بازارها در آتش

بازارهای مالی طی یک هفته اخیر در آتش جنگ خاورمیانه نوساناتی را تجربه کردند. با وجود آنکه سه بازار نفت، دلار و طلا روندی صعودی را در پیش گرفتند، اما بورس تهران به دلیل تحمیل ریسک‌های نظامی و اقتصادی در لاک خود فرورفته است. شاخص کل بازار سهام طی یک هفته اخیر با افت 8 /1درصدی به کف کانال 1 /2 میلیون واحد نزدیک شده است. این در حالی است که شاخص هم‌وزن با افت کمتر، موفق شده است تا نوسانات منفی خود را محدود کند. دلار بازار آزاد با رشد بیش از سه‌درصدی در یک هفته اخیر به مقاومت روانی 62 هزار تومان رسید. سکه نیز از دوش دلار و اونس جهانی طلا بالا رفت و سکه رفاه بورسی به مرز 47 میلیون تومان نزدیک شد. همچنین، قیمت نفت برنت در پی افزایش تنش‌ها در خاورمیانه با رشد قابل توجهی به 76 دلار هم نزدیک شد. به نظر می‌رسد تا زمان فروکش کردن آتش جنگ در منطقه روند بازارها مشابه هفته قبل باشد.

سایه ریسک‌ها بر بورس

شاخص کل بورس طی یک هفته اخیر برخلاف هفته قبل از آن با کاهش 8 /1درصدی به کف کانال 1 /2 میلیون واحد رسید. افزایش ریسک‌ها در خاورمیانه طی هفته منتهی به 11 مهر، موجب شد تا فشار فروش بر بازار مضاعف شود. شاخص هم‌وزن به عنوان نماینده کلیت بازار، 9 /0 درصد طی یک هفته اخیر، افت کرده است. به نظر می‌رسد با توجه به اقدام تلافی‌جویانه ایران برای پاسخ به ترور شهید اسماعیل هنیه، سیدحسن نصرالله و سردار نیلفروشان، ریسک نظامی تحمیل‌شده به بازار وزن بالاتری در میان سایر ریسک‌ها دارد. هرچند هنوز سایه ریسک‌های اقتصادی، بر بازار سهام سنگینی می‌کند و تکلیف وعده‌های تیم اقتصادی دولت مشخص نشده است. همه این تحولات در یک هفته اخیر سبب شد تا شاخص کل که به تازگی به مقاومت 1 /2 میلیون‌واحدی نزدیک شده بود، در واکنش به این مقاومت افت قابل توجهی را تجربه کند. این در حالی است که دامنه نوسان از سه درصد به یک درصد کاهش یافته است. همچنین ارزش معاملات، از پنج همت به کانال دو همت بازگشت و رخوت موجود در بازار دوچندان شد.

وزن ریسک‌های سیاسی به‌شدت بالاست. به‌طوری که بازار در کوتاه‌مدت توجهی به سایر متغیرهای اقتصادی نخواهد کرد. P /E 5 /6واحدی بازار سرمایه در شرایط کنونی، برای بازار گران است. در صورتی که دامنه اقدامات نظامی گسترش یابد، احتمالاً P /E بازار نیز باید پایین‌تر از این اعداد باشد. اما اگر سطح درگیری‌ها کاهش یابد، همچنان بازار به متغیرهای بنیادی توجه ویژه‌ای دارد. چرا که همچنان نمی‌توان از نرخ بهره بالا، فاصله بیش از 30درصدی دلار نیما و آزاد و گزارش‌های ضعیف تابستان صرف نظر کرد.

نرخ بهره، به‌رغم وعده‌های دولت، همچنان بالاست. به‌طوری که میانگین نرخ اوراق در بازار حدود 31 درصد است و صندوق‌های درآمد ثابت نرخ‌های بالاتری را به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌دهند. به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین دلایل رکود موجود در بازار، نرخ بهره است که به مراتب در بلندمدت خطر بیشتری را متوجه بازار می‌کند. حتی اگر سیاست‌گذار نرخ بهره را برای کنترل تورم در اقتصاد، امری ضروری قلمداد کند، باید برای تورم هدف تعیین شود و بر اساس آن نرخ بهره تعیین شود. به نظر می‌رسد سیاست‌گذار اقتصادی در دولت چهاردهم به دنبال آن باشد، تا پس از انتخابات آمریکا در مورد این متغیر مهم اقتصادی تصمیمات لازم را اتخاذ کند. چرا که در صورت تشدید تنش‌های سیاسی و نظامی، بدون ابزار نرخ بهره فنر تورم رها خواهد شد. تورم بالایی که یکی از دلایل اصلی افت حاشیه سود صنایع در چهار سال اخیر است. با انتخاب دموکرات‌ها در انتخابات یک ماه آینده آمریکا، احتمالاً انتظارات تورمی تا حدودی کنترل شده و با توافقات سیاسی نرخ بهره می‌تواند به‌طور تدریجی کاهش یابد که این موضوع قطعاً به نفع بورس خواهد بود.

دلار نیما طی یک هفته اخیر از کانال‌های قیمتی زیادی عبور کرد و اکنون به 46 هزار و 800 تومان رسیده است. همچنان فاصله دلار نیما و بازار آزاد بالای 30 درصد است که قطعاً این موضوع از سوی اهالی بورس رصد می‌شود. سودی که از محل این اختلاف نصیب برخی از صنایع و شرکت‌های خاص شده است، احتمالاً سودآوری بازار را طی تابستان و در نیمه اول سال تحت تاثیر قرار خواهد داد. همان‌طور که در گزارش‌های ماهانه نیز مشهود است، شرکت‌های بورسی طی نیمه اول سال، به دلیل عدم رشد قابل توجه دلار نیما موفق نشدند تا نرخ‌های فروش خود را با قیمت‌های واقعی بازار تطبیق دهند. این در حالی است که قطعی برق در تابستان شرایط پیچیده‌ای را برای صنایع به وجود آورده است. به‌طوری که ترمز رشد محدود درآمد شرکت‌ها در نیمه اول با ناترازی برق در تابستان کشیده شد.

همه این عوامل سبب شده است تا شاخص کل بورس موفق به عبور از کانال 2 /2 میلیون واحد نشود. از اردیبهشت سال گذشته و ریزش نماگر بازار از سقف 5 /2 میلیون‌واحدی، شاخص کل نتوانسته است بالای 2 /2 میلیون واحد تثبیت شود. به نظر می‌رسد تا زمانی که اهالی بازار نرخ بهره زیر 26 درصد و دلار نیمایی 50 تا 55 هزارتومانی را برای شرکت‌ها برآورد نکنند، شاخص کل به لحاظ بنیادی نمی‌تواند از مرز روانی 2 /2 میلیون واحد عبور کرده و در آنجا ساکن شود. به نظر می‌رسد اگر در کوتاه‌مدت، اثرات روانی درگیری‌های نظامی کاهش یابد، بازار صرفاً با حمایت پولی دولت یا کاهش نرخ بهره می‌تواند مسیر صعودی را پیش بگیرد.

هیجان نفت از جنگ

با تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، قیمت نفت در ساعاتی قبل از حمله انتقام‌جویانه موشکی ایران، بیش از چهار درصد جهش کرد. قیمت نفت روز چهارشنبه به دلیل افزایش نگرانی‌ها از تشدید تنش‌ها در خاورمیانه که تولید و عرضه نفت خام را از محل خاورمیانه مختل می‌کند، بیش از یک دلار افزایش یافته است. نفت برنت با یک دلار یا 36 /1 درصد افزایش به 56 /74 دلار در هر بشکه رسید. همچنین، نفت خام وست تگزاس اینترمدییت آمریکا 07 /1 دلار یا 53 /1 درصد افزایش یافت و به 9 /70 دلار رسید. در جریان معاملات روز سه‌شنبه، هر دو شاخص نفت خام بیش از پنج درصد افزایش یافتند.

ایران اوایل روز چهارشنبه گفت حمله موشکی به اسرائیل با در نظر گرفتن آنکه قصد گسترش تنش را ندارد، پایان یافته است. این در حالی است که اسرائیل و ایالات‌متحده به‌طور مستقیم گفته‌اند، که با تشدید ترس از یک جنگ گسترده‌تر، این اقدام ایران را تلافی کنند. ایران هشدار داده است که هرگونه پاسخ اسرائیل به این حمله، با «ویرانی گسترده» مواجه خواهد شد. به‌طوری که برخی از منابع از احتمال حمله ایران به پالایشگاه‌های منطقه در صورت اقدام اسرائیل خبر دادند. شورای امنیت سازمان ملل متحد نشستی درباره خاورمیانه را برای چهارشنبه برنامه‌ریزی کرده است و اتحادیه اروپا خواستار آتش‌بس فوری شد. تحلیلگران ANZ در یادداشتی گفتند دخالت مستقیم ایران، چشم‌انداز اختلال در عرضه نفت را افزایش می‌دهد و تولید نفت این کشور در ماه آگوست به بالاترین میزان در شش سال گذشته یعنی 7 /3 میلیون بشکه در روز رسید. کپیتال اکونومیکس در یادداشتی نوشت: تشدید تنش از سوی ایران خطر وارد کردن آمریکا به جنگ را در پی دارد. ایران حدود چهار درصد از تولید جهانی نفت را به خود اختصاص می‌دهد، اما نکته مهم این است که آیا عربستان سعودی در صورت اختلال در عرضه نفت ایران، تولید خود را افزایش می‌دهد یا خیر. گروهی از وزرای اوپک‌پلاس، اواخر روز چهارشنبه برای بررسی بازار تشکیل جلسه می‌دهند، بدون اینکه تغییری در سیاست‌ها پیش‌بینی شود. قرار است از دسامبر، اوپک‌پلاس، تولید خود را 180 هزار بشکه در روز افزایش دهد. منابع بازار با استناد به ارقام موسسه امریکن پترولیوم در روز سه‌شنبه گفتند، ذخایر نفت خام و تقطیر آمریکا در هفته گذشته کاهش یافت در حالی که ذخایر بنزین افزایش داشته است.

دلار از مقاومت روانی عبور کرد؟

دلار بازار آزاد، با رشد 2 /3درصدی طی یک هفته اخیر، دوباره به مرز روانی 62 هزار تومان نزدیک شد. ترور سید حسن نصرالله و شهادت سردار نیلفروشان از اعضای سپاه قدس، دوران خویشتنداری ایران را به پایان رساند. حمله انتقام‌جویانه ایران برای پاسخ به جنایات رژیم صهیونیستی سبب شد تا دوباره دلار برای رسیدن به مقاومت 62 هزارتومانی جرئت نشان دهد و حتی پا را از این مرز مهم قیمتی فراتر بگذارد. از ابتدای سال قیمت دلار عمدتاً بین کانال 57 تا 62 هزار تومان نوسان کرده است که اغلب با آرامش سیاسی در کف 57 هزار تومان پناه گرفته و با افزایش تنش‌ها برای فتح مقاومت 62 هزارتومانی خیز برداشته است. با توجه به آنکه ایران حمله‌ای بازدارنده در منطقه انجام داده و قصد گسترش درگیری‌ها را ندارد، احتمالاً تب دلار نیز فروکش کرده و می‌تواند دوباره به این کانال قیمتی 57 تا 62 هزارتومانی بازگردد. سپاه پاسداران در بیانیه دوم خود در شب گذشته اعلام کرده است که در صورت اقدام اسرائیل پاسخ کوبنده‌تری در انتظار آنهاست. در صورتی که این امر به واقعیت بپیوندد، دلار می‌تواند به صورت مقطعی و هیجانی از 62 هزار تومان عبور کند و وارد کانال جدید قیمتی شود. سیاست‌گذار داخلی نیز هدف افزایش نرخ دلار نیما را اجرایی کرده و دلار نیما طی روز چهارشنبه به بیش از 46 هزار و 800 تومان رسیده است. هرچند تحولات سه‌شنبه‌شب، اختلاف دلار نیما و آزاد را به 34 درصد رساند، اما به نظر می‌رسد با فروکش کردن تنش‌ها و افزایش قابل توجه دلار نیما در روزهای آینده دوباره این اختلاف جبران شده و به حداقل برسد.

سکه از دوش دلار بالا رفت!

اقدام تلافی‌جویانه ایران برای پاسخ به رژیم صهیونیستی سبب شد تا علاوه بر رشد اونس جهانی طلا، قیمت دلار نیز از 62 هزار تومان عبور کند. همین امر، سکه رفاه بورسی را بر آن داشت تا با عبور از کانال‌های مختلف قیمتی طی هفته اخیر بازدهی 5 /2درصدی را ثبت کند.

اونس طلا در معاملات خود تا دو هزار و 670 دلار نیز پیشروی کرد و بیشتر اخبار حول ریسک موجود در خاورمیانه و لبنان می‌گذرد. روز گذشته آقای پاول، رئیس فدرال‌رزرو در یک سخنرانی اعلام کرد که سرعت کاهش نرخ‌های بهره مانند نشست قبلی نیم‌درصد نخواهد بود و 25 /0 درصد پیش خواهیم رفت و این موضوع به اونس طلا فشار نزولی وارد کرد. آمارهای اشتغال روز جمعه مهم خواهد بود اما به نظر می‌رسد همچنان بسیاری از تحلیلگران معتقدند اونس طلا برای عبور از محدوده دو هزار و 700 دلار کار سخت و دشواری دارد و این محدوده مقاومت مهم تلقی می‌شود. با این حال، در صورتی که قیمت اونس جهانی طلا در کانال دو هزار و 600 دلار تثبیت شود، هر تحرک در قیمت دلار داخلی می‌تواند بازار سکه و طلا، به‌خصوص صندوق‌های طلای بورسی را با نوساناتی همراه کند. در صورتی که سطح درگیری‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی، گسترده‌تر از شرایط فعلی نشود، می‌توان روند کاهشی را برای سکه مدنظر قرار داد.