در تنگنای رکود جهانی
آیا بورس در فاز انتظار قرار دارد؟
روند نوسانی بورس تهران در حالی ادامه دارد که در جریان دادوستدهای بازار سهام طی هفته گذشته نماگر اصلی بازار یادشده با افزایش 45 /0درصدی تا سطح یک میلیون و 319 هزار واحد پیشروی داشت. این در حالی است که نماگر هم‌وزن بورس تهران در ریلی نزولی نوسان کرد و بازدهی آن در هفته گذشته با کاهش اندک 02 /0درصدی مواجه شد. در چنین شرایطی است که به نظر می‌رسد تغییراتی نظیر گزارش عملکرد ماهانه و شش‌ماهه شرکت‌ها و همچنین تزریق دوباره پول به بازار و قرار گرفتن شاخص در نقاط حساس و قیمت‌هایی که در نقاط معتبری قرار دارند، مسیر بازار را در روند بهتری قرار داده و فضای معاملات را در مسیر منطقی‌تری پیش می‌برد.
بازار سرمایه در ادامه روند نزولی خود در مرز کانال یک میلیون و 300 هزار واحد در نوسان است. به‌طوری که طی دادوستدهای بورس تهران در روز شنبه نماگر اصلی بازار تغییر مسیر داد و پس از روزهای متوالی سرخ‌پوشی با افزایش 22 /0درصدی همراه شد. نماگر هم‌وزن بازار نیز در این روز متناسب با شاخص کل در ریلی صعودی نوسان کرد و با رشد 34 /0درصدی در سطح 381 هزار واحد قرار گرفت. این در حالی است که نهایتاً در روز یادشده از سرعت و هیجان فروش در بازار سهام کاسته شد و سرمایه‌گذاران با تدبیر بیشتری به معامله در بازار یادشده پرداختند. به طوری که در جریان معاملات روز شنبه حدود 67 میلیارد تومان نقدینگی از بازار سرمایه خارج شد. در حالی که متغیر مذکور در روزهای اخیر در سطوح بالاتری قرار داشت. مجموع ارزش معاملات خرد سهام نیز در این روز با افزایش حدود 14درصدی در مقایسه با روز معاملاتی گذشته رقم هزار و 245 میلیارد تومان را به ثبت رساند.
فارغ از اعداد و ارقام مذکور هرچند خروج سرمایه از بورس تهران کاهش چشمگیری داشته و شیب خروج نقدینگی تا حد زیادی تعدیل شده اما ارزش معاملات پایین بازار سهام در کنار رشد کم‌جان نماگر اصلی بورس تهران سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کند. چرا که ارزش معاملات همچنان در سطح بسیار پایینی قرار دارد و مادامی که این متغیر در سطح معقولی قرار نگیرد نمی‌توان به عملکرد مطلوب بازار سهام دلخوش بود و خریدهای موجود در بازار را قدرتمند دانست. این در حالی است که در جریان معاملات روز شنبه و در ادامه روند فرسایشی معاملات بورس تهران طی هفته‌های اخیر جلسه‌ای با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیران هلدینگ‌های بازار سرمایه برگزار شد.
در جلسه روز شنبه مدیران هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری اهداف، هلدینگ خلیج‌فارس، شرکت ملی صنایع مس ایمیدرو، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری، سرمایه‌گذاری امید، شستان، ساتا و مدیران ارکان بازار سرمایه همگی حضور داشتند. این در حالی است که بررسی تجربه‌های سالیان گذشته نشان می‌دهد این اولین باری است که مسائل بنیادین شرکت‌ها و اثرپذیری سودآوری صنایع از متغیرهای بودجه پیش از بررسی و تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ به ستاد اقتصادی دولت ارائه شد.
در جریان این جلسه مواردی نظیر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها توسط هلدینگ‌های پتروپالایشی مطرح شد. این در حالی است که اخیراً در منابعی گفته شده رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه‌ای تلویحاً از افزایش دوبرابری سقف قیمت خوراک پتروشیمی‌ها خبر داده است. به طوری که در این صورت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به 10هزار تومان در هر مترمکعب افزایش خواهد یافت. همچنین موضوع حاشیه سود کم پتروشیمی‌ها مورد بررسی قرار گرفت که به نظر می‌رسد در صورت رشد قیمت خوراک با وضعیت کنونی حاشیه سود این شرکت‌ها همچنان کاهش خواهد یافت. در این جلسه همچنین درباره موضوعاتی نظیر علت کاهش فعالیت بازارگردان‌ها در بورس و تداوم و چگونگی فعالیت آنها بحث‌هایی مطرح شد. ضمن اینکه در این جلسه به مباحثی پیرامون انتشار اوراق تبعی برای تامین مالی و لزوم انتشار اوراق تبعی پرداخته شد. در پی آن برخی هلدینگ‌ها نیز از انتشار اوراق بیمه سهام در برخی از سهم‌های خود خبر دادند. از طرفی در جریان جلسه مذکور برخی از مدیران بر لزوم شفاف‌سازی اطلاعات صندوق تثبیت بازار سرمایه تاکید داشتند. هرچند اقدام صورت‌گرفته به‌خودی‌خود امری مطلوب است و در صورت اجرایی شدن می‌تواند کمک چشمگیری به بهبود روند معاملات بورس تهران داشته باشد اما ذکر این نکته لازم است که صدای هلدینگ‌ها در سازوکاری فراتر از حرف مورد بررسی و اجرایی شدن باید قرار بگیرد. در طرح این بحث می‌دانیم که هلدینگ‌های بورسی به عنوان جمعی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران کشور اهمیت بسیاری زیادی در تولید و GDP دارند. اما باید این را هم بدانیم که تامین منافع آنها نیازمند تامین مصالح ملت است که این امر از طریق قیمت‌گذاری دستوری و توزیع رانت میسر نمی‌شود، پس باید در تدوین بودجه 1402 این مساله نیز لحاظ شود. در ادامه روند معاملاتی هفته گذشته دماسنج تالار شیشه‌ای در روز یکشنبه با کاهش 88 /0درصدی مواجه شد و با افت بیش از 11 هزار واحد به محدوده مهم یک میلیون و 300 هزار واحد نزدیک شد. این مسیر نزولی به گونه‌ای بود که از شکست کانال یک میلیون و 400 هزار واحد تنها 18 روز معاملاتی می‌گذشت و طبق نظر برخی از کارشناسان سطح حمایتی یک میلیون و 300 هزار واحد در شاخص کل، تا حدودی مسیر حرکت بازار سهام را در روزهای آینده تعیین می‌کند. همچنین قابل ذکر است که در شش روز معاملاتی اخیر شاخص کل تنها در روز شنبه برخلاف مسیر نزولی حرکت کرد. شاخص هم‌وزن نیز در این روز تغییر منفی 47 /1درصدی داشت. همچنین تغییر خالص مالکیت در این روز نیز 473 میلیارد تومان از جانب حقیقی به حقوقی بود. بازار سهام در روز معاملاتی دوشنبه نیز با اندکی کاهش در محدوده مهم و حساسی قرار گرفت. به طوری که شاخص کل با افت هزار و 115واحدی معادل 09 /0 درصد به سطح حمایتی یک میلیون و 303 هزار واحد نزدیک شد. نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در سطح تعیین‌کننده‌ای به معاملات این روز پایان داد. چرا که کانال یک میلیون و 300 هزارواحدی حمایت مهمی از نظر روانی و تکنیکالی محسوب می‌شود. در صورت شکست این حمایت در روزهای آتی، ادامه‌دار بودن نزول بازار سهام در هفته‌های آتی محتمل‌تر است. همچنین قابل ذکر است که شاخص کل با معیار هم‌وزن نیز در روز دوشنبه 09 /0 درصد کاهش را به ثبت رساند. علاوه بر این میزان خالص تغییر در مالکیت در روز معاملاتی اخیر به میزان 210 میلیارد تومان از جانب حقیقی به حقوقی بوده است.
در روز معاملاتی سه‌شنبه نیز بازار سهام با سبزپوشی از محدوده یک میلیون و 300 هزار واحد فاصله گرفت و این خوش‌بینی را ایجاد کرد که احتمالاً نماگر اصلی بازار سهام به محدوده معتبر حمایتی خود واکنش مثبت نشان داده است. به طوری که شاخص کل بورس تهران در روز یادشده با افزایش 9 هزارواحدی در سطح یک میلیون و 313 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز با افزایش 85 /0درصدی تا سطح 378 هزار واحد پیشروی کرد. علاوه بر این با افزایش تقاضا در بورس روز سه‌شنبه روند خروج سرمایه از بازار یادشده با تعدیل همراه شد و با کاهش 43درصدی در مقایسه با روز گذشته حدود 119 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد. مجموع ارزش معاملات خرد سهام نیز در این‌روز رقم هزار و 301 میلیارد تومان را به ثبت رساند.
نهایتاً دادوستدهای بورس تهران در آخرین روز معاملاتی هفته نیز در حالی پیش رفت که نماگر اصلی بازار سهام با رشد شش هزار و 205واحدی معادل 47 /0 درصد افزایش داشت. شاخص هم‌وزن نیز در سیر صعودی قرار گرفت و با ثبت افزایش 37 /0درصدی تا محدوده 380 هزار واحد پیشروی داشت. ارزش معاملات خرد سهام هم رقم هزار و 294 میلیارد تومان را به ثبت رساند و از طرفی خروج پول حقیقی‌ها از بورس همچنان ادامه یافت و حدود 164 میلیارد تومان از بازار خارج شد. بنابراین براساس برآیند هفتگی معاملات بورس تهران می‌توان گفت نوسانات بازار سهام طی روزهای اخیر به حداقل رسیده اما خروج پول از بازار همچون قبل ادامه دارد. این در حالی است که فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار ندارند و نه‌تنها جریان نقدینگی جدیدی در بازار یادشده جذب نمی‌شود بلکه نقدینگی موجود نیز بیشتر میل به خروج از بازار نشان می‌دهد. اما این امیدواری وجود دارد که با انتشار گزارش عملکرد ماهانه و شش‌ماهه شرکت‌ها موج جدیدی از خوش‌بینی به بازار روانه شود و احتمالاً شاهد نوساناتی مثبت در بازار سرمایه باشیم.
سیکل تکراری دلار
بازار ارز پس از جهش قیمتی که طی روزهای گذشته به همراه داشت، در ریلی نوسانی در سطح 33 هزار تومان رفت‌و‌برگشتی را شاهد بود. به طوری که اسکناس یادشده طی روز شنبه در نیمه دوم کانال 32هزار تومان در نوسان بود و در قیمت 32 هزار و 700تومان معامله شد. علاوه بر این دلار نیمایی در روز یادشده به قیمت فروش 27 هزار و 160 تومان نرخ‌گذاری شد. این در حالی است که کارشناسان معتقدند تغییرات ناگهانی و بعضاً نیز رشد سریع قیمتی دلار در بازار آزاد عمدتاً به دلیل نبود خبر امیدبخش از سمت مذاکرات هسته‌ای و همچنین وجود سایه ابهامات سیاسی اقتصادی بر سر بازارها در کنار فشارهایی است که ناشی از انتظارات تورمی است. از این‌رو انتظار می‌رود دلار همچون قبل برای مدت کوتاهی تحرکات محدودی داشته باشد. در روز معاملاتی یکشنبه نیز دلار در بازار آزاد پایین‌تر از کانال 33 هزار تومان در نوسان بود. در ادامه روند معاملاتی هفته گذشته در روز دوشنبه قیمت دلار با کاهش اندکی در بازار آزاد مواجه شد و فاصله خود را از کانال 33 هزار تومان بیش از پیش افزایش داد. از این‌رو ارز یادشده دومین روز منفی را در هفته جاری به ثبت رساند و در محدوده قیمتی 32 هزار و 270 تومان مورد معامله قرار گرفت. اما نهایتاً دلار در بازار آزاد روز سه‌شنبه پس از چند روز درجا زدن و افزایش تمایلات نزولی رشد قیمت داشت. به طوری که این اسکناس آمریکایی در روز یادشده مجدداً به بالای نیمه ابرکانال 32 هزار تومان صعود کرد. بر این اساس دلار آزاد طی روز سه‌شنبه در قیمت 32 هزار و 750 تومان مورد معامله قرار گرفت.
نهایتاً در پایان روز معاملاتی چهارشنبه این اسکناس آمریکایی در سطح قیمتی 32 هزار و 660 تومان قرار گرفت و برآیند هفتگی معاملات آن تا لحظه نگارش گزارش با افزایش 12 /0درصدی همراه شد. ضمن اینکه کارشناسان این بازار معتقدند نرخ‌های روز اخیر عمدتاً بر پایه هیجان رشد داشت و برگرفته از انتشار یا برخی از اظهارات از سوی مذاکرات نبوده است. به این ترتیب در چنین شرایطی انتظار می‌رود قیمت‌ها طی روزهای آینده نیز نوسانات قابل توجهی به همراه داشته باشد. اما این نوسانات به افزایش قیمتی دلار محدود نمی‌شود، چرا که احتمالاً با افزایش انتظارات تورم، نرخ دلار تا حد زیادی کاهش در کوتاه‌مدت را شاهد باشد.
مقاومت 15 میلیون‌تومانی
بازار طلا و سکه هفته گذشته همسو با روند تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد با افزایش قیمت همراه بود و در نزدیکی سطح مقاومتی مهم 15 میلیون تومان قرار گرفت. ضمن اینکه هر قطعه سکه امامی پس از گذشت نزدیک به سه ماه معاملاتی، مجدداً در سطوح بالای 15 میلیون تومان قرار گرفت. این در حالی است که برآیند دادوستدهای سکه امامی در جریان معاملات هفته با کاهش یک‌درصدی مواجه شد. از عمده دلایل مهم عدم تثبیت قیمت‌ها در کانال 15 میلیون تومان می‌توان به نوسانات زیاد قیمت دلار و افت‌های مکرر بهای طلا در بازار جهانی اشاره کرد. در این میان نیز افت‌وخیز خوش‌بینی‌ها نسبت به احیای برجام که تا حدودی تحرکات صعودی و نزولی قیمت دلار و در نهایت بهای سکه امامی را در پی دارد، باعث شده تا قدرت حرکت افزایش از این مسکوک گرفته شود. بنابراین دادوستدهای سکه برای عبور و ثبات در کانال 15 میلیون تومان ناکام مانده است. ضمن اینکه به عقیده کارشناسان انتظار می‌رود که مسکوک یادشده برای راه‌یابی به کانال جدید قیمتی مسیر دشواری پیشروی خود داشته و احتمالاً در کوتاه‌مدت در محدوده قیمتی فعلی در حال نوسان باشد.
جدال طلا با رکود
قیمت هر اونس طلای جهانی در روز معاملاتی چهارشنبه با 24 /0 درصد افزایش به محدوده قیمتی یک هزار و 670 دلار رسید. این در حالی است که طلا در بازار جهانی طی معاملات روزهای گذشته عمدتاً روند نزولی داشت. زیرا فشارهای ناشی از نگرانی‌ها از رکود اقتصاد جهانی تحرکات نزولی را در بازار طلا تقویت کرد. ضمن اینکه انتشار آمارهای اقتصادی حقوق و دستمزد غیرکشاورزی ایالات متحده که مطلوب و حاکی از رشد بود و بهبود نسبی را نشان می‌داد، باعث شد تا انتظارات برای اعمال سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو برای کنترل تورم با افزایش نرخ بهره برای چهارمین‌بار تقویت شود. همین امر منجر به افزایش تمایلات نزولی در دادوستدهای طلا شد.
اما طبق بررسی‌های انجام‌شده به نظر می‌رسد قیمت این فلز زرد در حال حاضر تغییر چشمگیری نداشته باشد چرا که سرمایه‌گذاران در انتظار انتشار داده‌های جدید مربوط به تورم ایالات متحده، محتاطانه معامله می‌کنند. همچنین قابل ذکر است که قیمت طلای جهانی اکنون به زیر سطح حمایت کلیدی 1700 دلار رسیده و عبور از این مقاومت فنی و روانی مستلزم انتشار داده‌های مثبت از نتیجه تصمیمات فدرال‌رزرو است. تغییرات در نرخ بهره و سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو از آن جهت مهم است که با افزایش نرخ بهره دلار تقویت شده و به کوچ سرمایه از اکثر بازارها به سوی بازار دلار می‌انجامد.
نوسان در ریل صعودی
پس از آنکه بازار نفت تحت تاثیر انتشار اخباری پیرامون کاهش عرضه نزدیک به دو میلیون بشکه توسط اوپک پلاس قرار گرفت، در مداری صعودی نوسان کرد. به طوری که در کنار عامل یادشده برخی نگرانی‌ها از رکود حاکم بر بازارهای جهانی، قیمت نفت را با افزایش پلکانی همراه کرد. بر این اساس هر بشکه نفت برنت در روز معاملاتی چهارشنبه به محدوده 94 دلار و 45 سنت رسید و همچنین نفت خام وست تگزاس اینترمدییت نیز در این روز در محدوده پایین‌تر از 90 دلار مورد معامله قرار گرفت.
در چنین شرایطی برخی از کارشناسان بر این باور هستند که قیمت نفت خام پس از یک عقب‌نشینی کوتاه‌مدت، شتاب بیشتری گرفته و احتمالاً به بالای 100 دلار در هر بشکه صعود پیدا کند. علاوه براین به نظر می‌رسد نفت برنت نیز با افزایش نگرانی‌ها از کمبود عرضه ناشی از کاهش تولید اوپک پلاس و اختلال در تولید نفت روسیه به نزدیکی 100 دلار به ازای هر بشکه بازگردد. قابل ذکر است که بازار از قوی‌تر شدن دلار نیز تاثیر پذیرفته است اما همچنان تحت‌تاثیر اخبار منتشرشده از سوی کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش ازجمله روسیه بوده است.
