از لندن با عشق و نفرت
آینده روابط ایران و بریتانیا به کدام‌سو می‌رود؟
هادی چاوشی: هفته گذشته زمانی که «راب مک‌ایر» سفیر بریتانیا در تهران تصویر دیدار خود با مجتبی ذوالنوری، نماینده قم و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس را در توئیتر منتشر کرد، حساب کاربری سایت خبری قم‌نیوز با بازنشر آن تصویر نوشت: «این نخستین دیدار سفیر انگلیس با یکی از نمایندگان قم به غیر از علی لاریجانی است و به این‌گونه، انحصار رابطه نمایندگان قم با انگلیس از دست لاریجانی خارج شده است.»1 مشکل بتوان تشخیص داد این جمله شوخی است یا جدی، اما رابطه ایران و بریتانیا در دو قرن اخیر -یا دست‌کم در 40 سال گذشته- چنان با این نوع درام‌ها آمیخته شده که ممکن است ادعاهایی عجیب‌تر از این هم باورپذیر بنماید.
روابط تهران-لندن پس از انقلاب اسلامی تحت تاثیر عواملی نظیر اشغال سفارت آمریکا در تهران، حمله به سفارت جمهوری اسلامی ایران و گروگان‌گیری دیپلمات‌های ایرانی در لندن، اخراج مکرر دیپلمات‌های دو کشور، حمایت انگلیس از عراق در جریان جنگ هشت‌ساله، انتشار کتاب آیات شیطانی و فتوای بنیانگذار انقلاب اسلامی علیه سلمان رشدی، ماجرای دادگاه میکونوس، تحریم تجاری و بانکی ایران بر سر پرونده هسته‌ای و در نهایت تهاجم گروهی از جوانان به سفارت بریتانیا در تهران دوره‌های مختلفی از کاهش سطح روابط و حتی در مواردی قطع رابطه سیاسی را تجربه کرده است. با وجود این، از زمان دیدار حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران با دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت بریتانیا در سال 1393 -که نخستین دیدار عالی‌ترین مقامات اجرایی دو کشور پس از انقلاب اسلامی بود- تا همین یک ماه قبل، روابط ایران و انگلیس در اوج قرار داشت. سال 1394 سفارت‌های دو کشور در دو پایتخت بازگشایی شد و ظرف چهار سال سه وزیر خارجه بریتانیا برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات ایران راهی تهران شدند؛ یکی از آنها، بوریس جانسون، نخست‌وزیر امروز بریتانیا که کمتر از دو سال قبل در سفر به ایران با رئیس‌جمهور روحانی دیدار کرد.
روحانی در پیامی که برای تبریک انتخاب جانسون به عنوان نخست‌وزیر بریتانیا فرستاد، ابراز امیدواری کرد که آشنایی او با «مسائل روابط ایران و انگلستان» و «یک‌بار حضور»ش در تهران، به «رفع موانع موجود» در روابط دو کشور کمک کند. اما بوریس جانسون در نخستین حضور خود در پارلمان بریتانیا وقتی می‌خواست جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر (حزب اپوزیسیون دولت) را بنوازد، او را «آقای محترمی که از تلویزیون پرس‌تی‌وی ایران پول گرفته» خواند و با لحنی نه‌چندان دوستانه از مقامات ایرانی یاد کرد.
در چنین شرایطی، حالا نزدیک به یک ماه از آغاز تازه‌ترین مناقشه ایران و بریتانیا -که با توقیف نفتکش «گریس-۱» ایران در جبل‌الطارق آغاز شد و با توقیف نفتکش بریتانیایی «استینا ایمپرو» در خلیج‌فارس اوج گرفت- می‌گذرد و این سوال روزبه‌روز اهمیت بیشتری می‌یابد: آینده روابط دو کشور به کدام‌سو می‌رود؟
