جراحی ارزی

  محمدامین خدابخش: قیمت ارز از جمله مولفه‌های مهم در اقتصاد ایران است که اثر روانی و اجتماعی بسیاری در جامعه دارد. تحمل سال‌ها تورم فزاینده سبب شده تا در نبود عوامل مختلفی نظیر میزان سرمایه‌گذاری مطلوب و ریسک‌های پایین سیستماتیک نرخ ارز اگر نگوییم مهم‌ترین، به عنوان یکی از مهم‌ترین سنجه‌ها برای تصمیمات مردم عمل کند.

در سال‌های گذشته شاهد آن بودیم که افزایش شیب نرخ ارز سبب شد تا دولت وقت در سال ۹۷ اقدام به برقراری نرخ ارز ترجیحی کند که در نهایت قیمت رسمی ارز را به ۴۲۰۰ تومان محدود کرد. آن‌طور که مسوولان آن زمان گفتند هدف از چنین اقدامی جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی و حمایت از قدرت خرید مردم عادی بود. این در حالی است که چنین امری در بازار آزاد تحمل نشد و در نهایت قیمت دلار و سایر اسعار خود را با واقعیت اقتصادی افزایش حجم پول تطبیق دادند. نتیجه چیزی نبود جز بیشتر شدن نرخ واقعی ارز در مقایسه با آنچه دولت در بخشنامه‌ها مقرر کرده بود و بازار به آن تن نمی‌داد. این مساله رشد قیمت کالاها و خدمات مصرفی را در پی داشت و در نهایت تا آنجا پیش رفت که ادعای دولتمردان در خصوص حمایت از قدرت خرید مردم را باطل کرد. از آن زمان تاکنون افزایش قیمت کالاها و خدمات به وضوح در زندگی روزمره مردم لمس شده و قدرت خرید آنها را کاهش داده است.

این مساله سبب شد تا از همان ابتدا انتقادها به اعمال نرخ ارز ترجیحی به‌طور فزاینده افزایش یابد تا جایی که حتی مسوولان را نیز نسبت به اعمال چنین تصمیمی پشیمان کرد. در حال حاضر حرف از آن به میان آمده که نرخ دلار ۴۲۰۰تومانی برای همیشه به تاریخ خواهد پیوست. چنین اتفاقی می‌تواند در صورت وقوع، تاثیری مثبت بر شفافیت صنایع بورسی و حتی کل فعالیت‌های اقتصادی بگذارد که در طول سال‌های گذشته دریافت‌کننده این ارز بودند، اما در عمل یا مواد اولیه خود را با قیمت بازار آزاد تهیه کردند یا عواید حاصل از نرخ ارز ارزان را بدون آنکه تولیدات خود را با قیمتی پایین به دست مصرف‌کننده برسانند به جیب زده‌اند.

این مساله اگرچه موجب افزایش واریز پول به حساب‌های دولت می‌شود، با این حال به نظر نمی‌رسد که به‌طور قابل توجهی شاهد افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و قیمت فروش آنها در بازار باشیم. البته انتظار می‌رود که اثر روانی چنین تصمیمی در صنایعی که همچنان از این ارز استفاده می‌کنند در بازار سرمایه مشاهده شود. با این حال از آنجا که به‌طور دقیق نمی‌توان تمامی شرکت‌ها را با هم برابر فرض کرد بهتر است که تاثیر این رویداد در صورت‌های مالی شرکت‌ها مشاهده شده و بر مبنای آن تصمیم گرفته شود.

نکته مهم در تحلیل وضعیت بورس در مواجهه با حذف دلار 4200تومانی در این است که می‌تواند ارزش ریالی فروش صنایعی را که در این مدت به دلیل عدم اجازه به افزایش نرخ سرکوب شده بود افزایش دهد. همچنین می‌تواند به دلیل کاهش دخالت دولت در اقتصاد سیگنال امیدوارکننده‌ای به فعالان بازار سهام بدهد تا بتوانند ضمن کاهش ریسک قانونی بر اساس تحلیل خود عمل کنند.