کسب‌وکار دفاع
اختلال در صنعت دفاعی اروپا
اقتصاددان رابرت سولو در دهه 1980 در اظهارنظری گفت، «شما می‌بینید که عصر کامپیوتر همه جا را در بر گرفته است، به‌جز آمار بهره‌وری». همان جمله را این روزها می‌توان در مورد تحولات مسائل دفاعی به‌کار برد. این انقلاب در آسمان، سنگرها و دریاهای اوکراین دیده می‌شود و در همه جا حضور دارد به‌جز صنعت دفاعی اروپا. آمریکا افتخار می‌کند که سه «تک‌شاخ» فناوری دفاعی دارد. این بنگاه‌های خصوصی بیش از یک میلیارد دلار ارزش دارند و می‌توان شرکت موشک و ماهواره اسپیس ایکس ایلان ماسک را به آنها افزود. در اروپا فقط یک شرکت آلمانی به نام هلسینگ (Helsing) چنین جایگاهی دارد. گاندبرت شرف به همراه تورستون ریل و نیکلاس کوهلر در سال 2021 شرکت هلسینگ را تاسیس کردند. آقای شرف، مدیرعامل شرکت می‌گوید، در آن زمان اروپا دکمه توقف آمادگی نظامی را فشار داده بود، اما حمله روسیه به اوکراین در سال بعد از آن اروپا را بیدار کرد. هلسینگ موفق شد سال گذشته 450 میلیون یورو سرمایه جذب کند و با ارزش 4 /5 میلیارددلاری به یکی از ارزشمندترین بنگاه‌های اروپا تبدیل شود.
آقای شرف که قبلاً مشاور مدیریت بود، با همتایان بزرگ آمریکایی در فناوری دفاع تفاوت زیادی دارد. الکس کارپ، مدیرعامل پالانتیر (Palantir) ارزشمندترین بنگاه دفاعی جهان یک مبلغ مسیحی در حوزه فناوری است که به‌شدت به دانشجویان مخالف اسرائیل حمله می‌کند. پالمر لاکی (Palmer Lucky) از شرکت بزرگ فناوری دفاعی اندوریل پیراهن‌های طرح هاوایی و دمپایی می‌پوشد و به‌عنوان پروژه جانبی به فروش شبیه‌سازها در بازی‌های رایانه‌ای روی آورده است. با‌این‌حال بنگاه آقای شرف به همان اندازه همتایان آمریکایی‌اش اختلال ایجاد می‌کند. شرکت هلسینگ کارش را به‌عنوان یک بنگاه نرم‌افزاری آغاز کرد و رمزهایش را بر روی سلاح‌های ساخت دیگران می‌گذاشت. سپس به جذب استعدادهای حوزه هوش مصنوعی و افزایش توان رایانش روی آورد. این شرکت در 10 فوریه از مشارکت خود با میسترال (Mistral)، بزرگ‌ترین سازنده الگو‌های هوش مصنوعی در اروپا خبر داد.
به‌تازگی هلسینگ فعالیتش را در زمینه ساخت سخت‌افزار گسترش داده است. پهپادهای تهاجمی HF-1 شرکت در اوکراین از سوی تولیدکنندگان مختلف محلی ساخته می‌شوند. شرکت سال گذشته تولید پهپادهای پیشرفته HX-2 را در کارخانه خودش در جنوب آلمان آغاز کرد تا تسلط بیشتری بر زنجیره عرضه و تولید داشته باشد.
سرعت شگفت‌آور سازگاری در هر دو طرف جنگ اوکراین باعث می‌شود تسلیحات ظرف چند هفته از رده خارج شوند، بنابراین سازندگان سلاح باید بسیار چابک و زرنگ باشند. مدل سنتی ساخت سلاح و ارسال آن برای مشتریان دیگر کافی نیست. به‌جای آن، بنگاه‌ها مجبورند سلاح‌ها را همانند یک خدمت ارائه دهند و مهندسانشان مرتب از جبهه‌ها بازدید کنند، و با توجه به بازخوردهای سربازان، رمزها و سخت‌افزارها را تغییر دهند. هلسینگ جایگاه کوچک خود را در بازار تثبیت کرده است. تفاوت میان موشک‌ها و پهپادهای بلندبرد روزبهروز کمتر می‌شود و موتورهای موشک و جت مورد نیاز آنها با فرآیندهای دقیق تولید و مهندسی هوا-فضا ساخته می‌شوند. این تجربه و دانش حداقل در اروپا در اختیار چند بنگاه بزرگ دفاعی است. همزمان، بنگاه‌های اوکراینی پهپادهای بسیار ارزان‌قیمت تهاجمی و جاسوسی را به تعداد انبوه می‌سازند. این پهپادها تجهیزات الکترونیکی ساده‌ای دارند و برد آنها در حد چندده کیلومتر است. هلسینگ به‌جای این کار تلاش می‌کند تسلیحاتی بسازد که خودمختاری بیشتری دارند و به اهداف دورتر حمله می‌کنند. پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی
HX-2 100 کیلومتر برد دارند و پیش‌بینی می‌شود که قیمتشان به حدود 30 هزار دلار برسد. این دستگاه نمی‌تواند جایگزین موشک‌های کروز یک میلیون‌دلاری «سایه توفان» که 300 کیلومتر برد دارند شود، اما 20 برابر موشک‌های ضدتانک جاولین برد و یک‌ششم آن قیمت دارد. این امر به‌خوبی دیدگاه «دقیق در مقیاس وسیع» آقای شرف را بیان می‌کند. تولید سامانه‌های دقیق در مقیاس وسیع قیمت بسیار ارزانی دارند. برای مثال، شرکت هلسینگ بر این باور است که پهپادهای نیروی دریایی می‌توانند به‌طور مرتب در نقاط حساس بین گرینلند، ایسلند و بریتانیا و با هزینه‌ای کمتر از یک‌بیستم هزینه ناوها به گشت‌زنی بپردازند.
هلسینگ تنها شرکت فعال در این حوزه نیست. اندوریل هم پروژه‌های مشابه و تجربه کار در اوکراین با هزینه‌های سنگین‌تر را دارد. جذابیت هلسینگ به این خاطر است که شرکتی اروپایی در مکان و زمان مناسب است. رهبران اروپا از تهدیدهای دونالد ترامپ نسبت به متحدانش از جمله اجبار دانمارک به فروش گرینلند یا تهدید به خروج از اوکراین و حتی ناتو نگران شده‌‌اند. برخی امیدوارند که با خرید بیشتر سلاح از آمریکا بتوانند رئیس‌جمهور را آرام کنند. اما بسیاری مایل‌اند شاهد آن باشند که روزبهروز از اتکای اروپا به این متحد نامطمئن کاسته می‌شود. این اندیشه فرصت‌های بزرگی برای بنگاه‌های نوپای اروپایی فراهم می‌کند. با‌این‌حال، دو چالش وجود دارد؛ مورد اول به ایستایی چگونگی تخصیص بودجه دفاعی اروپا مربوط می‌شود. رویدادهایی از قبیل کنفرانس امنیتی مونیخ سرشار از جلسات مربوط به نوآوری‌های دفاعی هستند. اما فقط کسر کوچکی از منابع مالی به بنگاه‌های فناوری دفاعی می‌رسد. آقای شرف با تاسف می‌گوید، همین الان به خطوط بودجه بنگرید متوجه می‌شوید که 99 درصد سامانه‌های تسلیحاتی سنتی محصول تصمیمات مالی گذشته هستند که به زمان حال کشیده می‌شوند. چالش دیگر به پراکندگی مربوط می‌شود. صنعت دفاعی آمریکا تحت سلطه تعداد اندکی از بنگاه‌ها قرار دارد، اما در اروپا وضعیت برعکس است. برای مثال، دولت‌های اروپایی فقط 15 مدل تانک دارند. در نتیجه ما شاهد مجموعه بزرگی از تولیدکنندگان مقیاس کوچک هستیم. آقای شرف اعتقاد دارد که تولید انبوه تسلیحات مجهز به هوش مصنوعی می‌تواند نقطه آغاز مناسبی باشد و سامانه‌هایی مانند HX-2 می‌توانند سکویی استاندارد در میان کشورهای اروپایی باشند. هلسینگ امیدوار است کارخانه‌هایش را در سرتاسر قاره پخش کند تا فرآیند تولید تاب‌آوری بیشتری در برابر حملات روسیه داشته باشد و به تقاضای فزاینده اروپا برای اتکا به خویشتن پاسخ دهد.
