان به پایان رساند و به نوعی نرخ ارز با وجود افزایش مقطعی تا سطح 70 هزار تومان در اواخر فروردین، بازدهی دلار اکنون در محدوده منفی قرار دارد. حضور نرخ ارز در کانال 58 هزار تومان سبب شده تا شکاف عمیقی میان دلار نیمایی و دلار بازار آزاد ایجاد شود. دلار نیمایی این روزها در کانال 42 هزار تومان قرار دارد و یکی از دلایل عدم استقبال از بورس نیز همین اختلاف میان دلار بازار آزاد و دلار سامانه نیماست. به نظر می‌رسد که بانک مرکزی در ماه‌های آتی در راستای تعدیل این اختلاف با استفاده از افزایش دلار نیمایی برآید. به هر روی باید منتظر ماند و دید که سلسله عوامل اثرگذار بر قیمت دلار در سال جاری در ادامه مسیر چگونه عمل خواهند کرد و بهای شاخص ارزی را با چه تغییراتی مواجه خواهند کرد.

بازار طلا و سکه

با حاکم شدن آرامش نسبی بر بازار ارز در هفته‌های اخیر، موج افزایش قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز متوقف شده است و ابزارهای معاملاتی خانواده سکه و طلا این روزها نوسان محدودی را تجربه می‌کنند. ارزش معاملات صندوق‌های طلا در روزهای اخیر در مقایسه با دوران اوج، کاهش معناداری داشته و از شدت و شتاب ورود پول به این صندوق‌ها نیز کاسته شده است. با وجود افت قیمت‌هایی که اخیراً در بازار طلا و سکه تجربه شد، همچنان انواع قطعات سکه با نرخ دلار بالاتری معامله می‌شوند. ارزش ذاتی سکه در کانال 32 میلیون تومان قرار دارد، در حالی که سکه این روزها در کانال 40 میلیون تومان در حال معامله است، با این آمار و ارقام می‌توان گفت که تقریباً 19 درصد از قیمت سکه را حباب تشکیل می‌دهد و می‌توان گفت که سکه امامی با دلار 73 هزارتومانی در حال معامله است. در قطعات کوچک‌تر حباب بیشتر می‌شود و طبیعتاً این سکه‌ها با دلار بالاتری مورد معامله قرار می‌گیرند، با قیمت دلار 58 هزارتومانی و اونس بالای دو هزار و 300 دلار، تقریباً 29 درصد از قیمت نیم‌سکه را حباب تشکیل می‌دهد و می‌توان گفت که اکنون نیم‌سکه با دلار 86 هزارتومانی معامله می‌شود. ربع‌سکه نیز این روزها با دلار 110هزارتومانی معامله می‌شود و تقریباً 45 درصد از قیمت این دارایی را حباب قیمتی تشکیل می‌دهد. دلیل حباب بیشتر در قطعات کوچک‌تر و مبادله قطعات کوچک‌تر با دلار بیشتر، به خاطر تقاضای بیشتر برای قطعات کوچک‌تر با توجه به قدرت خرید مردم است که سبب می‌شود این سکه‌ها با دلار بیشتری معامله شوند و حباب بیشتری نیز به خود بگیرند.

بازار نفت

روند قیمت نفت در هفته‌های اخیر نزولی بوده و قیمت هر بشکه نفت برنت و نفت آمریکا اکنون به ترتیب 77 و 73 دلار است. برخی خبرها در روزهای اخیر از پذیرش توافق آتش‌بس در نزاع بین اسرائیل و حماس حکایت داشت که این موضوع بر بازار نفت نیز تاثیرگذار بود. اگر آتش‌بس برقرار شود تنش‌های ژئوپولیتیک در خاورمیانه کاهش می‌یابد و این یک عامل فشار بر قیمت نفت خواهد بود. در بلندمدت وضعیت اقتصاد جهان و میزان عرضه از سوی اوپک‌پلاس و دیگر صادرکنندگان نفت بیشترین تاثیر را بر بازار خواهند داشت. درباره افزایش تقاضای نفت در سالیان آتی، اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا هر یک دیدگاهی درباره این موضوع دارند و اوپک از دو نهاد دیگر خوش‌بین‌تر است. اوپک همچنین معتقد است طی چند دهه آینده تقاضای جهانی برای نفت پیوسته رشد خواهد کرد، در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است سال 2030 تقاضای جهانی برای نفت به اوج می‌رسد و از آن پس شاهد کاهش تدریجی آن خواهیم بود. این روزها، عوامل موثر بر قیمت‌ها در بازار نفت، نیرویی برابر دارند و بازار در آرامش به سر می‌برد، اما یک خبر از خاورمیانه یا تحولات اقتصادی در آمریکا و چین می‌تواند نوسان‌هایی در بازار ایجاد کند. عملکرد بازار نفت در سال جاری میلادی تاکنون مثبت بوده و نهادهای تحلیلگر عموماً معتقدند قیمت‌ها در ماه‌های آینده بالاتر از اکنون خواهد بود. کاهش نرخ‌های بهره در آمریکا و تداوم محدودیت عرضه نفت اوپک‌پلاس به رشد قیمت‌ها کمک می‌کند. همچنین اگر بین تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه تنش پدید آید بازار حمایت خواهد شد.