خشم و هیاهو

عصبانی‌ترین مردم جهان، سهم ایرانی‌ها از گزارش سالانه موسسه نظرسنجی گالوپ در بررسی هیجانات جهانی است. در نتیجه این نظرسنجی که 149 هزار نفر از 142 کشور جهان را در معرض 10 پرسش با پاسخ‌های بله و خیر قرار داده است، عراق و سودان جنوبی، دو کشور دیگری هستند که بعد از ایران با 50 درصد جمعیت عصبانی، رتبه‌های دوم و سوم را در داشتن بیشترین تعداد افراد عصبانی از آن خود کرده‌اند؛ به این ترتیب که 49 درصد مردم عراق و 47 درصد مردم سودان جنوبی، از احساس عصبانیت خود سخن گفته‌اند. در جای دیگر این گزارش، کشورها بر اساس «شاخص سنجش تجارب منفی» رده‌بندی شده‌اند که در اینجا نیز ایران در ردیف صدرنشینان قرار گرفته است، اما این بار پس از عراق و سودان جنوبی در جایگاه سوم دیده می‌شود. در این نظرسنجی، ایران همچنین نمره بالایی در مجموع پاسخ‌های بله به تجارب مثبت و منفی کسب کرده که بیانگر شمار زیاد افرادی است که تجارب خوشایند هیجانی و احساسی مثبت را در اکثر ساعات روز قبل از نظرسنجی، که مبنای پاسخ به پرسش‌های مطرح‌شده از سوی این موسسه است، تجربه کرده‌اند. 

 گالوپ که یکی از معتبرترین موسسات نظرسنجی در جهان با سابقه‌ای بیش از 80 سال است، پیشتر هم با استناد به یکی از نظرسنجی‌های سالانه خود، ایران را یکی از غمگین‌ترین کشورهای دنیا معرفی کرده بود. توصیفی که همچون اعلان اخیر این مرکز، تحلیل‌ها و واکنش‌های زیادی را برانگیخت. در این میان برخی این نتایج را اغراق‌آمیز دانسته و روش‌های به کار گرفته‌شده در به دست آوردن این داده‌ها را مورد انتقاد قرار می‌دهند. از جمله اینکه آنها معتقدند تفاوت‌های فرهنگی موجود میان جوامع مختلف در نظرسنجی‌های این‌چنینی نادیده گرفته شده است و از این‌رو نمی‌توان نتایج استخراج‌شده را مبنای ارائه تحلیل و قضاوت در مورد کشورها قرار داد. در سوی دیگر اما عده‌ای بر این باورند که دیده شدن ایران در کنار غمگین‌ترین یا عصبانی‌ترین کشورها، چندان خلاف واقع نیست و اگر این نتایج به تمامی بیانگر واقعیت‌های موجود نباشند، حداقل بخش بزرگی از آن را در‌برگرفته و تصویری هرچند ناواضح از ایران امروز ارائه می‌دهند. این افراد تاکید می‌کنند که آمارهای مربوط به تعدد رفتارهای خشونت‌آمیز در کشور، شمار بالای پرونده‌های قضایی، برخوردهای پرتنش افراد با یکدیگر در محیط‌های اجتماعی روزمره و همچنین عدم استفاده برخی از مسوولان کشور از ادبیات سیاسی مناسب در گفت‌وگو با یکدیگر، موید بالا بودن هیجانات منفی در سطح جامعه است. 

مقایسه ایران با عراق در شاخص‌های هیجانی منفی نظیر عصبانیت و همنشینی با این کشور در رده‌های نزدیک به هم که مردمان آن بالاترین سطح از ناامنی و خشونت را تجربه می‌کنند، باورپذیری نتایج این نظرسنجی را دشوار می‌کند. در همین حال اما به نظر می‌رسد واکنش مردم در شنیدن این توصیف بیش از آنکه توأم با تعجب باشد با تایید همراه بوده و تلقی آنها از وضعیت روانی جامعه به این نتایج نزدیک‌تر است؛ درکی بدبینانه از زیست جامعه که خود به نوعی توضیح‌دهنده چرایی شمار بالای گزارش‌های منفی از حالات و تجربیات روحی و هیجانی مردم ایران است که در نتیجه مواجهه آنها با سوالات مطرح‌شده از سوی موسسه‌ای همچون گالوپ اخذ می‌شود.