خاک سترون
بحرانی شدن دشت‌ها چه سرنوشتی را پیش روی ساکنان آنها قرار می‌دهد؟
خاک ایران تشنه است. دیر زمانی است که کابوس خشکسالی خواب خوش را از چشم مردم ایران ربوده است. زمین تشنه در بسیاری از مناطق ایران، باعث کوچ اجباری بسیاری از ساکنان روستاها به شهرها شده است. دشت‌ها در حال نشست و زمین سترون شده است. آمارها از بحرانی شدن دشت‌ها و خالی شدن از حیات حکایت دارد.
پگاه قائمیان: خاک ایران تشنه است. دیر زمانی است که کابوس خشکسالی خواب خوش را از چشم مردم ایران ربوده است. زمین تشنه در بسیاری از مناطق ایران، باعث کوچ اجباری بسیاری از ساکنان روستاها به شهرها شده است. دشت‌ها در حال نشست و زمین سترون شده است. آمارها از بحرانی شدن دشت‌ها و خالی شدن از حیات حکایت دارد.
مصرف و برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی و حفر چاه‌های غیرمجاز در طول دهه‌های گذشته باعث ایجاد پدیده‌ای به نام فروچاله شده است. هم‌اکنون 14 استان ایران با این پدیده مخرب محیط زیستی مواجه‌اند. بر اساس اعلام وزیر نیرو؛ تداوم خشکسالی‌ها، افت بارندگی‌ها و تخلیه روزافزون منابع آب زیرزمینی موجب شده که از میان 609 دشت کشور، 404 منطقه در شرایط بحرانی قرار گیرد.
زمین آنچنان تشنه است که کم‌کم دارد شهرها و ساکنانش را می‌بلعد. زمین سخاوتمندی که تا بوده حیات را به ساکنانش هدیه داده اما امروز در کشور ما آنچنان آسیب‌پذیر و شکننده شده که به ناچار دارد زیر پای ساکنان خود را خالی می‌کند.
کم‌آبی تحت تاثیر موقعیت اقلیمی ایران است و در کشور ما موضوع تازه‌ای قلمداد نمی‌شود. اما بحران آب محصول تعامل الگوی توسعه اقتصاد سیاسی، کیفیت حکمرانی و تحولات جمعیتی و اقلیمی است. البته آب اساساً مساله‌ای تاریخی در ایران است اما عمر پدیده بحران آب به بیش از 50 سال نمی‌رسد و بیش از آنکه موضوعی طبیعی قلمداد شود، مقوله‌ای سیاسی و اجتماعی است. گزارشی که ناسا چندی پیش از وضعیت گسترش بیابان و خشکسالی در ایران و به ویژه در حاشیه خلیج‌فارس منتشر کرده بود، زنگ خطری جدی را برای مسوولان کشور به صدا درآورد. کاهش بارندگی به دلیل تغییرات آب و هوایی، رشد جمعیت و کشاورزی و مدیریت نادرست منابع آبی که زاده عطش توسعه بوده‌اند از مهم‌ترین دلایل بحران آب به شمار می‌روند.
ایران کشوری است که نامش حالا به عنوان یکی از کشورهایی که در پیشانی این تغییر اقلیمی قرار دارد آورده شده است و بنا به تحقیقات و مطالعات محیط زیستی و منابع آب بعید نیست در دهه‌های آینده بخش‌های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شوند. در تایید این ادعا البته وزیر نیرو که دستگاه تحت مدیریتش سیبل اصلی از بین رفتن منابع آبی ایران در طول پنج دهه گذشته است، از بحرانی شدن روزافزون دشت‌ها سخن گفته است. او تاکید کرده بیشترین دشت‌های «ممنوعه» و «ممنوعه بحرانی» در استان‌های فارس با 90 و کرمان با 37 دشت قرار دارند. استان‌های خراسان رضوی با 33، اصفهان با 26 و خراسان جنوبی با 25 دشت رده‌های بعدی را از آن خود کرده است. اگرچه ایران ما، سرزمین تاریخی و صاحب تمدن، هنوز فرصت بهبود ساختار آبی خود را دارد و خشکسالی اگرچه به طور کامل قابل کنترل نیست اما با اجرای برنامه‌های درست و مدیریت منطقی منابع آب هنوز هم می‌توان این خطر را پشت سر گذاشت.
