کار کردن با جمع

در حالی که ژاپنی‌ها به دلیل ارجح دانستن منافع جمع بر دستاوردهای فردی در میان ملل جهان زبانزد هستند، همواره از ضعف ایرانیان در انجام کار گروهی، به عنوان یکی از عمده علل عدم موفقیت آنها در مسیر دستیابی به توسعه نام برده می‌شود؛ تا آنجا که در نشست هفته گذشته سید‌حسن خمینی با جمعی از مدیران اتاق‌ها، اتحادیه‌ها و تعاونی‌های سراسر کشور که به بهانه هفته تعاون برگزار شده بود، او نیز با بیان اینکه انجام دادن کارهای تیمی مستلزم داشتن فرهنگی است که به‌واسطه آن انسان نفع شخصی را در نفع جمع ببیند، عدم موفقیت تعاونی‌های کشور در دستیابی به اهداف مقرر‌شده برای آنها را برآمده از نبود فرهنگ کار گروهی دانست. حسن خمینی بر همین اساس، تشکیل یکسری کارگاه‌ها در تمام مقاطع تحصیلی پیش از دانشگاه‌ها را که بتوان به واسطه آنها فرهنگ کار گروهی در کشور را تقویت کرد، راه‌حلی برای بهبود عملکرد تعاونی‌ها و رشد اقتصادی کشور عنوان کرد.

 صرف‌نظر از بحث پیرامون ضرورت احیا و تقویت تعاونی‌ها در کشور، شاید سرگذشت شکل‌گیری این واحدها از آغاز تا به امروز بتواند زمینه خوبی برای بررسی دلایل عدم اقبال ایرانیان به کار گروهی را فراهم کند؛ گرچه عده‌ای نیز بر این باورند که تعاونی‌ها نه‌تنها به دلیل ضعف فرهنگ کار گروهی که بیشتر به‌خاطر مشکلات ساختاری آنها و ناهمخوانی با اهداف اقتصادی کشور نتوانستند در عمل موفقیت چندانی کسب کنند. با این همه، شروع دوباره این بحث سرنخ خوبی برای پرداختن به چرایی مهارت‌های پایین مردم ایران در انجام فعالیت‌های گروهی است. ضعفی که در نتیجه پژوهش‌های دانشگاهی متعدد مورد تاکید قرار گرفته است. در این میان، عدم اعتماد بین فردی، خودشیفتگی، کمال‌گرایی و وسواس در انجام امور و تحمل پایین افراد در مواجهه با دیدگاه‌های متفاوت و مخالف از جمله دلایلی هستند که در توضیح میل پایین ایرانیان برای انجام امورشان در قالب فعالیت‌های گروهی عنوان شده‌اند. اما در کنار این عوامل، مهیا نبودن بسترهای لازم برای حضور سازنده در گروه‌ها که در واقع خود منشعب از سیطره فردگرایی بر فرهنگ جمعی است، به نوعی دیگر به استمرار چنین رفتارهایی در جامعه دامن زده است. 

موضوعی که با تحول نگاه متولیان آموزشی کشور می‌تواند در میان‌مدت تغییر کرده و زمینه را برای حضور افراد در کنار یکدیگر برای هم‌افزایی و بهره‌گرفتن از مزیت‌های روش‌های حل مساله در نتیجه تفکر جمعی فراهم کند. بدیهی است که رواج فرهنگ کار گروهی با ایجاد فرصت کسب تجارب ناشی از همزیستی مسالمت‌آمیز و نتایج سازنده آن، به انسجام جامعه کمک خواهد کرد؛ انسجامی که به افزایش سرمایه اجتماعی به عنوان عاملی برای تقویت توان جامعه برای هدایت و حمایت از دولت‌ها منجر خواهد شد که در نهایت حرکت جامعه به سوی توسعه از مسیر تمرین دموکراسی را آسان‌تر می‌کند.