شوک‌درمانی

بازارها یک هفته معاملاتی دیگر را پشت سر گذاشتند و در این اثنی بورس تهران با کاهش ارتفاع نماگرهای اصلی خود همراه شد. شاخص کل بورس با افت 10 /3 درصد، در کانال یک میلیون و 900 هزارواحدی کار خود را به اتمام رساند. همچنین شاخص هم‌وزن و شاخص کل فرابورس نیز به ترتیب با افت 95 /3 و 82 /3درصدی همراه شدند. قیمت اسکناس آمریکایی نیز به‌‌رغم کاهشی که در ابتدای هفته تجربه کرد، پس از تعدیل تاثیر مثبت اخبار تبادل زندانیان و آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده مجدداً در مدار صعودی قرار گرفت و دوباره در کانال 49 هزار تومان قرار گرفت. آرامش حاکم بر معاملات بازار ارز سبب شده تا بازار طلا و سکه نیز در ثبات کامل قرار بگیرد. نفت نیز پس از افزایش در هفته‌های اخیر، هفته گذشته را در یک وضعیت خنثی به اتمام رساند.

بازار سهام

معاملات بورس تهران در هفته گذشته در شرایطی پیگیری شد که نماگر اصلی بازار سهام همچنان در حال نوسان در نزدیکی محدوده مهم دو میلیون‌واحدی است. در هفته‌ای که گذشت، شاخص کل بورس با افت 10 /3درصدی همراه شد تا در محدوده یک میلیون و 973 هزارواحدی کار خود را به اتمام برساند. بدین ترتیب این شاخص فقط 67 /0 درصد بالاتر از مقدار پایانی سال 1401 ایستاده است. این در حالی است که در 16 اردیبهشت سال جاری بازدهی این شاخص به 3 /29 درصد رسیده بود، اما بعد از این تاریخ بازار سهام با کاهش ارتفاع شاخص‌ها و افت قیمت‌ها همراه شد و شاخص کل بورس تهران از کانال دو میلیون و 500 هزارواحدی عقب‌نشینی کرد و نهایتاً ابرکانال دو میلیون‌واحدی را نیز از دست داد و در ماه‌های اخیر، عمده نوسان نماگر یادشده محدود به دو کانال یک میلیون و 900 هزار و دو میلیون‌واحدی بوده است. همچنین در هفته پیش، نماگر هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان تمامی نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، با کاهش 95 /3درصدی همراه شد. همچنین شاخص کل فرابورس نیز که نماینده وضعیت سهام فرابورسی است، با افت 82 /3درصدی مواجه شد تا هر سه نماگر اصلی بازار سهام در هفته قبل، با کاهش ارتفاع همراه شوند. در هفته گذشته، میانگین ارزش معاملات خرد بازار که شامل ارزش معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی می‌شود، در محدوده چهار هزار و 79 میلیارد تومان قرار گرفت. ثبت چنین رقم نازلی در این سنجه آماری، گویای رکود کامل حاکم بر معاملات این روزهای تالار شیشه‌ای است. همچنین میانگین متحرک پنج‌روزه ارزش معاملات خرد همچنان پایین‌تر از میانگین متحرک 20روزه قرار دارد و می‌توان گفت تا زمانی که میانگین کوتاه‌مدت از میانگین بلندمدت پایین‌تر باشد، نمی‌توان انتظار تغییر روند را در بازار سهام داشت. در سال‌های اخیر نمود عینی همبستگی میان بورس و دلار بیشتر شده و روند قیمت‌ها در بورس به‌طور کامل تابع معاملات بازار ارز بوده است، به‌گونه‌ای که با کوچک‌ترین شوک افزایشی وارده به بازار ارز، صعود قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای اتفاق می‌افتد و با کمترین تکانه کاهشی در بازار ارز، شاهد فشار عرضه در بورس تهران هستیم. شوکی که از جانب اخبار مثبت توافق و تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا و آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی مخابره شد، موجبات عقب‌نشینی مقطعی دلار را در جریان دادوستدهای هفته گذشته فراهم کرد و هم‌راستا با این موضوع شاهد عقب‌نشینی نماگرهای بازار سهام نیز بودیم، به گونه‌ای که در نخستین روز معاملاتی هفته گذشته، شاخص کل بورس تهران با افت 32 /2درصدی همراه شد. اما پس از اینکه دلار در بازار آزاد مجدداً سطوحی را که از دست داده بود، پس گرفت، شاخص‌های سهامی نیز در مسیر ثبات نسبی قرار گرفتند. نکته جالب در معاملات چند هفته اخیر بورس تهران، نوسان شاخص کل در حوالی مرز دو میلیون‌واحدی است. شاخص یادشده، پس از 31 ماه که کانال دو میلیون واحدی را ترک کرده بود، در ششم فروردین سال جاری، مجدداً به بالای محدوده دو میلیون‌واحدی بازگشت. این شاخص در ادامه پیشروی خود تا محدوده دو میلیون و 535 هزارواحدی نیز بالا رفت، اما بعد از شوک ناگهانی که در 17 اردیبهشت در بازار نمایان شد،‌ بازار در روند نزولی قرار گرفت که البته بعدها مشخص شد دلیل ریزش بازار، ماجرای افزایش 40درصدی نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی بوده که موجب تشدید فشار فروش در بازار شده است. بعد از این رویداد، بازار سهام در مسیر کاهش قیمت‌ها قرار گرفت و پله‌پله از قله‌هایی که فتح کرده بود، عقب‌نشینی داشت، تا اینکه نهایتاً در 26 تیر بازار سهام، کانال دو میلیون‌واحدی را بار دیگر از دست داد. البته این پایان کار نبود و نماگر اصلی بازار سهام در این مدت چهاربار کانال مذکور را از دست داده است. به نظر می‌رسد در مقطع کنونی، قدرت اخبار منفی آنقدری نیست که بتواند شاخص را به سمت‌وسوی مقادیر پایین‌تر سوق دهد. زیرا هر خبری که می‌توانست در این مدت بازار سهام را تحت‌الشعاع خود قرار دهد، در این مدت در بازار سهام جلوه‌گر شده و به نوبه خود تاثیر منفی بر صحنه معاملات سهام گذاشته است. همچنین در هفته‌ای که گذشت، سهامداران بورس تهران سومین سالگرد ریزش تاریخی بازار سهام را پشت سر گذاشتند، ریزشی که در ابعاد وسیع در بازار سرمایه صورت گرفت و نماگر اصلی بازار سهام به فاصله 11 ماه، از سقفی که در مرداد 99 تجربه کرده بود، افت 47درصدی را ثبت کرد. در آن مقطع خیل عظیمی از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سرمایه که کمترین آشنایی را با سازوکار معاملات و نحوه تحلیل بازار سهام داشتند، وارد این بازار شده بودند و در ریزشی که عنوان شد، بسیاری از این افراد، سرمایه حقیقی خود را در سایه دعوت مقامات دولتی به حضور در بازار سهام از دست دادند. به هر روی اکنون بعد از گذشت سه سال از حوادث فوق‌الذکر، شاخص کل بورس، همچنان در مقدار کمتری از سقف تجربه‌شده در سال 99 قرار دارد.

بازار ارز

شامگاه پنجشنبه خبری در روزنامه نیویورک‌تایمز منتشر شد که در حکم وارد کردن یک شوک به افکار عمومی بود. در این خبر عنوان شده بود که ایران و آمریکا در مورد تبادل زندانیان به توافق دست‌یافته‌اند و شش‌ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران در کره‌جنوبی آزاد خواهد شد. انتشار این خبر به منزله تزریق مجدد خون به شاهرگ مذاکرات به بن‌بست‌رسیده بود و اثر روانی مثبت منتج از این ماجرا، بار دیگر بازارها را با شوک همراه کرد. در هفته‌های اخیر، انتظارات و امیدواری به تفاهم تهران و واشنگتن کمرنگ و تا حدودی غیرممکن شده بود و برخی از تحلیلگران سیاسی از بن‌بست عمیق میان ایران و آمریکا صحبت می‌کردند، اما مجدد با انتشار این خبر، امیدها تا حدودی احیا شد و بسیاری معتقدند: تفاهم در این بخش، زمینه‌ساز ازسرگیری و پیشرفت مذاکرات در بسیاری از بخش‌های دیگر خواهد شد. چشم‌انداز روشن ناشی از خبر مثبت سیاسی، بلافاصله تاثیر خود را در انتظارات بازار ارز نمایان کرد و شاهد تضعیف تقاضا و فشار عرضه در هسته مرکزی معاملات بازار ارز بودیم. شاخص ارزی در جریان مبادلات فردایی وارد کانال 48‌ هزار تومان شد و در روز شنبه نیز برای مقاطعی شاهد عقب‌نشینی بهای اسکناس آمریکایی به نیمه اول کانال 48‌ هزار تومان بودیم. اما هر چه به پایان هفته نزدیک شدیم، شاهد بازپس‌گیری سطوح ازدست‌رفته بودیم به گونه‌ای که قیمت دلار در لحظه تنظیم این گزارش در روز چهارشنبه در محدوده 49 هزار و 200 تومان معامله می‌شود. همچنین کاهش نرخ رشد سالانه نقدینگی نیز یکی از عواملی بنیادی است که سبب شده انتظارات در بازارها و به‌خصوص بازار ارز تا حدودی فروکش کند. همچنین بانک مرکزی نیز به عنوان بازارساز در سمت عرضه دلار حضور فعال و مستمری دارد که سبب شده آرامش بر معاملات دلار حاکم باشد.

در سایه آرامشی که بر معاملات بازار ارز حاکم است، بازار طلا و سکه نیز که نوسانات قیمت آن به شدت وابسته به نوسانات بهای آمریکایی است، در ثبات کامل به سر می‌برد. به علاوه قیمت‌ها در بازار داخلی از ناحیه اونس جهانی طلا نیز تحت فشار قرار دارد. در هفته‌های اخیر، اونس جهانی طلا در مدار نزولی قرار گرفته و تا محدوده 1900 دلار عقب‌نشینی کرده است. در معاملات روز چهارشنبه، سکه رفاه در بورس با افت 1 /0درصدی نسبت به روز سه‌شنبه، در قیمت 27 میلیون و 946 هزار تومان ارزشگذاری شد. همچنین قیمت هر گرم طلای 18 عیار نیز در محدوده دو میلیون و 314 هزار تومان قرار گرفت. نیم‌سکه و ربع‌سکه نیز به عنوان قطعات کوچک‌تر خانواده سکه، به ترتیب در قیمت‌های 15 میلیون و 50 هزار تومان و 10 میلیون و 50 هزار تومان مورد دادوستد قرار گرفتند. در بازار طلا و سکه، اکنون هر دو ضلع تقاضا در وضعیت قمر در عقرب به سر می‌برد. به دلیل قرار داشتن در ماه‌های محرم و صفر و عدم برگزاری مراسم و جشن‌های عروسی، تقاضای مصرفی در این بازار در کمترین میزان خود قرار دارد، به علاوه تقاضای سفته‌بازانه و سوداگرانه که عموماً با هدف انتفاع از افزایش قیمت‌ها راهی بازارهای مختلف می‌شود، با توجه به ثبات قیمت ارز و فروکش کردن انتظارات تورمی از این بازار رخت بربسته است. به نظر می‌رسد بازار طلا و سکه پس از تجربه افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها در سال گذشته که به حبابی شدن قیمت اکثر قطعات خانواده سکه طلا منجر شد، در سال جاری در فاز تخلیه حباب قرار دارد.

بازار نفت

قیمت نفت در اوایل معاملات روز چهارشنبه کاهش یافت و افت یک‌درصدی در جلسه قبل را جبران کرد. زیرا تاثیر داده‌های اقتصادی ضعیف چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، بر کاهش ذخایر آمریکا غلبه کرد. بهای معاملات آتی نفت برنت با ۲۱ سنت کاهش به ۸۴ دلار و ۶۸ سنت در هر بشکه رسید، در حالی که نفت خام وست تگزاس اینترمدییت آمریکا (WTI) با ۲۰ سنت کاهش به ۸۰ دلار و ۷۹ سنت در هر بشکه رسید. هر دو شاخص در روز سه‌شنبه به پایین‌ترین حد خود از 8 آگوست کاهش یافته بودند. تحلیلگران ANZ در یادداشتی گفتند: نگرانی‌ها مبنی بر اینکه اقتصاد متزلزل چین بر تقاضا تاثیر می‌گذارد، عرضه کم در بازار نفت را جبران می‌کند. آنها افزودند: ظاهراً ذخایر نفت خام در هاب کوشینگ به پایین‌ترین سطح خود از آوریل رسیده است. پالایشگاه‌های آسیایی همچنان در حال خرید تمام محموله‌های نفت موجود آمریکا هستند. به گفته منابع بازار با استناد به آمار موسسه آمریکن پترولیوم، ذخایر نفت خام آمریکا در هفته گذشته حدود 2 /6 میلیون بشکه کاهش یافت. این رقم بسیار بیشتر از افت 3 /2میلیونی انتظار تحلیلگران در نظرسنجی رویترز بود. داده‌های دولت ایالات متحده در مورد موجودی انبارها اواخر روز چهارشنبه ارائه می‌شود. داده‌های فعالیت ماه جولای چین نشان داد که این کشور برای دستیابی به هدف رشد حدود پنج‌درصدی خود برای سال بدون محرک‌های مالی باید بیشتر تلاش کند. پکن برای تقویت فعالیت، نرخ‌های کلیدی را کاهش داد و برخی از تحلیلگران امیدوارند به زودی اقدامات محرک بیشتری برای تکان دادن اقتصاد و حمایت از تقاضا برای کالاهایی مانند نفت اجرا شود. تحلیلگران بانک ملی استرالیا می‌گویند: داده‌های منفی مداوم چین احتمال افزایش اقدامات محرک را افزایش می‌دهد، در نتیجه می‌توانیم شاهد افزایش تقاضای کالا در سطح موجودی پایین و جهش قیمت‌ها باشیم. کلودیو گالیمبرتی، مدیر تحقیقات ریستاد انرژی، گفت: چشم‌انداز سه‌ماه چهارم در درجه اول به وضعیت اقتصاد کلان در چین بستگی دارد، اگرچه به نظر می‌رسد عربستان سعودی در صورت نیاز از طریق کاهش‌های خود از قیمت‌ها حمایت خواهد کرد. کاهش عرضه از سوی عربستان سعودی و روسیه، بخشی از گروه اوپک‌پلاس، قیمت نفت را در هفت هفته گذشته افزایش داده است.