جهت‌دهی انتخابات
آرای مردم چگونه تغییر می‌یابد؟
ویژگی کلیدی نظام‌های دموکراسی -نظام سیاسی که در آن مردم حکمرانان را برمی‌گزینند- انتخابات است. روی کاغذ، مردم با استفاده از رای خود می‌توانند مسوولان را مسوولیت‌پذیر نگه دارند یا نمایندگان جدید هم‌نظر با خودشان را روی کار بیاورند. با این حال در عمل این گزاره زمانی اتفاق می‌افتد که رای‌دهندگان انتخاب خود را با آگاهی و بینش انجام دهند. از آنجا که مرام و تفکرات افراد منتخب، روی سیاستگذاری‌ها اثرگذار است، رای مردم می‌تواند با پیامدهای گسترده سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... همراه باشد. بنابراین این پرسش مطرح است که رای‌دهندگان بر اساس چه اطلاعاتی انتخاب می‌کنند و رای می‌دهند؟
یک دیدگاه رایج این است که هفته‌های پایانی منتهی به انتخابات حیاتی است. در این بازه معمولاً رای‌دهندگان با انبوهی از اطلاعات مواجه می‌شوند، و ستادهای انتخاباتی می‌توانند در شناخت نامزدها، مقایسه آنها با سایر کاندیداها و ارزیابی ترجیحات شخصی به رای‌دهندگان کمک کنند. در حالی که کاندیداها تلاش‌های وافری در جهت ارتباط با رای‌دهندگان می‌کنند، گفت‌وگوهای رودررو و پوشش رسانه‌ای ستادهای انتخاباتی نیز اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌کنند. دیدگاه دیگر این است که با توجه به اینکه مردم از قبل بر اساس ترجیحاتی که دارند انتخاب خود را می‌کنند، ستادهای انتخاباتی تاثیر اندکی روی تغییر آرا دارند.
به تازگی دو اقتصاددان به نام‌های «کارولینه له پِنک» از مدرسه کسب‌وکار اچ‌ای‌سی (هِک) مونترال کانادا و «وینسنت پونز» از مدرسه کسب‌وکار هاروارد در مقاله‌ای به تشریح و تمایز این دو دیدگاه پرداخته‌اند. ابزار آنها در این مطالعه، نظرسنجی‌های دومرحلهای 62 انتخابات سراسر جهان از سال 1952 میلادی است. سنگ‌بنای مطالعه نیز این ایده سازگار با دو دیدگاه متفاوت فوق‌الذکر است که بیان می‌کند اثرگذاری ستادهای انتخاباتی بستگی به اهمیتی دارد که رای‌دهندگان به تمایلات حزبی دیرینه خود یا اطلاعات به‌روز انتخاباتی می‌دهند.
این مقاله سه کمک به ادبیات مربوطه می‌کند. نخست، از روش جدیدی در شناسایی افرادی که رای خود را بر اساس اطلاعات دو ماه پایانی پیش از انتخابات مشخص می‌کنند بهره می‌گیرد و ناهمگنی طول زمان میان کشورها و رای‌دهندگان را مدنظر قرار می‌دهد. دوم، این موضوع بررسی می‌شود که آیا تغییر رای مردم ناشی از تغییر نظرات آنها پیرامون کاندیداهاست یا ناشی از سازوکارهای دیگر نظیر تغییر در ترجیحات سیاستی. سوم، از یک مطالعه رویدادی در ارزیابی نقش مناظره‌های تلویزیونی در شکل‌گیری آرا استفاده می‌شود.
مطالعات کنونی این حوزه غالباً سعی دارند اثرگذاری یک منبع اطلاعاتی یا یک راه ارتباطی به‌ویژه ستادهای انتخاباتی به‌خصوص (نظیر تلویزیون یا روزنامه) را روی آرای مردم مورد ارزیابی قرار دهند. در مقابل، ارزیابی‌های اولیه این مقاله اثرگذاری کل اطلاعات ستادهای انتخاباتی را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. بر این اساس مشاهده می‌شود که هر چه رای‌دهندگان در انتخاب نامزدها بیشتر از اطلاعات ستادها استفاده کنند، با احتمال بیشتری تصمیم خود را حین انتخابات می‌گیرند.
به منظور برآورد درصدی از جمعیت رای‌دهندگان که رای خود را در زمان‌های نزدیک به انتخابات نهایی می‌کنند، در این مقاله یک مجموعه آماری متشکل از نظرسنجی‌های ملی 62 انتخابات 10 کشور طی سال‌های 1952 تا 2017 تهیه شده است. این 10 کشور عبارت‌اند از: اتریش، کانادا، آلمان، ایتالیا، هلند، نیوزیلند، سوئد، سوئیس، انگلیس و آمریکا. این مجموعه آماری در مجموع 253 هزار مشاهده را دربر دارد. در تمام نظرسنجی‌های روزانه پیش از انتخابات با نفرات جدیدی از مردم به منظور اطلاع از قصد آنها مصاحبه انجام شد. سپس بعد از انتخابات از همان افراد پیرامون رای واقعی‌شان پرسش شد. بر این اساس با مقایسه پاسخ دو مرحله رای‌دهندگان، می‌توان مشخص کرد که آیا آنها پیش از انتخابات تصمیم خود را گرفته و کاندیدای مدنظر خود را انتخاب کرده بودند یا اینکه در روزهای منتهی به انتخابات تصمیم خود را نهایی کردند. به علاوه از آنجا که بخش عمده مجموعه آماری برآمده از نظرسنجی‌هایی است که تاریخ‌های مصاحبه آنها به صورت تصادفی انتخاب شدند، تفسیر نتایج بر مبنای زمان‌های مختلف راحت‌تر می‌شود.
یافته‌های مقاله حاکی از آن است که در 60 روز (دو ماه) منتهی به انتخابات، درصدی از مردم که رای آنها در نظرسنجی پس و پیش از انتخابات یکسان است نسبت به حالت مبنا (71 درصد) 17 درصد افزایش می‌یابد. از طرفی در آخرین روز منتهی به انتخابات، 12 درصد از رای‌دهندگان هنوز نمی‌دانند (یا نمی‌خواهند بگویند) به چه کسی رای خواهند داد، یا اینکه گزینه‌ای غیر از آنچه تصمیم نهایی‌شان است را اعلام می‌کنند. در مجموع درصدی از رای‌دهندگان که کاندیدای نهایی خود را در دو ماه منتهی به روز رای‌گیری برمی‌گزینند، 17 تا 29 درصد است. نوعاً در انتخابات، رای‌دهندگانی که جوان‌تر و کمتر‌تحصیل‌کرده هستند بیشتر تحت تاثیر اطلاعات ستادهای انتخاباتی قرار می‌گیرند. در مقابل رای‌دهندگانی که وابستگی حزبی بیشتری دارند، این اثرپذیری برایشان کمتر است. طبق شواهد، اثرگذاری ستادهای انتخاباتی روی رای مردم طی 70 سال اخیر به نسبت ثابت بوده است، هر چند میان کشورها تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. همان‌طور که اشاره شد با نزدیک‌تر شدن به انتخابات، نظر تعداد بیشتری از افراد قبل و بعد از انتخابات یکسان است (افزایش سازگاری آرا). طبق یافته‌ها، این افزایش در آمریکا نسبت به سایر کشورهای مورد بررسی کمتر است، با وجود اینکه ستادهای انتخاباتی در این کشور پول بسیار بیشتری برای ارتباط با رای‌دهندگان و جلب نظر آنها خرج می‌کنند. این واقعیت را شاید بتوان این‌گونه توضیح داد که در نظام‌های دوحزبی نظیر نظام سیاسی آمریکا، وابستگی حزبی قوی وجود دارد، جایی که نسبت به نظام‌های چندحزبی، آرای انتخاباتی غیرمنعطف‌تر است.
اینکه به صورت روزافزون بر تعداد افرادی که رای قبل و بعد از انتخابات آنها یکی است افزوده می‌شود، با روند کلی قدرت نسبی کاندیداهای در حال رقابت همزمان است. در این مقاله بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از نظرسنجی‌های روزانه، تعداد آرای هر کاندیدا در هر روز برآورد می‌شود. سپس این آمارها با رای نهایی آنها قیاس می‌شود. بر این اساس نتایج نشان می‌دهد در 60 روز منتهی به انتخابات، اختلاف میان آرای پیش‌بینی‌شده پیش از انتخابات با آرای نهایی پس از آن حدود پنج نقطه درصد کاهش می‌یابد. این یافته بیانگر آن است که تغییر آرایی که در ستادهای انتخاباتی اتفاق می‌افتد می‌تواند سرنوشت انتخابات را عوض کند.
در این‌باره نشان داده می‌شود که نتایج مقاله عمدتاً از اطلاعات به‌دست‌آمده در دو ماه آخر منتهی به انتخابات است. بنابراین معیار خوبی از اثرگذاری کلی این اطلاعات روی شکل‌گیری آرای انتخاباتی خواهد بود.
بخش دوم نتایج مقاله معطوف به سازوکارهایی است که ستادهای انتخاباتی روی آرای مردم اثر می‌گذارند. به میزانی که تغییر در آرای مردم ناشی از اطلاعات دریافتی از ستادهای انتخاباتی کاندیداها باشد، می‌توان انتظار داشت تغییر نظرات پیرامون کاندیداها یک عامل واسطه‌ای مهم است. در واقع، با استفاده از مجموعه پرسش‌هایی که در نظرسنجی‌های قبل و بعد از انتخابات پرسیده می‌شود، مشخص می‌شود که ثبات تصورات مردم از کیفیت نامزدها و موضوعاتی که مطرح می‌کنند، در طول رقابت‌های انتخاباتی بیشتر می‌شود.
دوم، ستادهای انتخاباتی ممکن است رای‌دهندگان را به تفکر راجع به موضوعات سیاستی به‌خصوص مجاب کنند. در این باره رای‌دهندگان پس از ارزیابی موضوع، ممکن است در آرای خود تجدیدنظر کنند و از نامزدهایی که با موضوع زاویه دارند صرف‌نظر کنند. سوم، اطلاعاتی که طی دوره‌های انتخاباتی مخابره می‌شود ممکن است از طریق تغییر ترجیحات سیاستی، آرای رای‌دهندگان را تغییر دهد.
بخش سوم یافته‌های مقاله، شواهدی از اهمیت منابع اطلاعاتی مختلف ارائه می‌کند. با توجه به نقش تصوراتی که پیرامون کاندیداها وجود دارد، یک فرضیه معتبر این است که تغییر این تصورات و به دنبال آن تغییر در نامزدهای مدنظر رای‌دهندگان، در نتیجه رویدادهایی است که کاندیداها خودشان با رای‌دهندگان ارتباط برقرار کنند (مثلاً از طریق مناظره‌های تلویزیونی). در حال حاضر در بسیاری از کشورها، مناظره‌های تلویزیونی میان کاندیداهای ریاست‌جمهوری یا نخست‌وزیری به بخشی از چرخه انتخاباتی تبدیل شده است، اتفاقی که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار رای‌دهندگان قرار دهد. در این مناظره‌ها، کاندیداها به‌طور مستقیم و همزمان با هم گفت‌وگو می‌کنند و رای‌دهندگان می‌توانند عملکرد و اهداف سیاستی آنها را مورد ارزیابی قرار دهند. طبق شواهد، مناظره‌ها در مقایسه با سایر رویدادهای انتخاباتی، بیشتر جلب مخاطب می‌کند، و به واسطه گفتمان‌های حاشیه‌ای و رسانه‌های اجتماعی روی آنهایی که شاهد آن نبودند نیز اثر می‌گذارد.
در این مقاله از روش مطالعه رویدادی برای 56 گفت‌وگوی تلویزیونی 31 انتخابات هفت کشور استفاده شده است. بر این اساس هیچ شواهدی از اثرگذاری معنادار گفت‌وگوهای تلویزیونی روی یکسان شدن گزینه پیش از انتخابات با انتخاب واقعی رای‌دهندگان یافت نشد. به علاوه در مجموع، گفت‌وگوها اثرگذاری چندانی روی تفاوت میان آرای پیش‌بینی‌شده و آرای نهایی کاندیداها ندارند. بر این اساس با در نظر گرفتن بازه اطمینان 95 درصد، یافته‌ها حاکی از آن است که اثرگذاری مناظره‌های تلویزیونی روی افزایش سازگاری آرا (یکسان شدن گزینه پیش از انتخابات و رای واقعی) در دو ماه پایانی ستادهای انتخاباتی کمتر از سه درصد، و روی آرای پیش‌بینی‌شده و نهایی دو درصد است.
جالب این است که در یافته‌ها، نشانه‌ای یافت نشد که مناظره‌ها در شکل‌گیری آرا کمک‌کننده هستند، چه برای گروهی که گفتند مناظره‌ها را تماشا کرده‌اند و چه آنهایی که گفتند به احتمال زیاد تصمیم خود را اندکی پیش از انتخابات می‌گیرند. به علاوه، مناظره‌ها روی آرای پیش‌بینی‌شده کاندیداها نیز اثری ندارند، حتی برای کاندیداهای کمتر شناخته‌شده که انتظار می‌رود بیش از همه از این گفت‌وگوها منتفع شوند.
پس از مشخص شدن عدم اثرگذاری مناظره‌های تلویزیونی، حال نوبت به این پرسش می‌رسد که آیا انتخابات از اتفاقاتی نظیر شوک‌های طبیعی و فناوری -که مستقل از ستادهای انتخاباتی رخ می‌دهند- اثر می‌پذیرد؟ بر این اساس 27 حادثه طبیعی که پیش از انتخابات نمونه مورد بررسی اتفاق افتادند به روش مطالعه رویدادی مورد بررسی قرار می‌گیرند. طبق یافته‌ها، نمی‌توان گفت اثرگذاری بلایای طبیعی روی شکل‌گیری آرای انتخاباتی بیشتر از مناظره‌های تلویزیونی است.
با توجه به عدم نقش‌آفرینی مناظره‌ها و حوادث طبیعی در شکل‌گیری آرای انتخاباتی، نویسندگان مقاله به این نتیجه می‌رسند که نه اطلاعاتی که به‌طور مستقیم از سوی کاندیداها ارائه می‌شود و نه شوک‌های برون‌زا از ستادهای انتخاباتی که خارج از کنترل کاندیداها هستند روی آرا اثرگذار نیستند. در عوض به نظر می‌رسد اطلاعاتی که طی ستادهای انتخاباتی به وسیله یک گروه سوم ارائه می‌شود اثرگذار است. بنابر شواهد، با نزدیک شدن به روز رای‌گیری، رای‌دهندگان با حجم قابل‌توجهی از اطلاعات از جانب رسانه‌ها و فعالان ستادی و طی گفت‌وگو با اعضای خانواده، دوستان، همکاران و... مواجه می‌شوند. در حالی که کاندیداها می‌توانند تلاش کنند روی این منابع اطلاعاتی اثر بگذارند (به عنوان مثال از طریق ارتباط با رسانه‌ها) اما کنترل آنها را به‌طور کامل در دست ندارند.
کلام پایانی
در گذار علمی-اقتصادی این هفته مقاله‌ای از نظر گذشت که سعی داشت شکل‌گیری آرای انتخاباتی را در 10 کشور پیشرفته مورد ارزیابی قرار دهد. در این باره از نظرسنجی‌های دومرحلهای -قبل و بعد از انتخابات- 62 انتخابات از سال 1952 که دربردارنده 253 هزار مشاهده است استفاده شد. روش مقاله متکی به یادآوری رای‌دهندگان از روزی که تصمیم نهایی خود را گرفتند نیست. در عوض یکسان بودن کاندیدای مورد نظر آنها در نظرسنجی پیش از انتخابات با کاندیدایی که واقعاً به آن رای دادند مدنظر است. تمرکز روی این معیار امکان مطالعه اثرگذاری هر رویداد به‌خصوص و همچنین چگونگی اثرپذیری هر یک از رای‌دهندگان به روش‌های مختلف را فراهم می‌کند. بر این اساس اثرگذاری دو رویداد مناظره‌های تلویزیونی و حوادث طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مجموع درصدی از رای‌دهندگان که در نظرسنجی قبل از انتخابات و رایی که در صندوق ریختند، کاندیدای یکسانی را انتخاب کردند (که از آن زیر عنوان سازگاری آرا یاد شد) به‌طور میانگین در 60 روز (دو ماه) منتهی به انتخابات، 17 درصد افزایش می‌یابد. این افزایش قابل‌توجه در سازگاری آرا، با کاهش پنج‌درصدی فاصله میان آرای پیش‌بینی‌شده و آرای واقعی کاندیداها همزمان است. به عبارت دیگر، رای‌دهندگانی که در این بازه تصمیم خود را گرفتند روی نتایج انتخابات اثرگذار بودند.
در بخشی از مقاله نشان داده شد که تغییر در آرای مردم به خاطر تغییر در نگرشی است که آنها نسبت به موقعیت و کیفیت کاندیداها دارند، نه برداشت آنها از شانس پیروزی کاندیداها. به علاوه مشاهده شد برای افرادی که تعلق حزبی بیشتری دارند (به‌خصوص در نظام‌های دوحزبی نظیر آمریکا)، اثرگذاری ستادهای انتخاباتی روی آرای آنها کمتر است.
در حالی که یافته‌های مقاله از این دیدگاه که ستادهای انتخاباتی آثار قابل توجهی روی آرای مردم دارند حمایت می‌کند، اما نمی‌توان نتیجه گرفت که رای‌دهندگان از هر اطلاعاتی که در زمان‌های انتخابات دریافت می‌کنند اثر می‌پذیرند. از دیگر یافته‌های جالب توجه مقاله این است که ترجیحات سیاستی مردم متاثر از تبلیغات ستادهای انتخاباتی نیست. همچنین شاهدی یافت نشد که شوک‌هایی که مستقل از ستادهای انتخاباتی اتفاق می‌افتند (نظیر حوادث طبیعی یا شوک‌های فناوری) اثر قابل‌توجهی در شکل‌گیری آرای مردم دارند. مهم‌تر اینکه مناظره‌های تلویزیونی نیز به‌رغم جلب توجهات و حواشی رسانه‌ای گسترده، روی افزایش سازگاری آرای افراد و همچنین کاهش فاصله میان آرای پیش‌بینی‌شده و آرای واقع‌شده کاندیداها تقریباً بی‌اثر است. در بهترین حالت شاید مناظره‌های تلویزیونی باعث شود در کوتاه‌مدت برخی رای‌دهندگان از کاندیداهای برگزیده خود صرف‌نظر کنند.
در مجموع شاید درس این مقاله برای کاندیداها این باشد که اگر می‌خواهند شانس پیروزی خود را افزایش دهند، بهتر است روی سازماندهی فعالیت‌های اثرگذار تمرکز کنند. در زمینه انتخابات مورد بررسی این مطالعه، تنها تعداد اندکی از رای‌دهندگان اعلام کردند در انتخابات با احزاب سیاسی ارتباط یافتند. به علاوه یافته‌های مقاله کارکردهایی در مورد مقررات ستادهای انتخاباتی دارد. از آنجا که اولین مناظره تلویزیونی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 1960 برگزار شد، از آن زمان تلاش‌های فراوانی در راستای سرایت این نوآوری به سایر کشورها انجام شده است. یافته‌های مقاله اما حاکی از آن است که شاید بهتر باشد بخشی از این انرژی در جهت اصلاح مقررات ستادهای انتخاباتی به منظور دسترسی عادلانه همه کاندیداها به رای‌دهندگان صرف شود.
