مرز باریک آگاهی

پگاه قائمیان: آگاهی و آموزش به باور بسیاری از کارشناسان امور اجتماعی و تربیتی، شروط اصلی پیشگیری از معضلات اجتماعی از جمله اعتیاد به مواد مخدر، مصرف مشروبات الکلی و جلوگیری از روابط جنسی نامطلوب است. حال آنکه منتقدانی همواره مخالف ترویج آگاهی و آموزش این دست معضلات در جامعه هستند. آنها بر این باورند که دولت‌ها به بهانه آگاه‌سازی در ارتباط با خطرات روابط جنسی و مسائلی از این دست، تعاریف نامتعارفی به ساخت فرهنگی جامعه وارد می‌کنند و نتیجه عکسی از خواست‌های خود می‌گیرند. با این حال آن‌گونه که از شواهد برمی‌آید، در نظام آموزشی کشور، امکان آموزش مسائل جنسی و آگاهی‌بخشی در این زمینه‌ها سخت است و گاهی حتی امکان آموزش به نوجوانان وجود ندارد. در دانشگاه‌ها هم به صورت محدود این آموزش‌ها برای جوانان اعمال می‌شود.  با وجود فقدان آموزش‌های همگانی در جامعه ایران، اما آمارهای منتشرشده، نشانگر گسترش معضل ناهنجاری‌های جنسی و گرایش به مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان و جوانان است. گسترش بیماری‌هایی از قبیل ویروس اچ‌آی‌وی نیز، به دلیل همین ناآگاهی‌های اجتماعی و فقدان آموزش‌های لازم، تنها یک نمونه از نتایج مهلک و ویرانگر اجتماعی است. نمونه اخیر این موضوع را می‌توان در بحران آلوده شدن افراد زیادی (با آمار نامشخص)، به ویروس اچ‌آی‌وی در یک روستا از توابع شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری، مشاهده کرد.

بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی اداره پیشگیری از ایدز و کنترل بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت، کل موارد ثبت‌شده این بیماری از ابتدا تاکنون 39 هزار و 549 نفر بوده‌اند که مرگ 18 هزار و 119 نفر آنها ثبت شده است. طبق این آمار، 50 درصد کل موارد شناخته‌شده در زمان تشخیص این بیماری در گروه سنی 20 تا 35 سال بوده‌اند. بر اساس این آمار، علت ابتلا به اچ‌آی‌وی در بین کل مواردی که از سال 1365 تاکنون در کشور به ثبت رسیده است، به ترتیب تزریق با وسایل مشترک میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر (8 /60 درصد)، رابطه جنسی (6 /21 درصد) و انتقال از مادر به کودک (6 /1 درصد) اعلام شده است. البته در آمارهای جدید، ابتلا از طریق تماس‌های جنسی، رو به افزایش بوده است. هرچند بحث و جدل‌ها بر سر ضرورت آموزش درباره این بیماری و راه‌های انتقال آن از طریق روابط جنسی و مصرف سرنگ‌های آلوده، در مدارس ایران سال‌هاست در جریان بوده اما گروهی که مخالف ترویج این آموزش‌ها هستند، با این استدلال که باورهای سنتی مردم ایران مانع از روابط جنسی نامطلوب می‌شود، ضرورت وجود این آموزش‌ها را انکار کرده‌اند. حال آنکه در بحران اخیر در روستای لردگان، شاهد آلوده شدن بسیاری از خانواده‌ها از جمله زنان و کودکان به ویروس اچ‌آی‌وی نیز بودیم. این موضوع بهانه و زمینه بحث و بررسی درباره لزوم آگاه‌سازی و آموزش‌های اجتماعی در باب مخاطرات بهداشتی از جمله بهداشت جنسی در جامعه را بار دیگر مطرح کرده است.