راه و بیراه
دولت سیزدهم اقتصاد را چگونه سامان می‌دهد؟
رضا طهماسبی: دو هفته از انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته و تاکنون تاریخ تحلیف و تنفیذ رئیس دولت سیزدهم مشخص شده است. در کمتر از دو ماه آینده سیدابراهیم رئیسی بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه می‌زند و تیمی که او چیده هدایت سکان اقتصاد گرفتار تحریم و تورم را در دست خواهند گرفت. شرایط سخت تحمیل‌شده بر اقتصاد ایران در دهه‌های گذشته به‌ویژه پس از تحریم‌های شدید ترامپ و البته سوءمدیریت‌هایی که داستان تازه‌ای نیست، وضعیتی را ایجاد کرده که عملاً گزینه‌های زیادی روی میز سیاستگذار وجود ندارد. فارغ از اینکه چه کسی و با چه تفکری پشت میز سیاستگذاری اقتصادی بنشیند باید به فکر تامین منابع جدید برای هزینه بالا یا افزایش بهره‌وری منابع موجود با کاهش هزینه‌های مازاد باشد. چراکه هر‌گونه هزینه‌ای که برایش منبعی وجود نداشته باشد، سر از استقراض از بانک مرکزی درمی‌آورد و تبدیل به نقدینگی می‌شود که تورم نتیجه ناگزیر آن است. اقتصادی که سال‌ها به واسطه تورم مزمن مستهلک شده و اکنون نیز درگیر تورمی نزدیک به 40 درصد است با ادامه این مسیر در ورطه ابرتورم و فقر گرفتار می‌آید.
اما دولت سیزدهم چه مسیری را انتخاب می‌کند؟ به‌طور قطع راه بهینه از رفع تحریم‌ها برای بهبود روابط با اقتصاد جهانی، اصلاح ساختار اقتصاد کشور به‌ویژه نظام بانکی و بودجه‌ای و همراهی با سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی می‌گذرد. به نتیجه رسیدن مذاکرات با احیای برجام یا توافقی تازه، می‌تواند راه بازگشت ایران به بازار جهانی نفت را فراهم کند و منابع بلوکه‌شده ایران در سایر کشورها نیز در مسیر بازگشت قرار گیرند. توافق اگر با پیوستن ایران به برخی معاهدات مانند FATF همراه شود، می‌تواند کانال‌های بانکی را به روی اقتصاد ایران باز کند و انجام هر مبادله‌ای با هزینه کمتر و سرعت بیشتر ممکن شود که خود در نهایت به کاهش قیمت‌ها و ثبات بازارها در نتیجه افزایش دسترسی به عرضه‌کننده منجر خواهد شد. اصلاحات ساختاری نیز می‌تواند به تدریج ضعف نظام بودجه‌ریزی را که همواره دچار کسری بودجه است، از بین ببرد و راه خلق پول و افزایش نقدینگی را ببندد.
اما آیا دولت سیزدهم به همین راه خواهد رفت؟ احتمالی هم وجود دارد که تیم اقتصادی دولت با پی گرفتن شعار ما می‌توانیم و تحریم فرصت است، همین مسیر را ادامه دهند و برای وفای به وعده و وعیدهایی که داده‌اند بر رشد نقدینگی و تورم بیفزایند. در این شرایط آنچه در نهایت دستگیر ما خواهد شد، حتی به فرض احیای برجام، تورم فزاینده خواهد بود و افتادن در مسیری که بازگشت از آن به سختی میسر می‌شود. افزایش حجم پول، نقدینگی و در نهایت تورم در دو، سه سال گذشته تا آستانه تحمل و تاب‌آوری اقتصاد ایران بالا رفته و بیش از این هر حرکت تورم‌زایی می‌تواند خسرانی جبران‌ناپذیر در پی داشته باشد.
