عملیات جورسازی

آلوین الیوت راث اقتصاددان برجسته آمریکایی و استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد است که در سال 2012 میلادی به همراه لوید شپلی برنده نوبل اقتصاد شد. او در زمره اقتصاددانانی بود که دغدغه اصلی‌اش را مسائل رایج در جامعه می‌دانست و به همین دلیل از همان آغاز زندگی حرفه‌ای‌اش تمرکز خود را در حل مشکلات مردم گذاشت. او در یک مصاحبه در مورد نقش اقتصاد و مطالعات اقتصادی در حل مشکلات جامعه گفت: «اقتصاد علم مطالعه زندگی رایج در جامعه است و مانند دیگر علوم این حوزه باید در خدمت مردم باشد. جدا کردن علم اقتصاد از زندگی به معنای مرگ این علم است زیرا نظریات علمی بر مبنای رفتارهای قابل مشاهده افراد بیان می‌شود و دور کردن این علم از افراد به معنای دور کردن یک علم از منبع اصلی الهام‌بخش آن است.»

رابطه اقتصاد و زندگی اجتماعی

راث، استاد بازنشسته گروه اقتصاد و امور بازرگانی دانشکده اقتصاد دانشگاه هاروارد است؛ هم‌اکنون نیز فعالیت‌های علمی و آموزشی خود را در دانشگاه استنفورد ادامه می‌دهد. او مطالعاتش را روی سه حوزه خاص متمرکز کرده است. حوزه‌های اصلی مطالعاتی وی را می‌توان نظریه بازی، اقتصاد تجربی و طراحی بازار دانست که‌ این سه حوزه ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. وی در گزارش مطالعاتش در سایت دانشگاه هاروارد نوشته است‌: «موسسه‌های اقتصادی در بحث طراحی و تحلیل بازار دخالت زیادی دارند. سازندگان بازارهای مختلف مالی و اقتصادی و کالایی در کنار قانونگذاران و کار‌آفرینان حوزه‌های مختلف همیشه در حوزه طراحی بازار دخیل بوده‌اند. نظریه بازی هم بخشی از اقتصاد است که قوانین جزیی و کلیدی و روندهای حاکم در میان موسسه‌های اقتصادی را ترسیم می‌کند و با اشکال ساده‌ای، آن را به بهترین شکل تحلیل می‌کند. حوزه نظریه بازی‌ها در سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی کرده است و همین پیشرفت‌ها به ما کمک کرد تا بتوانیم ساختارهای سازمانی را بهتر طراحی و تبیین کنیم. باید در نظر داشته باشیم نظریه بازی‌ها تنها در میان موسسه‌های مالی و اقتصادی کاربرد ندارد بلکه تمامی اقتصاد و اجتماع در‌گیر بازی‌هایی است که به راحتی می‌توان با کمک روابط اقتصادی و ریاضی آن را تفسیر کرد.»

راث در آخرین پاراگراف از مقاله تالیف‌شده در سال 1991 میلادی با عنوان «نظریه بازی‌ها به عنوان بخشی از اقتصاد کاربردی» و در توصیف رابطه بین نظریه بازی‌ها و طراحی بازار نوشت: «در بلندمدت آزمون حقیقی موفقیت ما در این نیست که چگونه می‌توانیم اصول حاکم بر تعاملات اقتصادی را بشناسیم بلکه در این است که چگونه با شناخت این اصول می‌توانیم مشکلات موجود در بازارهای مالی در ساختارهای اقتصادی در موسسه‌های بازرگانی و در اصول مدیریت بازرگانی را برطرف کنیم. در واقع زمانی می‌توانیم موفقیت به دست آوریم که علم را به زندگی جاری خود وارد کنیم و از آن برای حل مسائل جاری بهره بگیریم.»

کتاب‌های مهم راث

راث در سال‌های کاری‌اش چندین کتاب تالیف کرد که اولین آنها «مدل‌های اساسی چانه‌زنی» نام دارد و مطالعه‌ای تحقیقی در زمینه سیستم‌های ریاضی و اقتصاد است. وی این کتاب را در سال 1979 میلادی تالیف کرد و هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین و قابل قبول‌ترین مراجع علمی در این حوزه محسوب می‌شود. وی در مقدمه این کتاب نوشت: «مشکلی که در این کتاب در‌صدد تحلیل و پیدا کردن راه‌حل برای آن هستیم این است که هر فردی در فرآیند چانه‌زنی با یکسری اطلاعات برابر مواجه است و باید بر مبنای شرایطی که در آن درگیر شده است، تصمیم‌گیری کند. در این کتاب بازی‌های n نفره را در نظر می‌گیریم که با مجموعه‌ای از پاسخ‌های مختلف مواجه هستند. نتیجه چانه‌زنی را تصمیم‌گیری‌های این n نفر در جریان چانه‌زدن تعیین می‌کند نه تصمیم یک فرد خاص با توجه به منافع شخصی‌اش.»

دومین کتاب مطرح وی را می‌توان «مدل‌های چانه‌زنی نظری بازی‌ها» در معاملات دانست که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 1985 میلادی آن را چاپ کرد. سایت آمازون در معرفی این کتاب نوشته است: «این کتاب تصویری کامل از پیشرفت‌های ایجاد‌شده در نظریه‌های مبادله ارائه می‌دهد. همچنین استفاده از مدل‌های اساسی را که در نتیجه استنتاج از مدل‌های استراتژیک حاصل شده است به خوبی نشان می‌دهد. در کتاب به تفصیل دلیل اهمیت مطالعات بنیادی در مورد نظریه‌های چانه‌زنی عنوان می‌شود. اولین دلیل این است که فعالیت‌های اقتصادی مستقیماً تحت تاثیر چانه‌زنی و مذاکره بین اعضای فعال در این حوزه و بین افراد و بنگاه‌ها و ملت‌های دنیاست و دومین مساله هم این است که چانه‌زنی نقش مهمی در اقتصاد و نظریه‌های اقتصادی دارد و مشکل زمانی ایجاد می‌شود که فضای حاکم بر اقتصاد از حالت رقابتی خارج شود. در واقع چانه‌زنی و مذاکره به منظور انجام مبادله یا معامله را می‌توان تصویر ارائه‌شده از اقتصاد دانست زیرا بدون چانه‌زنی اقتصاد هم وجود نخواهد داشت. در این کتاب نگاه استراتژیک به نظریه‌های چانه‌زنی و نظریه بازی‌های غیر‌مشارکتی شده است که می‌تواند تصویر فضای حاکم در بازار را هر چه روشن‌تر سازد.»

یکی دیگر از کتاب‌های وی که مورد توجه شمار زیادی از دانشمندان علم اقتصاد قرار گرفت «تجربیات آزمایشگاهی اقتصاد: شش دیدگاه» نام دارد که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 1987 میلادی آن را چاپ کرد و در سال 2008 میلادی به زبان چینی ترجمه شد. انتشارات دانشگاه کمبریج در معرفی این کتاب می‌نویسد: «علم اقتصاد بیشتر به عنوان یک علم نظری تعریف می‌شد. علمی که آزمایش آن در آزمایشگاه‌های علمی کمتر متصور بود ولی در این کتاب روش‌های مطالعه مسائل اقتصادی و تهیه گزارش از نتیجه آزمایش‌هایی که در شرایط آزمایشگاهی (ثابت بودن فاکتورهای خارجی اثرگذار روی هر تحول اقتصادی و بررسی تاثیر یک عامل خاص)، مطالعه قدرت‌ها و محدودیت‌های روش‌های مطالعاتی اقتصاد و بررسی رفتارهای مختلف اقتصادی بیان شده است. مطالعه این کتاب می‌تواند برای افرادی که قصد کار به عنوان یک اقتصاددان در بخش‌های مختلف اقتصادی را دارند و به جای نظریه‌های اقتصاد با اصل کاربردی این علم سر و کار دارند، توصیه شود.»

از دیگر کتاب‌های او می‌توان «جورسازی دوطرفه: مطالعه‌ای در مدلسازی نظری بازی‌ها و تحلیل این مدل‌ها» نام برد که تاکنون به سه زبان زنده دنیا ترجمه شده است. این کتاب که در سال1990 میلادی چاپ شد یکی از کتاب‌های بسیار معتبر و مرجع در اقتصاد و در حوزه نظریه بازی‌هاست. سایت آمازون در معرفی آن می‌نویسد: « این کتاب مدلی برای پژوهش بین بنگاه‌ها و بازارهای کار یا بین خریداران و فروشندگان در بازارهای مزایده ارائه می‌دهد و بر مبنای نظریه بازی‌ها برای تعیین و تفسیر روابط بین عوامل فعال در بازار اقدام به ارائه تحلیل می‌کند. تاکید اصلی کتاب روی پایداری نتایج است. البته انگیزه‌هایی که قوانین مختلف سازمان به فعالان در آن تحمیل می‌کند و محدودیت‌هایی که این انگیزه‌ها روی روش‌های عملکرد بازار اعمال می‌دارد از مسائل دیگری است که در کتاب مذکور مورد بحث قرار گرفته است. نتایج حاصل‌شده از گستره وسیعی از مدل‌های مرتبط و شرایط همتا‌یابی به ما کمک می‌کند تا برآورد درستی در مورد نتیجه اجرای هر سیاست در بازار و طراحی بازار داشته باشیم و بدانیم که نظریه بازی‌ها در تمامی بخش‌های زندگی امروزی انسان دیده می‌شود. نظریه بازی‌ها، نظریه‌ای بر مبنای اصول زندگی انسان است و نادیده گرفتن آن به معنای نادیده گرفتن نظم حاکم بر زندگی انسان است.»

از دیگر کتاب‌های تالیف‌شده توسط این اقتصاددان برجسته آمریکایی می‌توان به «کتابچه راهنمای اقتصاد تجربی» اشاره کرد که در سال 1995 میلادی با همکاری جی‌اچ کاگل تالیف کرده است. وی در این کتاب کاربردهای تجربی علم اقتصاد در زندگی روزمره و ارتباط آنها با تئوری‌های پیچیده اقتصادی را به زبان ساده توصیف می‌کند. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه پرینستون چاپ شد.

در نهایت در سال 2001 میلادی کتاب «نظریه بازی‌ها مطابق با سنت باب ویلسون» را تالیف کرد که آخرین کتاب چاپ‌شده توسط وی است. او در ویرایش این کتاب از بنت هولمستورم و پل میلگروم کمک گرفت.

او همچنین ده‌ها مقاله علمی تالیف و منتشر کرده و شمار زیادی مقالات ژورنالیستی نیز در نشریه‌های معتبر آمریکا چاپ کرده است. وی در مورد تالیف مقالات ژورنالیستی می‌گوید: « از طریق نشریات می‌توان به زندگی ساکنان دنیا وارد شد. ما می‌توانیم با نوشتن مقاله با مردمی هم صدا شویم که در روزمرگی‌های زندگی غرق شده‌اند و از طریق این مقالات علمی یا اجتماعی و اقتصادی قصد دارند دامنه دیدشان را از زندگی روزمره فراتر برند.» مهم‌ترین مقالات علمی وی از نظر شمار ارجاع در مطالعات علمی و میزان استقبال از آنها در سخنرانی‌ها و تحلیل‌های اقتصادی را می‌توان «تجربه‌ای طبیعی در سازمان در مورد میزان ورودی بازارهای نیروی کار: بازارهای منطقه‌ای برای فیزیکدانان جدید و جراحان در کشور انگلستان» دانست که در نشریه «امریکن اکونومیک ریویو» که وابسته به جامعه اقتصادی آمریکاست، منتشر شد و سال انتشار آن 1991 میلادی بود.

پیش از آن مقاله «مساله گرفتن پذیرش در دانشگاه‌ها با مساله ازدواج یکسان نیست»، به چاپ رسید. اما دیگر مقاله علمی وی در حوزه نظریه بازی‌ها «پیش‌بینی کنید مردم چگونه بازی می‌کنند: آموزش تجربی بازی‌ها در حالت تعادلی استراتژی‌های یگانه و مختلط» است. این مقاله نیز در سال 1998 میلادی در نشریه «امریکن اکونومیک ریویو» چاپ شد. تبادل کلیه آخرین مقاله علمی چاپ‌شده توسط وی بود که در سال 2004 در نشریه «فصلنامه اقتصاد» منتشر شد.

مطالعات راث

یکی از مهم‌ترین مطالعاتش را می‌توان مطالعه بازار کار بخش بهداشت و درمان آمریکا دانست. وی این مطالعات را در سال‌های آغازین دهه 1980 میلادی شروع کرد و مساله اصلی‌اش بازار کار پزشکان آمریکایی در اوایل دهه 1980 میلادی بود. در سال 1995 میلادی وی این مطالعه را باز‌نگری کرد و یافته‌های تازه‌ای را که ناشی از تغییرات بازار طی 15 سال بود، به آن اضافه کرد. نتیجه این مطالعات 15ساله در الگوریتم راث - پرانسون جمع‌آوری شد و این الگوریتم در سازماندهی بازار نیروی کار شمار زیادی از مراکز بهداشتی و درمانی در ایالات متحده آمریکا به‌کار برده می‌شود. بعد از آن خدمات جورسازی ملی یا همتایابی ملی در بخش‌های دندانپزشکی آمریکا، در بخش بیماری‌های روانشناختی، انترن‌های بخش روانی بیمارستان‌های آمریکا و کانادا و در بخش‌های زیاد دیگری به‌کار گرفته شد. این مطالعه تحت عنوان برنامه ملی جورسازی رزیدنت‌ها یا برنامه همتایابی رزیدنت‌ها نامیده شد. مقاله راث در این حوزه که به اختصار برنامه NRMP نامیده می‌شود برای اولین بار در سال 1984 میلادی تالیف شد و در آن تاکید زیادی روی یافته‌های جان استاکناکر و اف جی مولن در طراحی سیستم‌های اقتصادی شده است. در این مطالعه وی از دیدگاه‌های نظریه بازی‌ها استفاده و ده‌ها مقاله علمی در این زمینه تالیف کرد. مقالات تنها به تنظیم ساعات کاری رزیدنت‌ها محدود نمی‌شود بلکه ارائه الگوهایی برای تعیین میزان دستمزدهای افراد فعال در این حوزه، تعیین میزان ساعات کاری و تعداد ساعاتی که هر فرد می‌تواند اضافه‌کاری کند به گونه‌ای که راندمان کاری‌اش افت نکند و میزان مزایای تعلق‌گرفته به افراد فعال در این حوزه نیز توسط این اقتصاددان برجسته ارائه شد.

دومین کار بزرگ وی طراحی بازار برای جورسازی دانش آموزان با مدارس عمومی نیویورک‌سیتی بود. پیش از اینکه راث وارد این عرصه شود سیستم پذیرش دانش‌آموز در دبیرستان‌های آمریکا به‌این صورت بود که هر دانش‌آموز باید پنج مدرسه را بر حسب اولویت خود انتخاب می‌کرد و به این پنج مدرسه نامه می‌فرستاد. مدارس هم بر حسب میزان درخواست‌های دریافت‌شده و ارزیابی عملکرد دانش‌آموز در مقاطع گذشته تحصیلی و محل زندگی آنها تصمیم می‌گرفتند کدام یک را بپذیرند. در این وضعیت برخی از دانش‌آموزان عملاً یک انتخاب داشتند و مدارسی که برای آنها در اولویت بود قبل از اینکه نوبت بررسی نامه آنها برسد ظرفیت‌شان تکمیل می‌شد. از طرف دیگر برخی از دانش‌آموزان نه بر مبنای اولویت و ترجیحات خود بلکه بر مبنای اینکه در کدام مدرسه می‌توانستند پذیرفته شوند، مدارس را انتخاب می‌کردند. راث و همکارانش یک مکانیسم تشویقی- سازگاری طراحی کردند و این مکانیسم را در سال 2003 میلادی به هیات برنامه‌ریزی مدارس نیویورک ارائه دادند. هیات مدارس آمریکا این مکانیسم را پذیرفت و از آن به عنوان روش پذیرش دانش‌آموز در دبیرستان‌های نیویورک استفاده کرد. این مکانیسم تازه که در سال 2003 میلادی در نیویورک‌سیتی و در سال 2006 میلادی در بوستون به‌کار گرفته شد به بیش از 90 هزار دانش‌آموز کمک کرد تا به راحتی وارد مدرسه‌ای شوند که هم با توانایی‌های علمی آنها سازگاری دارد و هم می‌تواند فرصت رشد را برای آنها فراهم آورد.

راث بنیانگذار برنامه تازه تبادل کلیه در نیوانگلند بود و در طراحی این برنامه از کمک تیفان سونمز و اوتکو اونور نیز استفاده کرد. برنامه مذکور در آغاز برای شناسایی اهدا‌کنندگان کلیه در نیو‌انگلند طراحی شد. به‌این معنا که یک اهدا‌کننده می‌تواند با شریکی که قصد دریافت کلیه را دارد سازگاری نداشته باشد و این وضعیت برای یک زوج دیگر هم وجود داشته باشد ولی اهداکننده اول بتواند کلیه خود را به بیمار گروه دوم بدهد یا برعکس. از آنجا که جامعه پیوند اعضای ملی آمریکا انعقاد قرارداد برای اهداکنندگان را ممنوع کرده است باید گام‌های انتقال عضو از یک فرد به فرد دیگر به صورت همزمان برداشته شود و در مدل دوطرفه‌ای که راث طراحی کرده است باید چهار تیم پزشکی و چهار اتاق عمل مجزا به طور همزمان کار کنند تا دو پیوند عضو انجام شود. اگر چه در سال 2008 میلادی برای اولین بار در دنیا با استفاده از طرح‌های پیشنهادی راث پیوند اعضای 12تایی یعنی شش اهداکننده و شش نیازمند پیوند انجام شد.

تحصیلات

آلوین راث مدرک کارشناسی خود در رشته تحقیق عملیاتی را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد و در سال 1971 میلادی وارد مقطع کارشناسی ارشد شد. ولی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به دانشگاه استنفورد رفت و تا اتمام دوره دکترا در همین دانشگاه تحصیل کرد. وی در سال 1974 میلادی مدرک دکترای خود را از دانشگاه استنفورد دریافت کرد. رشته تحقیق عملیاتی که در سال‌های گذشته زیرمجموعه رشته ریاضیات کاربردی بود به بررسی روش‌های تحلیلی و مدل‌سازی‌های پیشرفته اقتصادی برای حل مشکلات و مسائل حوزه‌های مختلف علمی می‌پردازد. تحقیق عملیاتی در حوزه علم اقتصاد شامل بررسی مشکل اقتصادی و مطالعه ابعاد و تاثیرات آن، شبیه‌سازی، بهینه‌سازی ریاضی و ارائه نظریه‌هایی بر مبنای یافته‌های علمی می‌شود. البته فرآیندهای تصمیم‌گیری مارکوف، روش‌های اقتصادسنجی، تحلیل داده‌های به دست آمده از مطالعات، سیستم‌های تخصصی، شبکه‌های عصبی و در نهایت تحلیل تصمیم هم از دیگر بخش‌های مرتبط با این زیرشاخه رشته اقتصاد است. آلوین راث به مطالعه کاربرد این رشته در حوزه اقتصاد پرداخت و از همان سال‌های آغازین تحصیلش، بررسی مسائل اقتصادی با کمک روش‌های پیشرفته ریاضی و اقتصاد‌سنجی و آماری را مد نظر قرار داد.

به هر حال این اقتصاددان برجسته آمریکایی در حالی برنده جایزه نوبل اقتصاد شد که هنوز راه درازی در پیشبرد اهداف علمی‌اش در پیش دارد و به دنبال تحقق اهدافی بزرگ در عرصه علم اقتصاد است. او در سایت شخصی‌اش نوشت: «دریافت نوبل اقتصاد نشان داد مطالعات علمی من در مسیر درستی حرکت می‌کند و ادامه این مسیر می‌تواند تغییرات بزرگی در علم ایجاد کند. تغییراتی که اثرات مثبتی در اقتصاد برجای می‌گذارد.»