فردا برای علاج زلزله دیر است

دنیا عیوضی: خطر فعلاً از بیخ گوش پایتخت و جمعیت انبوه آن گذشت. تهران چهارشنبه‌شب در واپسین روز پاییز 96 لرزید و مشخص شد، مرگ همیشه در خانه همسایه را نمی‌زند. آیا زلزله‌ای که از سال‌ها پیش کارشناسان در مورد وقوع آن خبر می‌دهند، به مرکز ایران رسیده است؟ پاسخ به این سوال هرچه که باشد، این مانور 2 /5‌ریشتری محک مناسبی برای سنجش آمادگی کشور برای مقابله با حوادث احتمالی ناشی از زلزله در تهران بود. محمدحسین مقیمی استاندار تهران با اشاره به ترافیک ایجاد‌شده در شهر تهران، با بیان اینکه در بخش هماهنگی‌های بین‌بخشی و نهادها با هم دچار مشکل هستیم، گفت: «خوشبختانه مصدومی در زلزله نداشتیم در غیر این صورت با توجه به شلوغی و ترافیک شدید شهر مشکل امدادرسانی بسیار جدی بود. در صورت بروز حادثه امدادرسانی، کمک به مصدومان و انتقال آنان به بیمارستان با چالش جدی مواجه خواهد شد. بالگردهای موجود شب نمی‌توانند پرواز کنند و تامین نور آنان در شب نیاز به سرمایه‌گذاری دارد.» این یعنی حداقل‌های لازم برای مواجهه با بحران در شهر تهران، موجود نیست. اما فراتر از آن، رفتار مردم در مقابل این حادثه نیز بسیار محل تامل است. آن شب بیم زلزله‌ای شدیدتر و هشدارهای ایمنی اعلام‌شده، شهروندان را سرگردان کوی و برزن کرد. خیابان‌ها و بزرگراه‌هایی که پاسخگوی تردد این همه خودرو نبود و شهروندان نیز متاسفانه بعضاً فارغ از تعهد و مسوولیت نسبت به همشهریان در هر جایی که توانستند خودروهای خود را پارک کردند که نظم تردد شهر را با اخلال مواجه کرد. با وجود آنکه آسیبی به ساختمان‌ها وارد نشد، اما همین اضطراب در رسیدن به جای امن، خود سبب مصدوم شدن برخی از شهروندان شد و میزان مصرف سوخت، شاخص آلودگی هوای تهران را بسیار بالا برد. حادثه نشان داد آستانه تحمل شهر تهران و شهروندان تهرانی بسیار کمتر از آن است که تصور می‌شد. نبود مدیریت برای استفاده از خودروهای شخصی برای فرار از شهر، نبود اطلاع‌رسانی بهنگام برای نشان دادن نقاط امن شهر و پایگاه‌های مدیریت بحران به خوبی خود را نشان داد. علاوه بر نبود آمادگی ذهنی و رفتاری در مردم، نبود انسجام مدیریتی و سامانه یکپارچه تصمیم‌گیری و توزیع وظایف و آمادگی دستگاه‌ها در اطلس بحران در کنار تعدد دستگاه‌های دخالت‌کننده بدون فرماندهی واحد، نگرانی‌ها را افزایش داده است. ساخت‌وسازهای بی‌رویه‌ای که در کوچه‌های باریک، برج‌های بالای 10 طبقه را نشانده، زندگی قریب به پنج میلیون نفر در بافت‌های فرسوده پایتخت و نبود رفتار حین بحران در شهروندان تهران، موضوعاتی است که اگر امروز برای اجرایی شدن آن قدمی برداشته نشود، ممکن است فردا بسیار دیر باشد. این روزها ایران، به طور مداوم با اخبار زلزله مواجه است اما تهران، معین این استان‌ها برای کمک‌های متعدد است. با توجه به تجمیع 70 درصد منابع پزشکی و 60 درصد منابع مهندسی کشور در پایتخت، اگر تهران طعمه زلزله شود آنگاه چگونه باید به نجات مردمی اندیشید که   آموزشی را برای مواجهه منطقی با بحران زلزله ندیده‌اند؟