ستاره‌های آگوست

ماه آگوست زمان درخشش ستاره‌هایی در جهان اقتصاد است که تلالو هر کدام از مرزهای جغرافیایی هم فراتر رفته و تاثیری چشمگیر داشته؛ از اقتصاددانانی مهاجر و جنگ‌زده گرفته تا اقتصاددانی که برای دفاع از کشورش دانشگاه را ترک کرد و البته زنی که عنوان اولین زن اقتصاددان برنده جایزه نوبل اقتصاد را در اختیار دارد. با این همه ویژگی مشترک این اقتصاددانان، ایجاد تحولاتی تازه در علم اقتصاد، ابداع نظریات، مفاهیم و مدل‌های اقتصادی تازه و بالاخره دریافت جایزه نوبل اقتصادی است. هرچند تمام این اقتصاددانان تا همیشه به دانشگاه و انتقال تجربیات‌شان به نسل‌های بعد هم وفادار مانده‌اند و حتی برخی از آنها شاگردانی را تربیت کرده‌اند که خود آنها هم نوبلیست‌های اقتصادی شده‌اند.

واسیلی لئونتیف: پسر یک استاد اقتصاد مهاجر و اهل شوروی سابق که در پنجمین روز ماه آگوست سال 1905 در شهر مونیخ به دنیا آمد. با این اوصاف هیچ تعجبی نداشت که لئونتیف در سال 1921 و در 15‌سالگی وارد دانشگاه لنینگراد (سن‌پترزبورگ فعلی) شود و در 19‌سالگی مدرک کارشناسی ارشد اقتصادش را از این دانشگاه بگیرد. او دو سال بعد در موسسه اقتصاد جهانی دانشگاه کیل آلمان مشغول به کار تحقیقاتی شد و تا سال 1930 در آنجا ماند. لئونتیف در این میان به چین رفت و یک سال به عنوان مشاور وزیر راه این کشور در آنجا بود. در سال 1931 اما به آمریکا رفت و به عنوان یکی از اعضای ارشد اداره ملی تحقیقات اقتصادی مشغول به کار شد و در طول جنگ جهانی دوم هم در اداره خدمات استراتژیک آمریکا، به عنوان مشاور مشغول به کار بود. لئونتیف به مدت 14 سال به عنوان استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد فعالیت کرد و در سال 1975 به دانشگاه نیویورک پیوست و موسسه تحلیل اقتصاد را در آنجا تاسیس کرد. او با حکومت کمونیستی شوروی سابق مخالف بود و بارها توسط کاگ‌ب (سازمان اطلاعاتی و امنیتی شوروی) دستگیر شده بود. با این حال یک بار به خاطر ابتلا به بیماری سختی که مقامات شوروی آن را سرطان پیشرفته تشخیص دادند، اجازه ترک خاک شوروی را پیدا کرد و به آلمان بازگشت تا در دانشگاه برلین دکترای اقتصادش را بگیرد. رساله دکترای او با عنوان «اقتصاد به مثابه جریان چرخشی» با راهنمایی «ورنر سومبارت» نوشته شد. لئونتیف بیشتر به خاطر تحقیقاتش روی تحلیل جدول داده- ستانده شناخته می‌شود که وابستگی متقابل بخش‌های مختلف یک اقتصاد ملی یا اقتصادهای منطقه‌ای را نشان می‌دهد. همین تحقیقاتش باعث شد که او در سال 1973 جایزه نوبل علوم اقتصادی را به خود اختصاص دهد. لئونتیف در سال 1999 و در 93‌سالگی از دنیا رفت.

الینور اوستروم: اولین زن برنده جایزه نوبل اقتصاد، ستاره‌ای بود که در هفتم ماه آگوست سال 1933 در لس‌آنجلس به دنیا آمد. او تنها فرزند یک زوج هنرمند بود و در دوره بعد از رکود بزرگ آمریکا بزرگ شد و رشد کرد. مهم‌ترین تفریح اوستروم در کودکی شنا بود و در واقع اولین بار از راه تدریس شنا توانست کسب درآمد کند. هیچ‌کدام از اعضای نزدیک خانواده الینور اوستروم تحصیلات دانشگاهی نداشتند و مادرش تمایل چندانی به رفتن او به دانشگاه نداشت. با این حال او به دانشگاه کالیفرنیا رفت و در طول سه سال مدرک کارشناسی علوم سیاسی خودش را از این دانشگاه گرفت. او در کتابخانه و کتابفروشی کار می‌کرد تا بتواند شهریه دانشگاهش را پرداخت کند. او در این دوره با چارلز اسکات که فارغ‌التحصیل دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد بود، آشنا شد و ازدواج کرد. اما چند سال بعد و زمانی که اوستروم برای تحصیل در دوره دکترا آماده می‌شد، از یکدیگر جدا شدند. اوستروم اما برای پیدا کردن شغل مناسب دچار مشکل بود، چون کارفرمایان تصور می‌کردند او به دنبال کار معلمی یا منشی‌گری است. اوستروم در نهایت به عنوان دستیار مدیر نیروی انسانی یک شرکت تجاری مشغول به کار شد و اولین زنی بود که در چنین جایگاهی فعالیت می‌کرد. در نهایت او مدرک دکترای علوم سیاسی خودش را از دانشگاه کالیفرنیا گرفت و با یک استاد علوم سیاسی به نام «وینسنت اوستروم» ازدواج کرد. آنها در یک پروژه تحقیقاتی با هم آشنا شدند. الینور اوستروم بیشتر به خاطر فعالیت‌ها و تحقیقاتش در زمینه اقتصاد سیاسی با رویکرد مکتب اقتصادی نهادگرایی جدید، شناخته می‌شود. تحقیقات اوستروم در زمینه تحلیل حاکمیت اقتصادی به خصوص در حوزه انبازه‌ها یا منابع مشترک، باعث شد تا در نهایت در سال 2009 جایزه نوبل اقتصاد را همراه با «الیور ویلیامسون» -‌اقتصاددان آمریکایی- دریافت کند. اوستروم در نیمه سال 2012 و بعد از تحمل یک دوره بیماری درگذشت.

ژان تیرول: نهمین روز ماه آگوست سال 1953 پسری در شهر تروآ در فرانسه به دنیا آمد که بعدها یکی از پرارجاع‌ترین اقتصاددانان جهان شد. ژان تیرول دوره کارشناسی خودش را در دانشگاه پلی‌تکنیک پاریس که معتبرترین دانشگاه فنی و مهندسی فرانسه است، گذراند و دو سال بعد مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه دوفین پاریس گرفت. او اما دکترای خودش را در رشته ریاضیات منطقی در سال 1978 از این دانشگاه گرفت. با این حال علاقه تیرول به اقتصاد او را به آمریکا و دانشگاه ام‌آی‌تی کشاند تا در نهایت مدرک دکترای اقتصاد را از این دانشگاه بگیرد و رساله دکترای خود را زیر نظر یکی از اقتصاددانان برجسته آمریکایی یعنی «اریک ماسکین» به اتمام برساند. تحقیقات تیرول روی اقتصاد صنعتی متمرکز بود و به همین دلیل در دانشکده اقتصاد دانشگاه تولوز به ریاست بنیاد ژان-جک لافونت‌- اقتصاددان فرانسوی- رسید. او مدتی هم فعالیت‌های تحقیقاتی‌اش را در دانشگاه پلی‌تکنیک پاریس دنبال کرد و در سال‌های 1984 تا 1991 به عنوان استاد اقتصاد در دانشگاه ام‌آی‌تی مشغول به کار شد. رویکرد متفاوت او باعث شکل‌گیری نظریات مدرنی در حوزه اقتصاد صنعتی شد که مهم‌ترین نتیجه آن با درک ماهیت غیررقابتی بازارها به شکل‌گیری نظریه بازی منجر شد؛ نظریه‌ای که به کمک مدل‌های ریاضی به تحلیل روش‌های هماهنگی یا رقابت به شکل منطقی و هوشمند می‌پردازد. این نظریه که شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است، در زمینه‌های مختلف از علوم اجتماعی و اقتصاد گرفته تا فلسفه و علوم سیاسی، استفاده می‌شود. ژان تیرول اقتصاد را در حوزه‌های متفاوتی از بانکداری تا روانشناسی مورد بررسی قرار داده است و تحلیل او از قدرت بازار و قانونگذاری باعث شد تا در سال 2014 برنده جایزه نوبل اقتصاد بشود.

لئونید هورویتز: متولد بیست‌ویکم ماه آگوست سال 1917، در شهر مسکو و درست چند ماه پیش از انقلاب اکتبر که باعث شد خانواده لهستانی‌الاصلش دوباره به ورشو بازگردند. آنها از حکومت بلشویک‌ها و نازی‌ها آزرده بودند و با حمله آلمان به لهستان دوباره به اردوگاه‌های کار اجباری در شوروی فرستاده شدند. هورویتز اما درست یک سال قبل از حمله نازی‌ها به لهستان از دانشگاه ورشو فارغ‌التحصیل شده و در زمان حمله در لندن و مشغول تحصیل در دانشکده اقتصاد این شهر بود. او از آنجا به سوئیس و سپس پرتغال رفت، اما در نهایت در سال 1940 به آمریکا مهاجرت کرد تا خانواده‌اش هم به او بپیوندند. هر چند او بعد از رسیدن به آمریکا ابتدا به دانشگاه هاروارد رفت، اما ورود هورویتز به دانشگاه شیکاگو نقطه عطفی در زندگی او بود؛ تحصیل در دانشکده اقتصاد این دانشگاه و آشنایی با مکتب شیکاگو آینده او را به کلی تغییر داد. هورویتز در دوره تحصیل در این دانشکده به طور همزمان به عنوان استادیار مشغول به کار بود. او به حوزه‌های دیگری از جمله زبان‌شناسی، باستان‌شناسی، بیوشیمی و موسیقی هم علاقه‌مند بود. زمینه تحقیقات هورویتز حتی تا هواشناسی هم می‌رسید و به همین دلیل در کمیسیون تغییرات آب‌وهوایی در بنیاد ملی علوم آمریکا هم عضو بود. هورویتز در فاصله سال‌های 1942 تا 1944 در دانشکده اقتصاد دانشگاه شیکاگو به تدریس هواشناسی و آمار پرداخت. او اما سابقه تدریس در دانشگاه‌های دیگری از جمله ایلینویز، استنفورد، بنگلور، توکیو، اندونزی، کالیفرنیا و میشیگان را هم دارد. لئونید هورویتز به خاطر تحقیقات گسترده‌اش در زمینه تئوری بازی و طراحی سازوکارها شناخته می‌شود. او برای این تحقیقاتش در سال 2007 در 90سالگی همراه با دو اقتصاددان دیگر به نام‌های «اریک مسکین» و «راجر میرسون» جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد تا یکی از مسن‌ترین برندگان این جایزه باشد. هورویتز در سال 2008 و پس از یک دوره بیماری کلیوی، در بیمارستانی در مینیاپولیس از دنیا رفت.

کنث اِرو: یکی از مهم‌ترین اقتصاددانان دوره پس از جنگ جهانی دوم که بیش از هر چیز به خاطر تبیین نظریه اقتصاد نئوکلاسیک شناخته می‌شود، در روز بیست‌وسوم آگوست سال 1921 از یک خانواده مهاجر رومانی‌الاصل در نیویورک به دنیا آمد. خانواده کنث ارو برای تحصیل حمایت خوبی از او می‌کردند. او که در طول دوره رکود بزرگ آمریکا رشد کرد، در جوانی طرفدار سوسیالیسم بود. هر‌چند بعدها از این اندیشه دور شد، اما همچنان به فلسفه چپ علاقه‌مند بود. او دوره کارشناسی ریاضیات را در دانشگاه شهر نیویورک خواند و بعد برای گذراندن دوره کارشناسی ارشد به دانشگاه کلمبیا رفت و در طول یک سال کارشناسی ارشد ریاضیات را از این دانشگاه گرفت. در این زمان بود که با «هارولد هاتلینگ» -‌ریاضیدان برجسته آمریکایی- آشنا و به اقتصاد علاقه‌مند شد. پس برای دوره دکترا، اقتصاد را انتخاب کرد و مدرک دکترای اقتصادش را از دانشگاه کلمبیا گرفت. او در سال‌های دهه 1960 به عنوان یکی از اعضای مشاوران شورای اقتصاد دولت فعالیت کرد و سپس برای تدریس به دانشکده اقتصاد دانشگاه هاروارد رفت. او سال‌های متمادی به تدریس اقتصاد کلان در دانشگاه استنفورد هم مشغول بود و بسیاری از شاگردانش موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شدند. با این همه اما کنث ارو به خاطر توسعه و تبیین نظریه انتخاب اجتماعی -چارچوبی برای سنجش سلایق و ارزش‌ها به عنوان یک تصمیم جمعی- قضیه عدم امکان -که مبتنی بر اثبات عدم امکان در تئوری انتخاب اجتماعی است- و البته تحلیل عدم تعادل عمومی، شناخته می‌شود و تحقیقات پایه‌ای او در این زمینه‌ها سبب شد تا در سال 1972 به همراه «جان هیکس» -‌اقتصاددان بریتانیایی- جایزه نوبل اقتصاد را از آن خود کند. کنث ارو دو پسر دارد که هر دو در زمینه بازیگری فعال هستند. او در فوریه سال 2017 و در 95سالگی در پائولو آلتو در کالیفرنیا درگذشت.

رابرت سولو: وقتی در 16سالگی بورسیه تحصیلی دانشگاه هاروارد را گرفت و وارد دانشگاه شد، بسیاری پیش‌بینی می‌کردند که رابرت سولو یکی از پدیده‌های دوره خودش خواهد بود. سولو در روز بیست‌وسوم ماه آگوست سال 1924 در بروکلین نیویورک به دنیا آمد. او همیشه می‌گوید که پدر و مادر بسیار باهوشی داشته و آنها تنها به خاطر آنکه کار کنند و درآمدی داشته باشند، نتوانستند به دانشگاه بروند. به این ترتیب بود که رابرت سولو برای تحصیل و مطالعه تشویق می‌شد. وقتی وارد هاروارد شد، ابتدا به تحصیل جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و البته اقتصاد مقدماتی پرداخت. اما بعد به خاطر جنگ ناچار شد دانشگاه را ترک کند و به ارتش آمریکا بپیوندد. او مدتی در آلمان، شمال آفریقا، سیسیل و بعدها ایتالیا خدمت کرد، اما بلافاصله بعد از بازگشت ازدواج کرد و در سال 1945 دوباره به هاروارد برگشت تا زیر نظر واسیلی لئونتیف تحصیل و به او برای توسعه مدل جدول داده-ستانده کمک کند. او علاقه زیادی به آمار و الگوهای احتمالات داشت. همین باعث شد تا برای ادامه تحصیلات در مقطع دکترا به دانشگاه کلمبیا برود و برای رساله دکترای خودش روی مدل تغییرات توزیع درآمد برای تعیین نرخ درآمدی افراد شاغل و بیکار، کار کند. او که از سال 1949 به عنوان استاد اقتصاد دانشگاه ام‌آی‌تی مشغول به کار است، بررسی و تحقیقاتش روی نظریه رشد اقتصادی را به طور جدی ادامه داد تا در نهایت مدل رشدی را به نام خودش به ثبت برساند. مدل رشد سولو یک مدل رشد اقتصادی در چارچوب اقتصاد نئوکلاسیک است که تلاش می‌کند رشد اقتصادی بلندمدت را با بررسی انباشت سرمایه، رشد جمعیت یا نیروی کار، و افزایش در بهره‌وری که به طور معمول پیشرفت فنی شناخته می‌شود، توضیح دهد. به خاطر توسعه این مدل بود که رابرت سولو در سال 1987 موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصادی شد. او همچنین در سال 2014 هم مدل آزادی را از رئیس‌جمهور وقت آمریکا دریافت کرد.

هری مارکوویتز: زاده بیست‌وچهارمین روز ماه آگوست سال 1927 در شیکاگو، هر چند از کودکی به فیزیک و فلسفه علاقه داشت اما در نهایت به اقتصاد روی آورد. هری مارکوویتز بعد از ورود به دانشگاه شیکاگو و گذراندن دوره کارشناسی در رشته علوم انسانی، برای کار به شرکتی رفت که در آنجا تجربه کار با تکنیک‌های بهینه‌سازی تحقیقاتی برای شناسایی میانگین واریانس بهینه سبدهای سهام را یاد گرفت. به این ترتیب تصمیم گرفت مطالعات و تحصیلاتش را در زمینه علوم اقتصاد ادامه بدهد. این اتفاق باعث شد او فرصت دانش‌اندوزی زیر نظر اقتصاددانان مهم و برجسته‌ای مانند میلتون فریدمن، جاکوب مارشال و لئونارد سوج را داشته باشد. او در حالی که هنوز مشغول تحصیل بود، پیشنهاد پیوستن به موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه ییل را دریافت کرد. مارکوویتز اما به ریاضیات و تحولات بازار سهام هم علاقه‌مند بود، به همین دلیل رساله دکترای خودش را به موضوع کاربرد ریاضیات در تحلیل بازار سهام اختصاص داد. او دکترای اقتصاد خودش را در سال 1952 از دانشگاه شیکاگو گرفت، اما همچنان تحقیقاتش در این زمینه را ادامه داد. این تحقیقات به توسعه الگوریتمی منجر شد که بعدها «مرز مارکوویتز» نام‌گذاری شد. نتایج این تحقیقات هم در سال ۱۹۵۹ در کتابی با موضوع چگونگی اختصاص سبد سهام به چاپ رسید. در نهایت بررسی‌های او درباره چگونگی تخصیص بهینه سبد سهام و تاثیرات ریسک‌پذیری در سرمایه باعث شد تا جایزه نوبل اقتصادی سال 1990 را از آن خود کند. او در حال حاضر استاد امور مالی دانشکده مدیریت دانشگاه کالیفرنیاست.