آینده‌پژوهی روابط ایران و آمریکا در سال ۱۳۹۲

روابط ایران و آمریکا در ۳۴ سال گذشته همواره با نشانه‌هایی از رقابت، تعارض و مصالحه همراه بوده است. در سال ۱۳۹۱ وجه مسلط الگوی تعامل ایران و آمریکا ماهیت رقابتی داشته است. اگرچه همواره ادبیات مصالحه‌جویانه بخشی از الگوی تعامل دیپلماتیک ایران و آمریکا بوده است، اما این رویکرد صرفاً ماهیت اعلامی داشته و نمی‌توان نشانه‌هایی از مصالحه راهبردی در روابط دو کشور را مورد ملاحظه قرار داد. بخش دیگر از فرآیند تعامل ایران و آمریکا را باید در قالب تعارض و «ادبیات تهدید» مشاهده کرد. در این فرآیند نقاط عطف محدودی در الگوی روابط ایران و آمریکا مشاهده می‌شود. ادبیات تهدید علیه ایران از ژوئن ۲۰۱۲ آغاز شد و تا نوامبر ۲۰۱۲ یعنی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تداوم یافت. رویکرد باراک اوباما در برخورد با ایران را باید به‌کارگیری الگوی «دیپلماسی اجبار» در حوزه سیاست خارجی و امنیتی دانست. دیپلماسی اجبار مبتنی بر «راهبرد پیشگیرانه» است. راهبرد پیشگیرانه را باید به عنوان رویکرد جدیدی دانست که به مفهوم پایان «سیاست مهار» است. در سیاست مهار محدودیت‌های راهبردی علیه ایران در قالب الگوهای کم‌شدت و چندجانبه اعمال می‌شد، در حالی که بر اساس راهبرد پیشگیرانه الگوی تصاعد تهدیدات اقتصادی، تکنولوژیک، دیپلماتیک و بین‌المللی در دستور کار قرار گرفته است. در آخرین ماه سال ۱۳۹۱، دیپلمات‌های ایران و آمریکا در قزاقستان برای اولین بار در سال جاری از ادبیات معطوف به همکاری و مصالحه صحبت کردند. شرایط گروه 1+5 در روند مذاکرات آلماتی تا با بسیاری از مذاکرات قبلی متفاوت به نظر می‌رسید. کشورهای غربی به این امر واقف شدند که ادامه دیپلماسی اجبار ممکن است مخاطرات راهبردی برای منطقه و فرآیند مذاکرات ایجاد کند. در ۲۸ اسفند ۱۳۹۱ نیز گروه کارشناسی هسته‌ای ایران تلاش خواهند داشت مذاکراتی را با کارشناسان هسته‌ای گروه 1+5 در استانبول برگزار کنند. این امر نشان می‌دهد دورنمای مذاکرات ۱۶ فروردین آلماتی تا بر اساس رهیافت‌های معطوف به مصالحه سازماندهی خواهد شد.