راه ابریشمی توافق

 صدف صمیمی: در طول تاریخ «راه ابریشم»، راه تجاری چین به اروپا و آفریقا، که از ایران نیز می‌گذشت آنقدر اهمیت داشته که نه‌تنها هنوز در تاریخ دیپلماسی-تجاری کشورهای تشکیل‌دهنده‌اش مطرح است؛ بلکه در متل‌هایشان هم جاری است. برای قدرت‌های امروز آسیا این مسیر آنقدر اهمیت دارد که دو سال پیش پوتین و رئیس‌جمهور چین در این مورد با یکدیگر دیدار کرده و بر تاسیس «راه ابریشم جدید» تاکید کردند. مسیر جدیدی که از چین تا روسیه را به‌طور مستقیم به اروپا و به‌طور غیرمستقیم به بازارهای آمریکایی متصل می‌کند. در هفته‌ای که گذشت سفر سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری وقت ایران به روسیه و دیدارش با پوتین رئیس‌جمهور این کشور به یکی از خبرسازترین دیدارهای اخیر دولت سیزدهم تبدیل شد. سفری که به گفته یکی از کارشناسان در عرف دیپلماتیک به عنوان سفر کاری و نه سفر رسمی، شناخته می‌شود. حواشی این دیدار کم نبود؛ از عکس منتشرشده از نمازخواندن رئیسی در کاخ کرملین تا آدامس جویدن رئیس‌جمهور روسیه بارها در فضای مجازی با نقد و نظر روبه‌رو شد. موافقان و مخالفان این دیدار به ابعاد سیاسی این سفر همچون عدم استقبال همتای روسی از رئیسی، محل دیدار، نحوه نشستن پوتین، ویدئوی منتشرشده از این گفت‌وگو و امثال این موضوعات که در علم دیپلماتیک ارزش بالایی دارد پرداختند. اما جدا از رابطه سیاسی میان این دو رئیس‌جمهور و بررسی سطح دیپلماتیک این دیدار؛ باید به نکته دیگر نیز توجه کرد. همزمانی این دیدار با ادامه مذاکرات تیم ایرانی در وین و سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، به چین در تحلیل سیاسی آنقدر مهم می‌شود که باید به‌طور ویژه‌ به آن پرداخت. با توجه به چینش این سفرها روی نقشه آسیا، شاید بتوان از مسیر تجارت چین تا اروپا وام گرفت و گفت مذاکرات هسته‌ای ایران بر مسیر راه ابریشم در حرکت است. دولت سیزدهم به صورت همزمان با دو بازیگر بزرگ جهانی یعنی چین و روسیه وارد مذاکره شده است. نتیجه سفر وزیر امور خارجه را باید در آغاز قرارداد 25ساله با چین دید. نتیجه سفر رئیسی به روسیه  هنوز معلوم نیست. از سوی دیگر دیپلمات‌های ایرانی نیز در وین، مشغول ادامه مذاکرات هسته‌ای هستند. اینکه «آیا می‌توان این تحرکات دیپلماتیک را در راستای تغییر استراتژی ایران در مقابل قدرت‌های غربی و شرقی دانست؟»، نیازمند بحثی مفصل است اما نمی‌توان بر تلاش مجدانه ایران در مذاکرات با شرق و غرب چشم بست. برخی از واقع‌گرایان در عرصه سیاست خارجی، ایران را به برقراری تعادل در رابطه با قدرت‌های شرقی و غربی دعوت می‌کنند و معتقد هستند دوستی با یک یا دو قدرت اهداف بلندمدت ایران را محقق نمی‌کند و تنها شاید راه میانبرِ کوتاه‌مدتی در دوران تحریم به حساب بیاید. بر اساس این نظر و تحرکات اخیر دولت سیزدهم شاید بتوان تصور کرد توافق احتمالی با غرب و برون‌رفت از تحریم‌های هسته‌ای از راه مذاکره و توافق با شرق به‌ویژه دو قدرت چین و روسیه می‌گذرد.