هزینه آشکار

  سردار خالدی: نااطمینانی سیاسی در معنای ناآرامی‌ها که با شاخص ناآرامی مدنی (CUI) هم سنجیده می‌شود، هزینه‌هایی دارد. هزینه آشکار آن آسیب‌رسانی به اموال عمومی و زیرساخت‌هاست. اما در عین حال نااطمینانی سیاسی در معنای غالب ناآرامی، ضریب ریسک‌های امنیتی و سیاسی را هم افزایش می‌دهد و روی اقتصاد، سیاست و اجتماع اثر می‌گذارد. شوک‌های نامطلوب بیرونی در چارچوب معیار قابل بررسی ریسک‌های سیستماتیک، اثر قابل توجهی در رفتار بازارها دارند. نااطمینانی‌ها از مجرای ریسک‌ها، چرخه مصرف و سرمایه‌گذاری را به شدت مختل می‌کند. با تداوم و گستردگی ناآرامی‌ها، نوسان در بازارها شدت می‌یابد. این مساله روی ارزیابی دارایی‌ها، تخصیص پورتفوی سرمایه‌گذاری و در نهایت رفتارها و تصمیم‌های سرمایه‌گذاران اثر نامطلوب می‌گذارد. ناآرامی‌ها تنها روند کوتاه‌مدت بازارها را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه گستردگی‌ها و استمرار آنها به صورت «وخامت چشمگیر»، چه‌بسا می‌تواند انتظارات بلندمدت را نیز خدشه‌دار کند و با انقباض شدید سرمایه‌گذاری نسبت به مصرف، همراه باشد. البته با گستردگی و استمرار نااطمینانی سیاسی، مصرف، واردات و صادرات نیز به مانند سرمایه‌گذاری، چالش‌ساز می‌شود. صندوق بین‌المللی در جمع‌بندی یکی از یافته‌های مطالعاتی خود می‌نویسد، به‌طور متوسط، ناآرامی‌های گسترده و مستمر با کاهش یک‌درصدی تولید ناخالص داخلی، در یک سال‌ونیم (شش فصل) پس از رویداد همراه‌اند.

در میان بازارها، از آنجا که ارزشگذاری‌های بازار سهام، نشانگر انتظارات سرمایه‌گذاران در مورد بازده آتی سهام است، نااطمینانی سیاسی روی ابهام و کِدرشدن چشم‌انداز آینده آنها اثر معنادارتری می‌گذارد. گزارش‌های رسمی و غیررسمی نیز تایید می‌کند، نااطمینانی سیاسی اخیر در ایران که به تجمعات و ناآرامی‌هایی در تهران و سایر شهرها انجامید، روی بازارها اثرگذار بوده است. خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) در گزارشی اعلام کرد، ناآرامی‌ها باعث ایجاد ترس سرمایه‌گذاران و افت و نوسان‌های شاخص بورس تهران شد. بر اساس این گزارش، تجمعات تهران موجب شده بازیگران ارزی با احتیاط بیشتری در موقعیت خرید و فروش قرار بگیرند و بررسی‌ها هم نشان از حرکت رو به جلوی قیمت ارز، سکه و طلا دارد. روزنامه ایران هم در گزارشی هشدار داده، اعتراض‌ها بازار خودرو را با مشکل مواجه کرد. تطبیق گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد بازارهایی همچون مِلک، طلا و ارز به عنوان بازارهای امن سرمایه‌گذاران شناخته می‌شوند. تجارت فردا در پرونده این هفته با بررسی چرخه اثر نااطمینانی سیاسی بر بازارها، در ابتدا می‌خواهد به این پرسش پاسخ دهد که نااطمینانی سیاسی چگونه بر بازارها اثر دارد، و با بررسی دامنه اثرگذاری ناآرامی‌ها بر بازارها، در نهایت می‌خواهد بداند نااطمینانی سیاسی چه تصویری از آینده بازارها به ما می‌دهد.