سوی شادی

 شیما رئیسی: رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه شادی لازمه جامعه انسانی و از مهم‌ترین نیازهای امروز مردم ایران است، از حضور پررنگ‌تر غم، نگرانی و رنج در مقایسه با شادی در جامعه ایران سخن گفته است.

محسن هاشمی در سخنان اخیر خود، با اشاره به پایان ماه‌های محرم و صفر، منحصر کردن تشیع به غم را مسیری نادرست و سوق‌دهنده جامعه به سوی افسردگی توصیف کرده است. او همچنین با تاکید بر رتبه نامناسب ایران در میان سایر کشورها در سنجش شادی، برنامه‌ریزی نهادهای ذی‌ربط از جمله مدیریت شهری، برای شادی سالم و تفریحات ایرانی‌-‌اسلامی منطبق بر اصول اخلاقی را امری الزامی دانسته است.

 این نخستین بار نیست که یک مقام مسوول، برنامه‌ریزی برای شادمانه‌تر کردن زندگی مردم را موضوعی مهم عنوان کرده و بر آن اصرار ورزیده است. با این همه، ایران به گواه گزارش‌های جهانی سالانه، با قرار گرفتن در ردیف‌های انتهایی فهرستی که 155 کشور جهان را شامل می‌شود، کشوری ناشاد معرفی شده است؛ تا آنجا که در گزارش سال 2017 سازمان جهانی، رتبه صدوهشتم را از آن خود کرده است. اما شادی، تنها متغیری نیست که با ارائه نمایی نامطلوب از وضعیت روانی جامعه ایرانی، توجه کارشناسان امر را بیش از پیش به حوزه‌های رفتاری و روحی اقشار مختلف کشور معطوف کرده است. در واقع، جایگاه ایران در میان سایر کشورها، آنجا که شاخص‌های توصیف‌کننده رفاه اجتماعی سنجیده شده‌اند، کمابیش شبیه به هم و در انتهای جداول رتبه‌بندی بوده است.

در این میان اما همواره منتقدانی هستند که با اشاره به تفاوت‌های فرهنگی یا اغراض بعضاً سیاسی، چنین نتایجی را مردود می‌شمارند؛ بی‌آنکه به تکرار نتایج مشابه برای اغلب کشورها در نظرسنجی‌ها و سنجش‌های گوناگون توجه کنند. اما از سوی دیگر، قاطبه کارشناسان، این گزارش‌ها را نزدیک به واقع دانسته و بر شناسایی متغیرهای دخیل و پس از آن، برنامه‌ریزی برای رفع موانع توسعه تاکید می‌کنند. بدیهی است که در این میان، ابلاغ سیاست‌های دستوری برای تغییر سبک زندگی مردم، نقشی در ارتقا و بهبود سطح رفاه اجتماعی و شاخص‌های مربوط به آن نخواهد داشت. بلکه بالعکس، این افزایش آزادی در انتخاب‌ها در کنار متغیرهای دیگری همچون ادراک حمایت اجتماعی هستند که تجارب شاد را در زندگی افراد افزایش می‌دهند. 

همچنین، میزان دسترسی به خدمات اجتماعی که بر میزان امید به زندگی اثر می‌گذارد، به نوعی دیگر موجب شادکامی مردم در جوامع گوناگون می‌شود. البته در این میان، تفاوت‌های فرهنگی که تا اندازه زیادی، تعیین‌کننده سبک زندگی انسان‌ها هستند نیز می‌توانند بر احساس شاد بودن مردم با ملیت‌های گوناگون اثرگذار باشند. گرچه این اثر در مقایسه با نقش متغیرهای سنجش رفاه اجتماعی که با اقتصاد و آزادی‌های اجتماعی همبستگی معناداری دارند، قابل چشم‌پوشی است؛ متغیرهایی که در کشورهای جهان سوم از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند.