در دام سیاست

در جریان معاملات هفته منتهی به 19 بهمن‌ماه بورس اوراق بهادار تهران افت کمی را شاهد بود. به‌طوری که نماگر اصلی بازار سهام کار خود را با عملکرد نسبتاً منفی در سطح یک‌میلیون و 558 هزار واحد به پایان رساند. بازدهی نماگر هم‌وزن بازار نیز طی هفته اخیر با کاهش 4 /0درصدی همراه شد که معاملات نماگر یادشده نهایتاً در محدوده 485 هزار و 565 واحد به کار خود پایان داد. این در حالی است که ارزش معاملات خرد سهام در هفته گذشته به‌طور میانگین روزانه رقم سه هزار و 237 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه در ادامه روند خروج سرمایه از بورس تهران به‌طور میانگین روزانه حدود 408 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد که در مجموع طی هفته اخیر حدود هزار و 632 میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج شد.

پس از تعطیلی روز شنبه، شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران در اولین روز معاملاتی هفته گذشته پا در مسیر نزول گذاشت و با بیش از ۱۷ هزار واحد ریزش، تا سطح یک میلیون و 540 هزارواحدی عقب‌نشینی کرد. با وجود افت 1 /1درصدی نماگر اصلی بازار سهام، شاخص کل هم‌وزن که از تمام نمادهای معاملاتی به یک میزان تاثیر می‌پذیرد، افت نسبتاً سنگین‌تری را متحمل شد؛ به‌طوری‌که با 52 /1 درصد کاهش به معاملات خود در نخستین روز کاری هفته پایان داد. می‌توان بر این نکته تاکید داشت که افت نماگرهای بورسی تا پایان معاملات روز مذکور موجب شد شاخص‌های مذکور از سقف تاریخی خود با فاصله بیشتری مواجه شوند و سرمایه‌گذاران نیز همچنان به دیده تردید به معاملات بنگرند. همچنین در این روز شاهد خالص فروش 765 میلیاردتومانی سهامداران خرد بودیم. به هر ترتیب ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) در جریان بازار روز یادشده به رقم سه هزار و ۱۱۴ میلیارد تومان رسید. به این ترتیب، تالار شیشه‌ای به دنبال تصمیم عجیب شورای رقابت مبنی بر توقف عرضه خودرو در بورس کالا، پرونده خود را با سرخ‌پوشی پایان داد. نزولی شدن بازار سرمایه در این روزها که با اظهارات ضدونقیض سیاستگذار اقتصادی در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا به اوج خود رسیده است، نه‌تنها شاخص کل را از ابرکانال حساس 6 /1 میلیون واحد عقب راند، حتی ابهاماتی را در چگونگی عملکرد معامله‌گران نیز رقم زده است.

 در جریان معاملات دومین روز معاملاتی هفته نیز نماگر اصلی بازار با افت دو هزار و 300واحدی به سطح یک میلیون و 500 هزار واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز با کاهشی چهار هزارواحدی در سطح 400 هزار واحد قرار گرفت. تشدید دخالت‌های شورای رقابت در بازار خودرو امیدها را به بهبود شفافیت اقتصادی در دولت سیزدهم کاهش داده است. بر این اساس شرایطی را فراهم آورده که در آن با وجود روند صعودی قیمت دلار، بازار سهام به ریسک‌های ناشی از سیاستگذاری سردمداران اقتصادی کشور، وزن بالایی داده و طی بهمن‌ماه سال جاری خروج پول بالایی توسط حقیقی‌ها به‌وقوع بپیوندد. در این میان ارزش معاملات خرد بورس به میزان چهار هزار و 400 میلیارد تومان رقم خورد. که متغیر یادشده از ابتدای بهمن‌ماه سال جاری، کاهش یافته و برای دومین روز متوالی که ارزش معاملات زیر پنج هزار میلیارد تومان تثبیت شده بود. این میزان از ارزش معاملات نسبت به ۱۰ روز قبل از آن بسیار کمتر بوده و این موضوع نمایانگر آن است که احتمالاً فضای رکودی ریزشی خاصی بر بازار حاکم شده است. این در حالی است که در جریان معاملات روز یادشده به میزان 416 میلیارد تومان خروج پول حقیقی ثبت شد تا با ثبت این آمار برای دوازدهمین روز متوالی اشخاص حقیقی راه خروج از بازار را در پیش ‌گرفته باشند.

شاخص کل بورس تهران در معاملات روز سه‌شنبه هفته اخیر پس از دو روز سرخ‌پوشی، بار دیگر با افزایش ارتفاع همراه شد و با رشد ۱۸هزار و ۶۵۵ واحدی که معادل 21 /1درصد بود، خود را به نیمه‌های کانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رساند، در سمت دیگر و در نمادهای کوچک‌تر بازار اما وضعیت بهتر بود و این موضوع خود را در رشد 72 /1درصدی نماگر هم‌وزن نشان داد و شاخص مذکور با رشد هشت هزار و ۲۱۰واحدی، به سطح ۴۸۴هزارواحدی رسید. ارزش معاملات خرد بازار برای دومین روز متوالی عددی کمتر از سه‌هزار میلیارد تومان را تجربه کرد و با ثبت رقم دو هزار و ۷۹۳ میلیارد تومان این نکته به بازار مخابره شد که معاملات‌ گرم و پررونق دی‌ماه در بهمن‌ماه از رونق و تکاپو افتاده و معاملات در روزهای اخیر در یک فضای کم‌رمق دنبال می‌شود. فروش ادامه‌دار حقیقی‌ها در معاملات روز یادشده شاهد خالص تغییر مالکیت از پورتفوی حقیقی‌ها به حقوقی‌ها، ۱۸۹میلیارد تومان بود تا همچنان مانند روزهای معاملاتی قبل جریان خروج پول حقیقی‌ها از بازار ادامه داشته باشد. این در حالی است که در همه روزهای معاملاتی بهمن‌ماه بازار با خروج سرمایه‌های خرد و حقیقی مواجه بوده است و به ‌نظر می‌رسد سهامداران خرد با نقد کردن سهام موجود در پورتفوی معاملاتی خود بخشی از بازدهی‌های محقق‌شده در روند صعودی اخیر بازار سرمایه را نقد کرده‌اند تا با به تعادل رسیدن بازار و ظهور مجدد نشانه‌های صعود در بازار بار دیگر به گردونه معاملات سهام بازگردند.

بورس به حرکت در مسیر نوسانی خود ادامه داد و حالا شاخص کل از رالی که در دی‌ماه در پیش گرفته بود، تغییر مسیر داده است به ‌طوری که نماگرکل بورس بیش از هفت درصد از آخرین سقف ثبت‌شده در روز ۲۸ دی‌ماه فاصله گرفته است. هرچند هنوز سهامداران نسبت به روند صعودی قیمت سهام در این بازار امیدوارند، اما خروج آرام سرمایه‌های حقیقی در دو هفته گذشته تا حدودی بر آینده معاملات بورسی سایه افکنده است. خروج ۵۲۰ میلیاردتومانی پول حقیقی از بازار سهام در مدت مذکور در حالی رقم خورده است که برخی از کارشناسان طی هفته‌های گذشته از فتح مجدد قله دومیلیونی همسو با چشم‌انداز تورمی در کشور و روند صعودی اسکناس آمریکایی پیش از پایان سال ۱۴۰۱ سخن می‌گفتند و برخی دیگر به دلیل وجود موانع و چالش‌های کنونی بر سر تداوم این مسیر برای دست یافتن به ابرکانال دو میلیون‌واحدی سناریوی محتملی حداقل در کوتاه‌مدت متصور نبودند. در این میان بررسی عوامل اثرگذار بر بازار نشان می‌دهد هرچند در حال حاضر انتظارات بر اساس افزایش قیمت‌ها شکل گرفته است اما دلایل متعددی وجود دارد که کارنامه بورس تهران عاری از برآورده ساختن انتظارات تورمی سهامداران باشد. بررسی ۱۰ماهه بازدهی بازارهای دارایی نیز حاوی یک پیام مهم است.

نهایتاً طی دادوستدهای آخرین روز از هفته نیز نماگر اصلی بورس با رشد 1 /0درصدی همراه شد. در این میان شاخص هم‌وزن روز بهتری را سپری کرد، به نحوی که در روز یادشده با رشد بیش از هزار و 96 واحد بازدهی معادل مثبت 24 /0 درصد را برای سهامداران محقق کرد. این در حالی است که با توجه به این موضوع که رشد نماگر هم‌وزن بیشتر از شاخص کل بوده می‌توان نتیجه گرفت تقاضا برای نمادهای کوچک‌تر بیشتر از بزرگان بازار بوده است. همگام با پایداری نماگرهای اصلی بازار در کانال یادشده در این روز، بخت با سهامداران حقوقی بود و حدود 262 میلیارد تومان پول از بازار خارج شد. ضمن اینکه ارزش معاملات خرد سهام در محدوده دو هزار و 642 میلیارد تومان قرار گرفت.

این در حالی است که برآیند اظهارات کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که فاصله گرفتن نماگرهای سهامی از سطوح موردانتظار را می‌توان ناشی از چشم‌انداز مبهم بورس و نشانه‌هایی از ابهام تاکتیکی سهامداران دانست. گرچه همه بازارهای دارایی در هفته اخیر افت دسته‌جمعی قیمتی را به رخ فعالان اقتصادی کشیدند، اما با توجه به این مهم که وضعیت بازدهی بازارهای ارز، طلا و سهام در درجه‌های مختلفی قرار دارد، اصلاح و استراحت قیمت در بازارهای رقیب تا حدودی منصفانه و قابل‌انتظار است به‌طوری که با توجه به انتظارات تورمی و شواهد موجود به نظر نمی‌رسد عقبگرد معناداری را به صورت مداوم ثبت کنند.

عملکرد منفی دلار و سکه

در جریان معاملات دلار طی هفته اخیر بازدهی دلار تا لحظه نگارش این گزارش (ساعت 16 روز چهارشنبه 19 بهمن‌ماه 1401) حدود 89 /0 درصد کاهش به ثبت برساند و کار خود را در محدوده قیمتی 44 هزار و 500 تومان خاتمه داد. سکه طلا نیز طی معاملات هفته اخیر همانند تغییرات نرخ دلار در بازار عملکردی منفی داشت. به‌ طوری که هر قطعه سکه امامی با قرار گرفتن در مدار نزولی مجدداً با تاثیرپذیری از قیمت دلار آزاد و همچنین تمایلات نوسانی بهای طلا در بازار جهانی در قیمت 24 میلیون و 200 هزار تومان مورد‌معامله قرار گرفت. بر این اساس تا لحظه نگارش این گزارش عملکرد هفتگی منفی معادل 81 /2 درصد را به ثبت رساند.

رکوردشکنی در خرید طلا

پس از انتشار بیانیه فدرال‌رزرو، انس جهانی طلا نوسانات شدیدی داشت و همان‌طور که انتظار می‌رفت، با افزایش 25 /0واحددرصدی نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو، این متغیر به محدوده 75 /4درصدی رسید. این در حالی است که همزمان با افزایش مجدد نرخ بهره گفته‌شده افزایش مداوم نرخ‌ها مناسب خواهند بود و تورم به‌‌رغم کاهش، همچنان در سطح بالایی قرار دارد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد قیمت اونس جهانی طلا پس از بازگشت از محدوده معتبر مقاومتی ۱۹۶۰ دلار و تداوم روند اصلاحی تا حوالی هدف ۱۸۳۰ و ۱۸۱۰ دلار افت داشته باشد.

روند حرکتی نفت

نفت در روزهای اخیر تحت‌تاثیر افت ارزش دلار و کاهش ذخایر آمریکا در مسیر افزایشی قرار گرفت. قیمت نفت در آغاز معاملات روز چهارشنبه هفته اخیر برای سومین روز متوالی افزایش یافت. این در حالی است که تحلیلگران بر این باورند که کاهش غیرمنتظره ذخایر نفت خام آمریکا و افت ارزش دلار پس از اظهارات اخیر جروم پاول رئیس فدرال‌رزرو آمریکا، تاثیر زیادی بر افزایش قیمت نفت داشته است. بر این اساس، قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال با ۱۱ سنت افزایش به 84 دلار و 38 سنت رسید تا به رشد 3 /3درصدی روز قبلی خود ادامه دهد. هر بشکه نفت سبک آمریکا نیز با ۱۳ سنت افزایش به ۷۷ دلار و 94 سنت رسید.

شاخص ارزش دلار پس از اظهارات پاول به کمتر از 29 /103 رسیده تا به روند نزولی‌اش ادامه دهد. در چنین شرایطی فعالان بازار و سرمایه‌گذاران بین‌المللی معتقدند اظهارات پاول نشانگر عزم فدرال‌رزرو برای کندتر کردن روند افزایش نرخ بهره است و این مساله می‌تواند خطر رکود اقتصادی در سال ۲۰۲۳ را کاهش دهد. بر این اساس اغلب تحلیلگران بر این باورند وضعیت بازار نفت فعلاً متعادل باشد. اگر رشد اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته فراتر از انتظارات باشد قیمت نفت تقویت خواهد شد و اوپک مجبور است تا سقف تولید خود را افزایش دهد. آمارهای موسسه آمریکن پترولیوم نشان می‌دهد ذخایر نفت خام ایالات متحده طی هفته منتهی به سوم فوریه با کاهش 2 /2 میلیون‌بشکه‌ای روبه‌رو شده است. این در حالی است که نظرسنجی رویترز از تحلیلگران بازار پیش‌بینی کرده بود ذخایر نفت آمریکا در این مدت با رشد 5 /2 میلیون‌بشکه‌ای همراه شود.

از طرفی عربستان روز دوشنبه هفته اخیر در اقدامی غیرمنتظره قیمت نفت خام برای مشتریان آسیایی تحویل در ماه مارس را افزایش داده است. این نخستین افزایش قیمت نفت عربستان برای بازارهای آسیا در شش ماه اخیر به شمار می‌رود و به نظر می‌رسد علت اصلی این اقدام، رشد تقاضای چین بوده است. افزایش قیمت نفت عربستان برای مشتریان آسیایی در شرایطی است که قیمت جهانی نفت از ابتدای سال 2023 تاکنون روند نزولی داشته است. به نظر می‌رسد عربستان انتظار دارد تقاضای نفت آسیا به‌خصوص چین از سه ماه دوم امسال افزایش یابد. این اقدام عربستان برخلاف انتظار و پیش‌بینی نظرسنجی رویترز از منابع آگاه پالایشگاهی در هفته گذشته بوده است که گفته بودند قیمت نفت سبک عربستان احتمالاً 30 سنت در هر بشکه برای تحویل در مارس کاهش خواهد یافت. نظرسنجی بلومبرگ نیز نشان می‌داد عربستان قیمت نفت سبک خود را برای ماه آینده 20 سنت کاهش می‌دهد.