فوتبال رفاقتی

  جواد حیدریان: 12تیم از 16 تیم لیگ برتر ایران در فصل 99-98 و حتی فصل جدید، یا دولتی هستند یا شبه‌دولتی و با بودجه شرکت‌ها و صنایع دولتی کشور اداره می‌شوند. از 16 تیم لیگ برتر دو تیم استقلال و پرسپولیس مستقیماً تیم‌های دولتی محسوب می‌شوند و مدیران عامل آنها و حتی اعضای هیات‌مدیره توسط وزارت ورزش انتخاب می‌شوند. انتخاب‌هایی عمدتاً جنجالی و فاقد کارآمدی لازم. 12 تیم دیگر نیز زیرمجموعه شرکت‌های بزرگ صنعتی هستند که بر اساس سازوکار داخلی شرکت‌ها اقدام به انتخاب مدیرعامل می‌کنند.

تنها چهار تیم از تیم‌های شانزده‌گانه لیگ برتر متعلق به بخش خصوصی هستند. تیم‌هایی که به‌رغم کیفیت بالای فنی هرگز در رقابت میان باشگاه‌های دولتی و شبه‌دولتی صنعتی توان ایستایی ندارند. این شیوه باشگاه‌داری در ایران عملاً فوتبال کشور را به تیول دولت بدل کرده است. فضایی که همه عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی آن به جای آنکه رقابتی و بر اساس اصول بدیهی مدیریت باشد، رفاقتی و رانتی است. فوتبال رفاقتی را می‌توان در تعویض پنج‌باره مدیرعامل باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس در طول دو سال گذشته جست‌وجو کرد.

فرقی نمی‌کند تیم در لیگ‌های اخیر چنان درخشان بوده باشد که سه ‌بار سر از نیمه‌نهایی آسیا دربیاورد، دو بار فینالیست شود و چهار بار قهرمان ایران و فاتح غالب جام‌های دیگر وطنی! مدیریت پرسپولیس و استقلال دقیقاً مصداق بارز دخالت و سوءاستفاده و حیف‌و‌میل بیت‌المال هستند. تیم‌های دیگر نیز تعریفی ندارند و پرونده‌های دادگاهی‌شده در فیفا نشان می‌دهد تیم‌های ایرانی به دلیل همین فرآیند غیرشفاف و مداخله‌گر و به دلیل فقدان مدیریت تخصصی و آشنا به مفاهیم حقوقی و بین‌المللی و همچنین مسائل تخصصی فوتبال، در خرید و فروش‌های بازیکن، مربی خارجی و... پرونده‌های ازپیش‌باخته‌ای در محکمه‌های جهانی هستند.

رویکرد مدیریت دولتی فوتبال به جای رفع این نقص ساختاری، نه‌تنها با وارد کردن مدیرانی که کمترین سنخیت را با ابعاد فنی و تخصصی فوتبال ندارند که حتی اصول اولیه و بدیهی مدیریت را نیز درک نمی‌کنند و نتیجه آن انباشت میلیون‌ها دلار بدهی روی دست دولتی است که توان تامین بودجه سالانه خود را به راحتی ندارد. این نگرش بی‌خردانه، فوتبال را در ایران از یک ساخت اقتصادی و فرهنگی به حیاط خلوتی برای ورود نیروهای امنیتی و سیاسی فروکاسته است. نیروهایی که نه‌تنها مشکل قبل را برطرف نمی‌کنند که مشکلی بر مشکل قبل می‌افزایند. نمونه‌اش تغییر مدام مدیریت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس و انباشت میلیاردها تومان بدهی است. در این پرونده به این پرسش پاسخ می‌دهیم که چرا فوتبال ایران به تیول دولت بدل شده و این عرصه به جای اینکه بنگاهی اقتصادی و فرهنگی باشد، صحنه ورود فعالیت سیاسیون و حتی نیروهای حراستی و امنیتی است؟