تیغ دولبه

بانک مرکزی این‌بار درصدد است تا همه راه‌هایی را که بانک‌ها برای دور زدن نرخ سود یا جنگ قیمتی برای جذب منابع در سال‌های گذشته استفاده کرده‌اند ببندد تا دیگر نرخ‌شکنی و جنگ قیمتی از سوی بانک‌ها و موسسات اعتباری صورت نگیرد. از جمله مواردی که بانک‌ها برای جذب سپرده‌ها استفاده می‌کردند حساب‌های ویژه کوتاه‌مدت بود که در مقاطعی که بانک‌ها با کمبود نقدینگی روبه‌رو بودند، با توسل به این‌گونه سپرده‌ها و قرار دادن شرایط ویژه و وسوسه‌انگیز به جذب منابع می‌پرداختند. البته بانک مرکزی با این بخشنامه جدید سیالیت سپرده‌ها را که به نوعی سبب افزایش قدرت چانه‌زنی سپرده‌گذاران و در نهایت بالا رفتن نرخ سود در بازار بود هدف قرار داده و از میزان آن کاسته است. در شرایط جدید سپرده‌گذاران بانکی که به دنبال کسب سود از سرمایه‌های خود هستند حق انتخاب دارند که یا مبالغ سپرده را در حساب‌های یک‌ساله نگه دارند و سود سالانه 15 درصد را دریافت کنند یا در صورتی که بخواهند کمتر از یک سال حساب خود را برداشت کنند (حتی یک روز قبل از سررسید آن) تنها 10 درصد سود به آنها تعلق می‌گیرد که تفاوت معنادار پنج‌درصدی را به وجود آورده است. در حالی که روال گذشته به این صورت بود که در بانک‌ها سپرده‌هایی را که زودتر از موعد سررسید، تقاضای دریافت پول داشتند با نرخ سپرده کوتاه‌مدت بازه زمانی قبلی پرداخت می‌کردند که معمولاً تفاوت چندانی با نرخ سپرده یک‌ساله نداشت و با توجه به اینکه از شهریورماه نرخ سودهای کوتاه‌مدت عادی به 10 درصد رسید برخی بانک‌ها نرخ سود ویژه سه‌ماهه خود را 25 / 14 و حتی 5 / 14 درصد اعلام کردند که به نوعی مانع محقق شدن اهداف بانک مرکزی از کاهش نرخ سودها و کاهش سیالیت سپرده‌ها می‌شد که عملاً با ممنوعیت افتتاح حساب برای این سپرده‌های کوتاه‌مدت ویژه تا پایان سال جاری این نگرانی نیز بالطبع از میان خواهد رفت.

البته باید توجه داشت که فشار بانک مرکزی در رابطه با کاهش نرخ سود و کاستن از نرخ‌های سود یک‌ساله و نیز کوتاه‌مدت سبب افزایش قیمت در کنار افزایش انگیزه سفته‌بازی در برخی بازارهای موازی شده است. از جمله آنکه پس از چند سال، مجدداً شاهد افزایش تقاضا برای کالایی مانند سکه در روزهای گذشته شدیم که سبب شد تا حباب عجیبی در این بازار رخ دهد، همچنین بازار ارز نیز شاهد یک روند افزایشی است و قله‌های جدیدی را نیز در این مدت فتح کرده است. این موضوع را در کنار افزایش آرام و خزنده قیمت مسکن و نیز فشار کاهش نرخ سود بر بازار اجاره‌بها قرار دهید تا مشخص شود که با توجه به افزایش نقدینگی که در سال‌های اخیر بر اقتصاد ایران تحمیل شده است مدیریت این نقدینگی می‌بایست بسیار آرام و با ظرافت خاصی دنبال شود تا یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم و به نوعی دوازدهم را که همان کاهش نرخ تورم بوده است از بین نبرد. نکته‌ای که به‌خصوص در شهریورماه سال آینده بسیار بااهمیت می‌نماید زیرا که موعد سررسید سپرده‌های افتتاح‌شده در شهریورماه سال جاری و با نرخ قبلی (20 تا 22 درصد) است که در صورتی که این میزان سپرده به درستی هدایت نشوند ممکن است سبب افزایش هیجانی بیشتری در برخی از این بازارها شود.