بوی کباب

جواد حیدریان: رکود اقتصادی مثل بختک بر هر چشم‌اندازی در زیست ایرانی سایه انداخته است. رکود محصول هرچه که باشد، پیامد آن برای جامعه فقر، پایین آمدن کیفیت زندگی و در نتیجه افزایش ناامنی است. گاه ناامنی از ابعاد کلان آن در بعد اجتماعی و سیاسی و اقتصادی به ابعاد خردتر می‌رسد که خطر آن به مراتب ویران‌گرتر و گاه غیرقابل جبران است. رکود اقتصادی حالا کار را به جایی رسانده که نه‌تنها سفره ایرانی کوچک‌تر شده بلکه سفره کوچک‌شده، بی‌کیفیت‌تر هم شده است. افزایش تمایل به مصرف مواد غذایی ارزان و شکم‌پرکن، به خودی خود باعث حذف مواد غذایی پروتئینی و ویتامین‌دار در میان مردم می‌شود که نتیجه شوک‌آور آن در نسل‌های آینده بروز خواهد کرد. آمارها البته از کاهش کیفی و کمی سفره ایرانی طی دو دهه اخیر خبر می‌دهد. دهه‌ای که با سیاست‌های تسهیل‌کننده تحریم و فشار خارجی آمیخته است. آمارهای سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد مصرف برنج ۸ درصد، گوشت گوساله ۲۰ درصد، گوشت گوسفند ۲۹ درصد، روغن نباتی ۶ درصد و قند و شکر ۴ درصد در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۵ کاهش یافته بود. البته این رقم کاهشی بیشتر جنبه‌های کمی سفره را نشان می‌دهد اما واقعیت این است که سفره سالم آن‌طور که عالمان حوزه تغذیه می‌گویند؛ شامل انواع گروه‌های پروتئینی و ویتامینی از جمله گوشت قرمز، مرغ و ماهی و سبزیجات و میوه‌هاست که از قضا به دلایلی در رده گروه‌های گران‌قیمت‌تر مواد غذایی هستند. از سویی گروه‌های غذایی کربوهیدراتی مانند نان، سیب‌زمینی، ماکارونی به نسبت مواد غذایی ارزان‌تری هستند. با این حال میل به سمت مواد غذایی جایگزین و فست‌فودی که از آن به عنوان گذار تغذیه‌ای در دهه‌های گذشته نیز نام برده شده، دارد بیشتر می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش درآمدهای خانواده‌های ایرانی سبب شده دهک‌های پایین به سمت کاهش کمی غذا بروند و از سوی دیگر گروه‌های متوسط نیز فقیرتر شده و به سمت کاهش کیفی سبد مواد غذایی و رفتن به سمت پایین هرم غذایی میل دارند. این کاهش‌ها برای دهک‌های پایین درآمدی به مراتب بیشتر بوده است. با این حال بررسی‌های آماری درباره مصرف گوشت نشان می‌دهد، مصرف گوشت در دهه اخیر یعنی از سال ۹۰ تا ۹۸ نصف شد و میانگین مصرف ماهانه گوشت از 3 /6 کیلوگرم در سال ۹۰ به ۳ کیلوگرم در سال ۹۸ رسیده است. این کاهش مصرف برای دهک‌های پایین درآمدی به مراتب بیشتر بوده است. در سال 99 نیز با افزایش قیمت گوشت و مرغ مردم به سمت مصرف فرآورده‌های گوشتی ارزان رفته‌اند و در نتیجه سوسیس و کالباس از وعده تفننی در سبد غذای سفره ایرانی به وعده‌ای جدی تبدیل شده است. این میل به سمت کمی شدن غذا و کاستن از کیفیت سبد غذای ایرانی نسل آینده را از ساحل سلامت به پرتگاه بحرانی بیماری‌های غیرواگیر و اضافه‌وزن هل داده است.