هوش انتخاباتی
هوش مصنوعی چگونه در انتخابات نقش ایفا می‌کند؟
اگر اخبار انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را دنبال کرده باشید، می‌دانید یکی از کل‌کل‌های موفق و جالب انتخاباتی را علی لاریجانی با استفاده از Chat GPT رقم زده است. او در واکنش به زیر سوال بردن کارنامه کاری‌اش در حوزه مبارزه با فساد از سوی سعید جلیلی، از این روبات هوشمند پرسید «در زمان ریاست علی لاریجانی بر مجلس، چه قوانین مبارزه با فسادی در مجلس ایران تصویب شده است؟»؛ چت جی‌پی‌تی هم در پاسخ با رسم‌الخط مخصوص به خودش به شمارش اقدامات صورت‌گرفته پرداخت. درست است که در اولین کل‌کل و به اصطلاح زدوخورد دو منتخب کاندیداتوری ریاست‌جمهوری بازی به کمک هوش مصنوعی یک-هیچ به نفع لاریجانی تمام شد اما آیا این نهایت نقش AI در انتخابات است؟
در این گزارش می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که «هوش مصنوعی چگونه می‌تواند در انتخابات نقش ایفا کند؟» و پس از طرح امکانات موجود هوش مصنوعی در انتخابات‌ها به موضوع مهمی که این روزها محل تامل و اندیشه آکادمیسین‌هاست می‌پردازیم تا دریابیم آیا در سال پرانتخابات 2024 دموکراسی کشورهای درگیر از سوی هوش مصنوعی تهدید می‌شود؟ اما از آنجا که مثل خیلی حوزه‌های دیگر، کاربری سیاست از تکنولوژی در ایران در سطح مانده است جز مورد تبلیغاتی لاریجانی، چند آزمون و خطا و چند نمونه محدود مانند استفاده از روبات‌های رایگان پلت‌فرم‌هایی مثل تلگرام و توئیتر مثال قابل تامل و توجهی پیدا نشد. بنابراین به کشورهای دیگر پرداخته شد تا شاید در آینده دغدغه وضع قوانین انتخاباتی در مقابل AI در ایران هم ایجاد شود.
از زمانی که جای پای هوش مصنوعی در زندگی اجتماعی تثبیت شد، می‌شد پیش‌بینی کرد به زودی با سیاستمدار و سیاست‌گذار AIای هم مواجه خواهیم شد. اگر هوش مصنوعی می‌تواند ساعات کاری را کم کند، سرطان را در لحظه اول شکل‌گیری تشخیص دهد، بازیگران هالیوود را از کار بیکار کند و صدای درگذشتگان را بسان زندگان به گوشمان برساند چرا نتواند رئیس‌جمهور تعیین کند، کابینه بچیند و لایحه به تصویب برساند؟ اینکه هوش مصنوعی قادر مطلق سیاست شود تصویری سینمایی است؛ اما بیایید به نقش سیاسی امروز AI نگاهی بیندازیم تا بدانیم وقتی می‌گوییم این نوآوری می‌تواند در انتخابات نقش‌های مختلفی ایفا کند، یعنی چه؟
برخی از کاربردهای هوش مصنوعی را که در انتخابات استفاده می‌شود باید در پیش‌بینی نتایج، تحلیل داده‌ها، بهبود فرآیند رای‌گیری و ساماندهی و مدیریت حملات سایبری دانست. الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند بر اساس تحلیل داده‌ها و الگوهای پیچیده، پیش‌بینی نتایج انتخابات را انجام دهند. در طول تاریخ مدرن، نامزدهای سیاسی تمایل به داشتن ابزارهای محدودی برای سنجش احساسات و نظرات رای‌دهندگان داشته‌اند. بیشتر اوقات، آنها مجبور بودند در زمان نامزدی به جای بصیرت، به غریزه تکیه کنند. ظهور کلان‌داده‌ها و کاربرد آن در مبارزات انتخاباتی سیاسی این وجهه را تغییر داد. برجسته‌تر از همه اتفاقات، باید اذعان کرد این انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2008 بود که برای اولین‌بار بر تجزیه و تحلیل گسترده داده‌های رسانه‌های اجتماعی تکیه کرد. نتیجه حاصله برای بهبود تلاش‌های جمع‌آوری کمک‌های مالی و هماهنگ کردن داوطلبان استفاده شد. از سوی دیگر استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود فرآیند رای‌گیری، شناسایی تقلب و تقلیل خطاها می‌تواند به بهبود شفافیت و عدالت انتخابات کمک کند. اکنون، سطح بعدی این تحول دیجیتال شامل ادغام سیستم‌های هوش مصنوعی (AI) در کمپین‌های انتخاباتی در کنار تقریباً تمام جنبه‌های دیگر زندگی سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است. به‌طور مثال در حال حاضر، سیستم‌های یادگیری ماشینی می‌توانند پیش‌بینی کنند که کدام لوایح کنگره ایالات‌متحده احتمالاً تصویب خواهد شد. همچنین در سیستم عدالت کیفری بریتانیا ارزیابی‌های الگوریتمی اجرا می‌شود. از همه جالب‌تر، راه‌حل‌های منطبق بر هوش مصنوعی اکنون با دقت در کمپین‌های انتخاباتی اتحادیه اروپا به کار گرفته می‌شوند تا رای‌دهندگان را درگیر و به آنها کمک کنند تا در مورد مسائل کلیدی سیاسی اطلاعات بیشتری داشته باشند. در همین راستا لازم به ذکر است که هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص و پیشگیری از حملات سایبری به ساماندهی و امنیت فرآیند انتخابات هم کمک کند، پس به زودی بسیاری از کشورها در سال‌های آینده از این امکان بهره خواهند برد. به‌طور کلی، هوش مصنوعی می‌تواند علاوه بر بهبود فرآیندهای انتخابات، پیش‌بینی نتایج و افزایش شفافیت، در بسط «عدالت» نیز نقش اساسی داشته باشد. با این حال، باید توجه داشت که استفاده از هوش مصنوعی در انتخابات نیاز به توجه به مسائل حقوق بشر، حفظ حریم خصوصی و اطمینان از صحت و قابل اعتماد بودن فرآیند رای‌گیری دارد.
انتخابات‌های AIمحور
با نگاهی به تاریخ سیاسی نیم‌دهه گذشته متوجه می‌شویم چندین سال است که استفاده از هوش مصنوعی در انتخابات در بسیاری از کشورها یک امر عادی است. برخی کشورهایی که از هوش مصنوعی در انتخابات استفاده کرده‌اند عبارت‌اند از:
1- ایالات‌متحده آمریکا: در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020، هوش مصنوعی برای پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان و تحلیل داده‌ها به کار گرفته شد.
2- فرانسه: در انتخابات ریاست‌جمهوری 2017، الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج استفاده شد.
3- هند: در انتخابات پارلمانی 2019، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج به کار گرفته شد.
4- اسرائیل: در انتخابات کنست 2020، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج استفاده شد.
5- کانادا: در انتخابات فدرال 2019، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان به کار گرفته شد.
6- روسیه: در انتخابات ریاست‌جمهوری 2018، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان به کار گرفته شد.
7- چین: در انتخابات محلی و پارلمانی، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج استفاده شد.
8- انگلستان: در انتخابات عمومی 2019، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج به کار گرفته شد.
9- آلمان: در انتخابات فدرال 2017، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان به کار گرفته شد.
10- هلند: در انتخابات پارلمانی 2021، هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج استفاده شد (برای اخذ این آمار از چت جی‌پی‌تی استفاده شده است).
این فقط چند نمونه از کشورهایی است که هوش مصنوعی را در فرآیند انتخابات به کار گرفته‌اند و ما به خوبی می‌دانیم که استفاده از این فناوری در انتخابات به تدریج در سراسر جهان در حال گسترش است. در واقع این مثال‌ها نشان می‌دهد که هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار قدرتمند برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج در فرآیند انتخابات کشورهای توسعه‌یافته و قدرتمند به کار گرفته می‌شود.
آیا در انتخابات یا امور سیاسی ایران هم از هوش مصنوعی استفاده شده است؟
چت جی‌پی‌تی در پاسخ به این پرسش پاسخ داده است: «من به عنوان یک سیستم هوش مصنوعی، نمی‌توانم اطلاعات دقیق و مستندی درباره استفاده از هوش مصنوعی در انتخابات یا امور سیاسی ایران داشته باشم. اما بیشتر کشورها به‌طور گسترده از فناوری‌های مختلف هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها، پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان و حتی برنامه‌ریزی استراتژی‌های انتخاباتی استفاده می‌کنند. بنابراین، احتمالاً در ایران نیز از این فناوری‌ها به عنوان یک ابزار برای تحلیل داده‌ها و برنامه‌ریزی استراتژی‌های انتخاباتی استفاده شده باشد. اما به جای آنکه به عنوان یک منبع مطمئن، منابع مستقل و قابل اعتماد را برای تایید این موضوع مشاهده کنید، بهتر است که خودتان تحقیق کنید و به منابع معتبر و قابل اعتماد مراجعه کنید.» و خب همان‌طور که در مقدمه گزارش ذکر شد، تا به حال مقام، نهاد یا سازمانی رسماً استفاده از این تکنولوژی و داده‌ها را اطلاع نداده و بر اساس پیگیری‌ها فعالیت در این حوزه بیش از تحلیل داده‌ها پیش نرفته است.
البته دور از انصاف است که بر تلاش دانشگاه شریف برای بسط ابزار هوش مصنوعی در انتخابات چشم بپوشیم. قبل از شروع انتخابات سال 13۹۶ مسابقه‌ای تحت عنوان NLPContestبا حمایت دانشگاه شریف برگزار شد. هدف از برگزاری این مسابقه پیش‌بینی نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی و داده‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی بود. مجموعه داده این مسابقه شامل 5 /1 میلیون پیام ارسال‌شده در حدود ۳۰ هزار کانال تلگرامی بود.
جنجالی‌ترین اتفاقی که در دوران انتخابات در زمان استفاده از هوش مصنوعی در جهان افتاده کدام است؟
ممکن است یکی از جنجالی‌ترین نوع استفاده از هوش مصنوعی در دوران انتخابات، وقایع مربوط به تحریف اطلاعات با استفاده از بات‌ها یا روبات‌های شبکه‌های اجتماعی باشد. در سال 2016، در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، گزارش شد که روبات‌های شبکه‌های اجتماعی با هدف ترویج اخبار جعلی و تحریف‌شده در فضای مجازی فعالیت می‌کردند تا افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهند. در سال‌های اخیر علاوه بر ایالات‌متحده، برخی کشورهای دیگر هم از هوش مصنوعی برای مانورهای تبلیغاتی غیرقانونی و تحریف اطلاعات در انتخابات استفاده کرده‌اند. به عنوان مثال، در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در سال 2017، گزارش شد که برخی از کاندیداها از روبات‌ها برای انتشار پست‌های تحریف‌شده و تبلیغات خودکار در شبکه‌های اجتماعی استفاده کردند. این نوع استفاده‌ها اغلب موجب افزایش جنجال و اختلاف نظر در مورد صحت واقعیت اطلاعات می‌شود؛ که البته ممکن است تاثیر زیادی نیز بر نتیجه نهایی انتخابات داشته باشد.
البته، جنجال‌های هوش مصنوعی و حضورش در انتخابات به همین‌جا ختم نمی‌شود. در انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه در سال 2018، گزارش شد که برخی از کاندیداها از روبات‌ها برای انتشار اخبار جعلی و تحریف‌شده در شبکه‌های اجتماعی استفاده کردند تا تاثیرگذاری بیشتری بر رای‌دهندگان داشته باشند. در انتخابات کانادا در سال 2019، گزارش شد که برخی از گروه‌های تبلیغاتی وابسته به کاندیداها از هوش مصنوعی برای تولید پست‌ها و تبلیغات تحریف‌شده در شبکه‌های اجتماعی استفاده کردند تا نظر عمومی را تحت تاثیر قرار دهند. در انتخابات برلین در سال 2021، گزارش شد که برخی از گروه‌های تبلیغاتی وابسته به کاندیداها از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای هدایت روند تبلیغات و انتشار اطلاعات تحریف‌شده استفاده کردند.
این نوع فعالیت‌ها نشان‌دهنده این است که هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک ابزار برای ترویج اخبار جعلی و تحریف‌شده، مانورهای تبلیغاتی غیرقانونی و تاثیرگذاری نامناسب بر فرآیند انتخابات به کار رود.
آیا هوش مصنوعی به بسط دموکراسی کمک می‌کند؟
درست است که تحریف اطلاعات با AI هوشمندانه‌تر شده است اما به همان اندازه که مخرب است می‌تواند به بسط دموکراسی نیز کمک کند. به عنوان مثال می‌توانیم از افزایش دسترسی به اطلاعات صحبت کنیم. هوش مصنوعی می‌تواند به افراد کمک کند تا به اطلاعات بیشتری دسترسی پیدا کنند و از این طریق تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تری در مورد رای‌دهی خود داشته باشند. البته که در شرایط کنونی تجمیع و تفکیک این اطلاعات باید بر عهده ستادها، رسانه‌ها و NGOها باشد تا با سرعت قابل ملاحظه‌ای به مردم برسد.
یکی از مثال‌های دقیق استفاده از هوش مصنوعی در همراهی با دموکراسی، استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی و ردگیری تلاش‌های تبلیغاتی تحریف‌شده است. در انتخابات، ممکن است گروه‌ها یا اشخاص با استفاده از تبلیغات تحریف‌شده و اخبار جعلی سعی کنند نظرات عمومی و رای‌دهندگان را تحت تاثیر قرار دهند. امروز به خوبی می‌دانیم که با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های متنوع، می‌توان به شناسایی و ردگیری این تلاش‌های تبلیغاتی تحریف‌شده پرداخت. به عنوان مثال، الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند به تحلیل داده‌های اجتماعی و رسانه‌ای بپردازند و الگوهای غیرطبیعی و تلاش‌های تبلیغاتی تحریف‌شده را شناسایی کنند. سپس، این اطلاعات می‌تواند به عنوان ابزاری برای آگاه‌سازی عمومی و مهندسی سیاسی جهت جلوگیری از گسترش اخبار جعلی و تبلیغات تحریف‌شده استفاده شود.
اما با نزدیک شدن به فضای انتخاباتی که در آن همه چیز از اطلاعات رای‌دهندگان گرفته تا هدف‌گیری رای‌دهندگان زیر سوال می‌رود، باید از خود بپرسیم: آیا با اعتماد بیش‌از‌حد به سیستم‌های هوش مصنوعی، دموکراسی خود را در معرض خطر قرار می‌دهیم؟ در ادغام ماشین‌ها در جنبه انسانی دموکراسی تا کجا باید پیش برویم؟ این سوالات اخلاقی چندین سال است که از سوی اندیشه‌ورزان مطرح می‌شود و هنوز جواب قاطعی برای آن وجود ندارد. لازم به یادآوری است که بعد از مبارزات انتخاباتی در همه‌پرسی برگزیت و انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 ایالات‌متحده نگاه نقادانه به موضوع مورد بررسی افزایش یافت. رویترز در سال2016 در گزارشی نوشت: به‌طور خاص، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به‌طور سیستماتیک برای دستکاری شهروندان مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. و برخی مدعی هستند که آنها عامل تعیین‌کننده در همه‌پرسی و نتایج انتخابات بودند. این یک روند نگران‌کننده است.
راست و دروغ سیاسی
صداقت آن درگاهی است که اگر سیاستمدار تسلیمش نشود، AI او را به رسوایی می‌کشاند. هوش مصنوعی و الگوریتم‌های متنوع می‌توانند به شناسایی دروغ کاندیداها و اظهارات تحریف‌شده آنها کمک کنند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند به تحلیل داده‌های متنی و صوتی بپردازند و الگوهای نادرست و تلاش‌های تحریف‌شده را شناسایی کنند. به عنوان مثال، با استفاده از پردازش زبان طبیعی، می‌توان به تحلیل سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، مقالات و پست‌های رسانه‌ای کاندیداها پرداخت و الگوهای نادرست و دروغین را شناسایی کرد. علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند به تحلیل رفتار کاندیداها در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بپردازد تا اظهارات و عملکرد آنها را بررسی کند. این اطلاعات می‌تواند به عنوان ابزاری برای آگاه‌سازی عمومی و رسانه‌ها برای شناسایی و افشای دروغ‌ها و تحریف‌های کاندیداها استفاده شود.
پیشنهادهای چت جی‌پی‌تی برای مشاوران تبلیغات انتخاباتی
اگر امروز به چت جی‌پی‌تی بگویید «من مشاور تبلیغاتی یکی از کاندیدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران هستم. برای دوران تبلیغات انتخاباتی به دنبال ایده‌های نو هستم که بتوانم از هوش مصنوعی هم در آنها استفاده کنم. چگونه می‌توانم به صورت اجرایی از هوش مصنوعی در انتخابات استفاده کنم؟»، به شما می‌گوید علاوه بر تحلیل داده‌های اجتماعی، پیش‌بینی رفتار رای‌دهندگان و استفاده از روبات‌ها برای ارتباط با رای‌دهندگان، ساماندهی داده‌ها و اطلاعات در راستای تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه؛ می‌توانید از هوش مصنوعی برای ایجاد یک سیستم پیشنهاددهی و توصیه‌گر برای رای‌دهندگان استفاده کنید. چراکه با تحلیل داده‌های مربوط به نظرات و سلایق رای‌دهندگان، می‌توانید یک سیستم هوشمند برای پیشنهاد دادن به آنها ایجاد کنید. این سیستم می‌تواند به رای‌دهندگان کمک کند تا بسیاری از سوالات و ابهامات خود را درباره مسائل مختلف حل کنند و به انتخاب هوشمندانه‌تری برسند. پیش‌بینی نتایج انتخابات هم مانند پیش‌بینی بازی‌های هیجان‌انگیزی چون فوتبال این امکان را می‌دهد که با تحلیل نظرسنجی‌ها، فعالیت‌های اجتماعی و سایر منابع، استراتژی‌ها را بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده تنظیم کرد. در ایران اینترنت کنترل شده است و بیشتر ابزارهای هوش مصنوعی یا فیلتر هستند یا به علت تحریم قابل دسترسی نیستند. سوال آن است که با این شرایط چگونه می‌توانیم از هوش مصنوعی در انتخابات پیش‌رو استفاده کنیم؟ شاید بد نباشد در همین ایام انتخابات در میان سیاهه وعده‌ها دنبال وعده رفع فیلترینگ اینترنت نیز بگردیم.
جنبه تاریک هوش مصنوعی سیاسی
تا اینجا تلاش شده تا جوانب مثبت حضور هوش مصنوعی در سیاست به‌ویژه انتخابات را بررسی کنیم. اما این قهرمان هزاره جدید علاوه بر چهره نورانی‌اش جنبه تاریکی هم دارد که تهدیدکننده دموکراسی و حقیقت است.
اولین نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد، استفاده از هوش مصنوعی برای دستکاری افکار عمومی است. تاکنون از انبوهی از روبات‌های سیاسی برای انتشار تبلیغات و اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی استفاده شده است. روبات‌ها حساب‌هایی هستند که برای انتشار پیام‌های یک‌طرفه برنامه‌ریزی شده‌اند که توهم حمایت عمومی را ایجاد می‌کنند. این اکانت‌ها که معمولاً به عنوان حساب‌های کاربران معمولی به چشم می‌آیند، مسئول انتشار اطلاعات نادرست به اصطلاح فیک‌نیوزها در راستای کمک به فضاسازی سیاسی مانند توئیتر و فیس‌بوک بوده‌اند. آنها در حمله به رای‌دهندگان از اردوگاه مخالف و حتی منصرف کردن افراد از تصمیمشان موثر هستند. برای مثال، روبات‌ها مرتب به فضاهای آنلاین مورد استفاده کمپین‌های طرفداران کلینتون برای انتشار محتوا نفوذ می‌کردند و یک‌چهارم ترافیک توئیتر را در مورد انتخابات به دست گرفته بودند. با طوفان گسترده پیام‌ها، آنها توانستند مخالفت‌های رسانه‌های اجتماعی را خفه کرده و در نتیجه از کمپین ترامپ حمایت کنند.
ویکی لیکس مدعی شده بود روبات‌ها تنها چند روز قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه تا حد زیادی مسئول راه‌اندازی کمپین #MacronLeaks در رسانه‌های اجتماعی بودند. آنها فیس‌بوک و توئیتر را با اطلاعات لورفته که با گزارش‌های جعلی آمیخته شده بود، پر کردند تا روایتی بسازند که امانوئل مکرون یک کلاهبردار و منافق بود.
موضوع بعدی استفاده از هوش مصنوعی برای دستکاری رای‌دهندگان است. در طول انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده، کمپین تبلیغاتی گسترده‌ای به راه افتاد که رای‌دهندگان متقاعدکننده را بر اساس «روانشناسی فردی» هدف قرار می‌داد. این عملیات بسیار پیچیده (هدف‌گیری میکرو بر روی داده‌های بزرگ) بر تاثیرگذاری بر احساسات افراد متکی بود. کریستینا شیفر، کارشناس مسائل اقتصاد سیاسی نیویورکر می‌گوید، مشکل این رویکرد خود فناوری نیست، بلکه ماهیت پنهان کمپین و عدم صداقت آشکار پیام سیاسی آن است. در آن کمپین رای‌دهندگان مختلف پیام‌های متفاوتی را بر اساس پیش‌بینی‌های خود دریافت کردند. شیفر در این راستا یادآور می‌شود که یک نامزد ریاست‌جمهوری مانند ترامپ با وعده‌های تبلیغاتی تغییرپذیر بهتر از این ابزار غیراخلاقی استفاده می‌کند.
جنگ اطلاعاتی آشکارا پدیده جدیدی نیست. به عنوان مثال، جنگ‌های جزوه قرون وسطی یکی از اولین نمونه‌های کمپین‌های تبلیغاتی در مقیاس بزرگ است. اما ماهیت و مقیاس تبلیغات محاسباتی به سادگی بی‌سابقه است. در واقع، کاربرد شرورانه هوش مصنوعی در انتخابات سوالات بسیار بزرگ‌تری را در مورد ثبات سیستم سیاسی که ما در آن زندگی می‌کنیم ایجاد می‌کند. دموکراسی وابسته به انتخابات آزاد و منصفانه است که در آن شهروندان می‌توانند با وجدان خود، بدون ارعاب یا دستکاری رای دهند. آیا کمپین‌هایی چون آنچه مثال زدیم با دستکاری آرا و احساسات عمومی بار به منزل می‌رسانند؟
درست است که کمی پیش از اثرات مثبت هوش مصنوعی بر دموکراسی گفتیم اما در عین حال باید اذعان کرد، ما در جهان پسا AI در خطر واقعی تضعیف انتخابات عادلانه هستیم.
2024 سال هوش انتخاباتی
در سال 2024، یک رکورد تاریخی ثبت خواهد شد. در تعداد زیادی از کشورها انتخابات برگزار خواهد شد که اکونومیست می‌گوید در مجموع، بیش از 41 درصد از جمعیت جهان و 42 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی در این کشورها قرار دارند. مانند انتخابات‌های چند سال گذشته، اکوسیستم فضای مجازی در شکل‌دهی خطوط کمپین انتخابات‌ها نقش ایفا می‌کند، اما به قول اکونومیست تحولات جدید هوش مصنوعی فضای اطلاعاتی انتخاباتی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. پیشرفت سریع هوش مصنوعی مولد (AI) به هر کسی اجازه می‌دهد تا تصاویر، ویدئو، صدا یا متن واقعی را بر اساس درخواست‌ها یا سوالات ارائه‌شده از سوی کاربر ایجاد کند. درست است که خروجی‌های هوش مصنوعی نزدیک به یک دهه به‌طور پیوسته در حال بهبود بوده است؛ اما با این حال، پس از راه‌اندازی چت جی‌پی‌تی در سال 2022، «کابوس اطلاعات نادرست» شروع به رشد کرد.
حالا در سال انتخاباتی 2024 آیا جهان با انباشت اطلاعات نادرست روبه‌رو خواهد شد؟ آیا هوش مصنوعی برای تضعیف گفتمان دموکراتیک و یکپارچگی سیاست جهانی به طرق مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
در انتخابات‌های جهانی سیاستمداران با استفاده از هوش مصنوعی احتمالاً می‌توانند تلاش‌های لحظه آخری را شکل دهند تا رای‌دهندگان را به سمت‌وسوی کاندیدای مورد نیاز خود تشویق کنند. از طریق هوش مصنوعی تضعیف واکنش‌ها، تحت‌تاثیر قرار دادن افکار عمومی، تشدید اختلافات، از کار انداختن یا فریب رای‌دهندگان و تضعیف اعتماد در فرآیندهای انتخاباتی طراحی خواهد شد.
در این میان کار برای کشورهای دموکراتیک سخت‌تر است. از آنجا که آنها به نحوه پاسخگویی می‌اندیشند، با حضور پررنگ هوش مصنوعی در انتخابات باید طیف وسیعی از احتمالات را ارزیابی کنند؛ از قوانین جدید یا به‌روز‌شده تا نگرانی‌های خاص انتخابات، مانند انتشار محتوای جعلی که نامزدهای انتخاباتی را به تصویر می‌کشد، تا تلاش برای آموزش به رای‌دهندگان.
جالب آن است که امروز مسئولیت برخورد با جنبه تاریک هوش مصنوعی فقط بر دوش دولت‌ها نیست و بزرگان تکنولوژی و اقتصاد هم به میدان آمده‌اند. به‌طور مثال کمپانی «گوگل» اعلام کرد در سال جاری روبات چت هوش مصنوعی خود به نام «جمنای» را به منظور جلوگیری از پخش اطلاعات نادرست و مداخله در انتخابات چندین کشور مختلف از جمله آمریکا محدود می‌کند. به گزارش عربیا، اگر الان از جمنای بپرسید «درباره پرزیدنت بایدن به من بگو»، یا «دونالد ترامپ کیست؟» جمنای پاسخ می‌دهد: «من هنوز در حال آموزش برای پاسخ به این پرسش هستم. می‌توانید این موضوع را در گوگل جست‌وجو کنید.» در مجموع، جمنای در واکنش به سوءاستفاده‌های اخیر از هوش مصنوعی، در حال حاضر تحت تنظیماتی قرار گرفته است که از پاسخ دادن به سوالاتی درباره موضوعات روز سیاسی طفره می‌رود. حتی در پاسخ به سوالی درباره «نحوه ثبت‌نام برای رای دادن»، جمنای پرسنده را به موتور جست‌وجوی گوگل ارجاع می‌دهد. گوگل امسال در آمریکا، بریتانیا، هند و آفریقای جنوبی، که همه انتخابات در پیش‌رو دارند، هوش مصنوعی خود را محدود می‌کند. نگرانی‌های گسترده‌ای درباره اطلاعات نادرست تولیدشده از طریق هوش مصنوعی و تاثیر آن بر انتخابات وجود دارد، چرا که این فناوری امکان استفاده از تصاویر دروغین شبیه به واقعیت، تماس‌های خودکار تلفنی و تبلیغات دیجیتالی را فراهم می‌کند. دولت‌ها در سراسر جهان تلاش کرده‌اند با پیشرفت‌های هوش مصنوعی و تهدیدهای آن علیه روند دموکراتیک مقابله کنند و شرکت‌های بزرگ فناوری تحت فشار قرار گرفته‌اند تا جلوی استفاده مخرب از ابزارهای هوش مصنوعی خود را بگیرند. گوگل گفت که به منظور جلوگیری از سوءاستفاده از برنامه هوش مصنوعی جمنای تدابیری اندیشیده است، که شامل نشان‌گذاری دیجیتال و قرار دادن برچسب‌های مشخص‌کننده برای محتوای تولیدشده به‌وسیله هوش مصنوعی است.
البته چنین اقداماتی مخالفانی هم دارد. قانون‌گذاران جمهوریخواه آمریکا گوگل را به ترویج ایدئولوژی چپ‌گرایانه از طریق ابزار هوش مصنوعی خود متهم می‌کنند. جاش هاولی، سناتور میزوری، سوندار پیچای، مدیرعامل گوگل را احضار کرده است تا در این باره در برابر کنگره روشنگری کند.
خط‌ونشان آکادمیک برای انتخابات
چند هفته پیش، دانشجویان دانشگاه آکسفورد خطاب به دولت ایالات‌متحده بیانیه‌ای صادر کردند که در آن نسبت به خطرات استفاده از هوش مصنوعی در انتخابات آتی این کشور هشدار دادند. در بخشی از این بیانیه آمده است: توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی و شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی باید در کاهش تهدیدات علیه دموکراسی نقش ایفا کنند. در میان مراحل دیگر، توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی باید فیلترهایی را برای اخبار کذب انتخاباتی پیاده‌سازی و اصلاح کنند و محدودیت‌هایی را هم اعمال کرده تا ایجاد کمپین‌های اطلاعات نادرست امکان‌پذیر نباشد. شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی باید سیاست‌هایی ایجاد کنند که آسیب‌های ناشی از محتوای تولیدشده از طریق هوش مصنوعی را کاهش دهد و در عین حال مراقب حفظ گفتمان قانونی هم باشد. آنها باید حساب‌های مقامات انتخاباتی و سایر منابع معتبر اطلاعات انتخاباتی، مانند انجمن ملی وزرای امور خارجه را با استفاده از نمادهای منحصربه‌فرد مشخص کنند (برای مثال، برچسب علامت تیک خاکستری تکمیلی توئیتر). پلت‌فرم‌ها باید منابع و توجه بیشتری را به شناسایی و حذف روبات‌های هماهنگ و برچسب‌گذاری دیپ‌فیک‌هایی که می‌توانند بر انتخابات تاثیر بگذارند اختصاص دهند. آنها باید از نزدیک با توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی هماهنگ شوند تا به‌طور مداوم شیوه‌های تشخیص را با تکامل قابلیت‌های هوش مصنوعی بهبود بخشند. در نهایت، کنگره و قانون‌گذاران ایالتی باید به سرعت برای تنظیم قوانین مربوط به هوش مصنوعی اقدام کنند. واضح است که قانون‌گذاران نمی‌توانند دست‌وپا بزنند یا به خود اجازه دهند در نزاع‌های حزبی غرق شوند. واترمارکینگ و امضای دیجیتالی برای کمک به شناسایی محتوای تولیدشده از طریق هوش مصنوعی، الزام شرکت‌ها برای اثبات ایمنی محصولات خود قبل از انتشار برای عموم، و محدود کردن ایجاد و انتقال تولیدات هوش مصنوعی مضر از دیگر بایدهاست.
دوری و دوستی
مرور تمام آنچه گفته شد نشان می‌دهد مسیر انتخاباتی ایران از تیغ دولبه مفید و مضر هوش مصنوعی بسیار دور است. اگر تلاش چند سال پیش دانشگاه شریف نبود، اگر خلاقیت تیم تبلیغاتی لاریجانی در پاسخ به سعید جلیلی نبود، اگر روبات‌های رایگان و سایت‌های تحلیل داده ساده نبودند امروز ما هیچ، هیچ و هیچ بهره‌ای از هوش مصنوعی در سیاست نبرده بودیم. در حالی که هوش مصنوعی انتخابات بسیاری از کشورها را در سال 2024 دستخوش تغییر می‌کند، احتمال درآمیختن آن با انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو در ایران کم است. تنها امید آن است که جریان‌های سیاسی گول دیپ‌فیک‌ها و امکانات وعده‌ساز هوش مصنوعی را نخورند و آداب دوری و دوستی را رعایت کنند؛ چرا که هرچقدر شایعه‌سازی با هوش مصنوعی راحت است تکذیب آن راحت‌تر خواهد بود.
