آگاهی سیار

  جواد حیدریان: 25 سال از ورود اولین تلفن همراه به ایران می‌گذرد. زمانی‌که ایران نیز آرام‌آرام پا به عصر گسترش ارتباطات و انفجار اطلاعات گذاشته بود. وصل شدن به شبکه جهانی اینترنت با ورود تلفن‌های همراه، رویای ملک لوهان برای جهان کوچک‌شده را حقیقت بخشید. جهان دهکده جهانی شد و ایران نیز بخشی از این دهکده. اگرچه محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی گاه چوب لای چرخ ارتباطات گذاشته اما پیشرفت صنعت موبایل و اینترنت به‌رغم همه محدودیت‌ها، دوران تازه‌ای را در ایران نیز به همراه داشت. گسترش کسب‌وکارهای اینترنتی و گسترش آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی و... رهاورد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. فراتر از آن دولت‌ها و حکومت‌ها نیز در حکمرانی از روند رو به پیشرفت شبکه‌های مجازی و تلفن‌های همراه بی‌اثر نماندند. با وجود گوشی‌های تلفن همراه، حکمرانی در دنیا بسیار کار مشکلی شده است. امروز به این دلیل که جهان دیجیتالی شده، حکومت‌ها مجبورند با شفافیت بیشتری تصمیم بگیرند و مصالح و منافع بسیاری از جریان‌ها و گروه‌ها را مد نظر قرار دهند. در این جهان با گردش آزاد اطلاعات، تصمیم‌گیری‌های غلط خود را راحت‌تر نشان می‌دهد، ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم هنوز 60 درصد مردم دنیا آنلاین نیستند ولی الان حدود شش میلیارد موبایل هوشمند در دنیا استفاده می‌شود و این اهمیت آی‌تی و خدمات را در این عصر نشان می‌دهد که حکمرانی خوب و بد خودش را خیلی سریع در گوشی‌های موبایل نشان می‌دهد. همه در معرض این فضا قرار می‌گیرند و حتی حکومت‌های بسته‌ای مانند کره شمالی هم با گردش آزاد اطلاعات و دنیای دیجیتال مواجه خواهند شد که نشان‌دهنده این است که تصمیم‌گیری خیلی حساس‌تر و دقیق‌تر شده و نیاز به مواد خام پیچیده دارد.

در این پرونده می‌خواهیم اثر تلفن‌های همراه بر زندگی روزمره و دنیای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی امروزمان را بررسی کنیم و ببینیم تلفن همراه چگونه زندگی ما را متحول کرده است؟ مهم‌ترین تبعات فراگیر شدن موبایل در ایران چه بوده است و تاثیر برگشت‌ناپذیر تلفن‌های همراه بر جهان‌بینی و زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایرانیان چیست؟ در بعد اقتصادی نیز این پرسش را پاسخ می‌دهیم که زمانی زمین بستر فعالیت اقتصادی بشر بود که انقلاب کشاورزی و صنعتی را دامن زد و بشر را به جلو راند، اکنون بستر شبکه‌های هوشمند و تلفن‌های هوشمند با فضاهای پهناور و لایتناهی مجازی چنین فرصتی فراهم کرده است. این فضا چگونه در خدمت اقتصاد قرار می‌گیرد؟ و اینکه فارغ از آثاری که موبایل‌ها در همه جهان از خود برجا گذاشتند، با توجه به ویژگی‌های جامعه، سیاست و اقتصاد ایران، آیا اثری که بر ما گذاشتند متفاوت و فراتر از سایر کشورها بوده است؟