فقر تقاضا در بورس

یک هفته معاملاتی دیگر در بازارهای دارایی به پایان رسید. بازارها در هفته گذشته تغییرات قابل توجهی را تجربه نکردند. نماگرهای سهامی همچنان به نوسانات محدود خود ادامه می‌دهند. دلار در بازار آزاد تمایلات افزایشی از خود نشان می‌دهد و سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان بازار طلا و سکه نیز به نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی چشم دوخته‌اند. نفت نیز همچنان از ریسک‌های مهمی در دو سمت عرضه و تقاضا رنج می‌برد و نوسان محدودی را تجربه می‌کند.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته گذشته نیز بدون رخ دادن تغییر خاصی در وضعیت نماگرهای تالار شیشه‌ای به اتمام رسید. ارزش معاملات خرد بازار سهام همچنان در سطوح نازلی به سر می‌برد و بازار هر روز با خروج پول حقیقی از گردونه معاملات مواجه می‌شود. شاخص کل در مقیاس هفتگی با افت 37 /0درصدی همراه شد و نماگر هم‌وزن نیز 1 /0 از ارتفاع خود را از دست داد. همچنین در هفته گذشته هزار و 138 میلیارد تومان از گردونه معاملات سهام و حق تقدم خارج شد. از ابتدای زمستان نیز هشت هزار و 731 میلیارد تومان از گردونه معاملات بازار سهام خارج شده است. در سال جاری بازار سهام از نواحی مختلف تحت فشار قرار گرفته و هر عامل به نحوی و طریقی بازار را در تنگنا قرار داده است. اولین عاملی که بر پیکر بی‌جان و چهره بازار سهام در سال جاری خراش انداخت، موضوع نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی بود که فعل و انفعالات مربوط به افزایش آن در اردیبهشت‌ماه سبب شد بورس تهران در مسیر نزولی قرار بگیرد و 51 روز بعد سهامداران از آنچه در اردیبهشت‌ماه اتفاق افتاده بود، خبردار شدند. در ادامه و در قضیه دیگری، شرکت‌های پالایشی در مسیر نزولی قرار گرفتند که این موضوع به قیمت‌گذاری در مسئله بنزین مربوط بود. افزون بر این، سیاست‌گذار بورسی همچنان در زدودن سایه قیمت‌گذاری دستوری از سر صنایع مختلف بورس تهران و خاصه صنعت خودرو و ساخت قطعات که گرفتار زیان انباشته‌های مستمر در سنوات اخیر هستند، عاجز است. علاوه بر این، با توجه به جهش ارزی رخ‌داده در سال گذشته و تجربه تورم بالای 40 درصد برای چندین سال متوالی، که سبب افزایش فشار اقتصادی به آحاد مردم شده است، مهم‌ترین هدف سیاست‌گذار پولی در سال جاری در جهت کنترل نرخ تورم قرار گرفت. با توجه به اینکه شعار سال نیز در این راستا انتخاب شد، قابل پیش‌بینی بود که بانک مرکزی برای کنترل و مهار تورم در مسیر سیاست‌های انقباضی گام بردارد و در اولین اقدام نرخ‌های بهره را تا سطوح قابل‌توجهی افزایش دهد. هرچند که بیم این وجود داشت که سیاست افزایش نرخ بهره موجب به خواب رفتن بازارهای دارایی و از جمله بورس شود، اما بانک مرکزی در مقطع کنونی ترجیح داده صرفاً به مسئله کنترل نرخ تورم بیندیشد و تصمیم‌گیری در مورد نتایج و پیامدهای این اقدامات را که همان افزایش هزینه تامین مالی بنگاه‌های تولیدی است، به بعد بسپارد. بنابراین با اقداماتی که بانک مرکزی در ماه‌های اخیر انجام داده که انتشار گواهی سپرده 30درصدی گل سرسبد آن است، نرخ بهره حقیقی نسبت به ماه‌های پیش از آن افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است و همین موضوع، بخشی از سرمایه‌های خرد و سیال موجود در اقتصاد کشور را که در جست‌وجوی مأمنی برای مبارزه با تورم، راهی بازارهای مختلف می‌شدند، به سمت‌ سیستم بانکی کشور متمایل کرده است. مضاف بر مواردی که گفته شد، بازار سهام در ماه‌های اخیر از ناحیه ریسک‌های ژئوپولیتیک نیز در تنگنا و مضیقه قرار گرفته است. بعد از درگیری حادث‌شده میان فلسطین و رژیم صهیونیستی در مهرماه سال جاری، ریسک‌های مختلف در خاورمیانه ظهور کرد و بعد از آن هم به طرق مختلف در خاورمیانه اتفاقات رنگینی حادث شده که در چند ماه اخیر این منطقه را به یکی از پرتنش‌ترین مناطق کره خاکی تبدیل کرده است. کشور ما نیز در این اثنی یکی از کشورهایی بود که در تیررس ریسک‌های به وقوع‌پیوسته در خاورمیانه قرار داشت و بعضاً تحلیل‌هایی در محافل مختلف در راستای سرایت آتش جنگ به ایران مشاهده می‌شد. مجموعه این عوامل سبب شد بورس تهران با فقر تقاضا مواجه شود و کسی به خرید سهام گرایش پیدا نکند. طبیعتاً در چنین شرایطی که تقاضایی روبه‌روی سهام نیست و هر روز شاخص‌های تالار شیشه‌ای با کاهش ارتفاع همراه می‌شوند، افرادی که سهامی تحت تملک خود دارند، برای خلاص شدن از زیان‌های سنگین، عطای بازار سهام را به لقای آن می‌بخشند و بازار را ترک می‌کنند.

بازار ارز

دلار این روزها در پله‌های میانی کانال 50 تا 60 هزار تومان در حال نوسان است و تمایل شاخص ارزی به افزایش ارتفاع بیش از کاهش ارتفاع است. اخیراً رئیس بانک مرکزی گفت که حضور فعالانه بانک مرکزی در بازار ارز ادامه‌دار خواهد بود. موضع سیاست‌گذار پولی در سال جاری بر کنترل کامل نرخ ارز استوار بوده و بانک مرکزی در این امر موفق بوده است. در دو مقطع، ریسک‌های سیاسی که از ناامنی‌های منطقه‌ای نشات گرفته بود، توانست بازار را تحت‌الشعاع قرار دهد، اما هر بار بازار با عقب‌نشینی همراه شد. در اواسط مهرماه با شدت گرفتن درگیری میان فلسطین و رژیم صهیونیستی، شاخص ارزی با افزایش ارتفاع همراه شد و نرخ ارز تا میانه‌های کانال 56 هزار تومان نیز پیشروی داشت. اما با کاهش احتمال درباره سرایت آتش جنگ به مرزهای ایران، دلار در مدار نزولی قرار گرفت و به پله‌های ابتدایی کانال 50 هزار تومان عقب‌نشینی داشت. با شروع زمستان و بروز ریسک‌های منطقه‌ای جدید، بار دیگر قیمت اسکناس آمریکایی در مدار صعودی قرار گرفت و این بار توانست سقف بالاتری نسبت به دفعه قبلی به ثبت برساند و دلار تا کانال 59 هزار تومان نیز پیشروی داشت. گفتنی است که این قیمت، سقف تاریخی قیمت دلار بود که شاخص ارزی می‌توانست از این سقف تاریخی عبور کند. اما چیزی که مشخص است این است که کف قیمت دلار در روزهای اخیر بالاتر آمد و از کانال 50 هزار تومان به کانال 55 هزار تومان منتقل شد. نکته قابل توجه این است که سیاست‌گذار پولی در راستای کنترل تورم مطمئناً همچنان به حضور و دخالت خود در بازار ارز ادامه خواهد داد و باید دید که بانک مرکزی چه زمانی با در مضیقه قرار گرفتن ذخایر ارزی، بازار را رها خواهد کرد؟ البته اگر شدت ریسک ظاهرشده که عمدتاً در قالب ریسک سیاسی در اقتصاد ایران ظاهر می‌شود به نحوی باشد که حجم عظیمی از تقاضا را روانه بازار ارز کند، مطمئناً بانک مرکزی در کنترل بازار ارز توفیقی حاصل نخواهد کرد.

بازار طلا و سکه

معاملات در بازار طلا و سکه نیز در هفته‌های اخیر، نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده است. سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان در بازار طلا و سکه داخلی در روزهای اخیر کاملاً به نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی چشم دوخته‌اند و همگام با افزایش قیمت دلار در بازار آزاد، قیمت‌ها در این بازار نیز با صعود همراه می‌شود. اما نکته قابل توجه این است که بعد از انتشار گواهی سپرده 30درصدی در بانک‌ها، از تقاضای سفته‌بازانه در بازار ارز و طلا به‌طور معناداری کاسته شده و این موضوع خود را در کاهش ارزش معاملات این بازارها و به‌خصوص بازار طلا و سکه نشان داده است. در جریان معاملات روز چهارشنبه، سکه رفاه در بورس کالا با رشد 6 /0درصدی نسبت به روز معاملاتی قبل همراه شد و در سطح 33 میلیون و 167 هزار تومان قرار گرفت. قیمت مذکور در سکه بورسی در حالی رقم خورد که هر قطعه سکه امامی در بازار آزاد بر روی سطح 32 میلیون و 980 هزار تومان قرار گرفت. هر گرم طلای 18 عیار نیز به قیمت دو میلیون و 821 هزار تومان معامله شد.

بازار نفت

در بحبوحه نگرانی‌ها در مورد حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ و افزایش انتظارات مبنی بر اینکه کاهش نرخ‌های بهره آمریکا بیشتر از آنچه تصور می‌شد طول بکشد، قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه تا حدودی رشد کرد. بهای معاملات آتی نفت برنت با 30 سنت افزایش به 6 /82 دلار در هر بشکه رسید، در حالی که قیمت نفت WTI با 26 سنت افزایش به 3 /77 دلار رسید. قراردادهای برنت و WTI به ترتیب 5 /1 و 4 /1 درصد نسبت به سقف اخیر، روز سه‌شنبه کاهش یافت، زیرا پریمیوم معاملات آتی (نزدیک‌ترین تحویل) تا قراردادهای ماه دوم بیش از دو برابر شد و به 71 /1 دلار در هر بشکه رسید که بیشترین سطح آن در حدود چهار ماه گذشته است. این امر شرکت‌های انرژی را تشویق می‌کند تا به جای پرداخت هزینه برای ذخیره محصول برای ماه‌های آینده، زودتر بفروشند. واندانا هاری، ارائه‌دهنده تحلیل بازار نفت می‌گوید: قیمت‌های آتی نفت خام نسبتاً محدود شده‌اند و حداقل شش تا هفت دلار برای هر بشکه پریمیوم فیوچر نسبت به سطوح فعلی وجود دارد. او گفت که قیمت‌ها می‌تواند تا نقطه عطف بعدی در بحران غزه، چه کاهش تنش از طریق آتش‌بس و چه تشدید حمله اسرائیل به رفح، در محدوده فعلی باقی بماند. حملات حوثی‌های یمن در حمایت از فلسطینی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب، نگرانی‌ها را در مورد جریان بار از طریق آبراه حیاتی برانگیخته است. حملات پهپادی و موشکی از روز جمعه حداقل چهار کشتی را مورد اصابت قرار داده است که این موضوع می‌تواند جریان معاملات را تحت تاثیر قرار دهد. واشنگتن روز سه‌شنبه بار دیگر پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را درباره جنگ اسرائیل و حماس وتو کرد و از درخواست برای آتش‌بس فوری بشردوستانه جلوگیری کرد. در عوض، ایالات‌متحده به شورای امنیت فشار می‌آورد تا قطعنامه‌ای را تصویب کند که آتش‌بس را با آزادی گروگان‌های اسرائیلی به وسیله حماس مرتبط کند. در همین حال، روسیه که به عنوان بخشی از بسته کاهش تولید با سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش (اوپک‌پلاس) متعهد به کاهش 500 هزاربشکه‌ای تولید در روز شده است، روز سه‌شنبه اعلام کرد که قصد دارد با وجود کاهش در پالایش نفت در ماه فوریه، به سهمیه اوپک‌پلاس عمل کند. وزیر انرژی روسیه روز سه‌شنبه گفت پس از آسیب‌دیدگی تاسیسات در اثر حملات پهپادهای اوکراینی، توان عملیاتی پالایشگاه‌ها در روسیه از ابتدای سال هفت درصد کاهش یافته است. نگرانی‌ها مبنی بر اینکه کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو ممکن است بیشتر از آنچه تصور می‌شد طول بکشد، بر چشم‌انداز تقاضای نفت تاثیر گذاشته است. داده‌های تورم ایالات‌متحده در هفته گذشته انتظارات برای شروع قریب‌الوقوع چرخه تسهیل فدرال‌رزرو را عقب انداخت و اقتصاددانانی که در نظرسنجی رویترز شرکت کردند اکنون کاهش بهره در ماه ژوئن را پیش‌بینی می‌کنند.