اقتصاد سیاسی بودجه 1401

  آیسان تنها: کسری بودجه را مهم‌ترین مشکل سند دخل‌و‌خرج دولت در سال 1400 تحلیل می‌کنند. بودجه‌ای که با رشد بالای مصارف نسبت به سال گذشته همراه بود (حدود 70 درصد)، حالا گفته می‌شود که ممکن است با حدود 50 درصد کسری روبه‌رو باشد. اما این میزان کسری بودجه از پیش‌تر پیش‌بینی شده بود. زمانی که دولت لایحه بودجه سال 1400 را تقدیم مجلس کرد بسیاری به دولت نقد کردند که لایحه تهیه‌شده دچار بیش‌برآوردی است و دسترسی به آن میزان درآمد حاصل از فروش نفت یا کسب درآمد از اموال دولتی بیشتر به خیالی خوش مانند است. شگفت آنکه به‌رغم این هشدارها مجلس هم بر سقف بودجه افزود و آنچه در نهایت در قالب قانون بودجه درآمد اکنون با کسری چشمگیری روبه‌رو است. کسری بودجه که به احتمال بسیار زیاد دولت را ناگزیر خواهد کرد همانند سنوات گذشته سراغ منابع بانک مرکزی برود. با وجود چنین تصویری از بودجه 1400 دولتمردان دولت سیزدهم می‌گویند می‌توانند مصارف و منابع را به نحوی مدیریت کنند که تورم ناشی از کسری بودجه به جامعه تحمیل نشود. در هفته‌های گذشته رئیس سازمان برنامه و بودجه مطرح کرده که دولت قصد دارد از هزینه‌های دولت بکاهد. این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که طبق تحلیل کارشناسان هزینه‌های بودجه‌ای غالباً چسبندگی خود را حفظ خواهد کرد و تغییر آن حتماً با مقاومت‌هایی مواجه خواهد شد.

مسعود میرکاظمی همچنین درباره بودجه 1401 هم اظهاراتی مطرح کرده است. به گفته وی دولت برای مدیریت هزینه‌ها در سال آینده هم برنامه دارد. افزایش سقف بودجه برای سال آینده صرفاً به میزان 10 درصد از جمله اقداماتی است که به گفته میرکاظمی جهت مدیریت مصارف کشور انجام خواهد شد. اما افزایش سقف بودجه به این میزان در شرایطی مطرح می‌شود که طبق بررسی‌های صورت‌گرفته بیش از 70 درصد بودجه جاری کشور صرف امور مربوط به حقوق و دستمزد می‌شود. بنابراین و با توجه به پیش‌بینی‌هایی که از تورم سالانه سال 1400 می‌شود و آن برآورد تورمی احتمالاً بالای 60 درصد است، باید دید که آیا دولت قدرت اقناع گروه‌های حقوق‌بگیر را برای افزایش اندک حقوق و دستمزد خواهد داشت یا خیر؟

گرچه دست دولت برای تامین هزینه‌های بودجه به شکل غیرتورمی چندان باز نبوده و در عین حال مدیریت مصارف بودجه هم چندان راحت به نظر نمی‌رسد، با این حال برخی روزنه‌هایی برای اقدام دولت هم وجود داشته که نیاز به رویکردی متهورانه دارد. از جمله این موارد تکالیفی است که دولت به عهده گرفته است و نحوه ادامه آنها به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیاز به بازنگری دارد. مثل یارانه‌های انرژی که بخشی از یارانه‌های پنهان را تشکیل می‌دهد و استمرار رفتار گذشته دولت در این حوزه بسان گذشته چندان توصیه نمی‌شود. حالا باید دید که با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد ایران دولت چقدر فرصت ابتکار عمل دارد. در این پرونده سعی کردیم محدودیت‌ها و فرصت‌های دولت در بودجه 1400 را واکاوی کنیم.