حسابرسی برجام
چه کسانی برجام را به خطر انداختند؟
زهرا اکبری: در شرایطی که مذاکره‌کنندگان ایرانی در دولت روحانی به توافق‌هایی درباره نحوه برداشته شدن تحریم‌های ایران و همچنین اجرای کامل برجام توسط تهران دست یافته بودند، تغییر دولت در ایران این روند را به تعویق انداخت. حسن روحانی دوم تیرماه 1400 با اشاره به این پیشرفت‌ها تاکید کرد «اگر بخواهند همین امروز می‌توانیم تحریم را تمام کنیم. نه فردا، همین امروز دوم تیر می‌توانیم تحریم را تمام کنیم، همین الان اختیارات به آقای دکتر عراقچی بدهیم، به وین برود و در عرض چند روز توافق را نهایی کند و تحریم هم برداشته شود». اخیراً نیز روحانی در دیدار با جمعی از استانداران دولت‌های یازدهم و دوازدهم گفت: «تلاش کردیم برجام را به نتیجه برسانیم. با اینکه می‌دانستیم اجرایی شدن برجام به دولت بعد می‌رسد و پول آن در دولت بعد به خزانه کشور واریز می‌شود، اگر برخی موانع پیش نمی‌آمد ما می‌توانستیم در اسفند ۹۹ تحریم را تمام کنیم.» این در حالی است که در اسفند 1400 هم خبرهایی درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات از وین به گوش می‌رسید به‌طوری که سیدحمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران نیز در همان زمان در توئیتی نوشت: «احیای برجام به ایستگاه نهایی رسید و توافق ایران و کشورهای طرف مذاکره در وین، هفته آینده اعلام می‌شود.»
سوالی که پیش می‌آید این است که چرا با وجود چنین فرصت‌هایی برجام احیا نشد؟ واقعیت این است که ایران تا حد زیادی مردد بود، چراکه دولت بایدن تمایلی به ارائه تضمین برای تثبیت برجام نداشت. علاوه بر این، ایران پیش‌شرط‌های دیگری هم داشت از جمله: حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی، جبران خسارت، پذیرش فعالیت سانتریفیوژهای نسل جدید آی‌آر2 و آی‌آر6 در سطح تولید صنعتی و لغو همه تحریم‌هایی که در دولت ترامپ وضع شده بود. اما پاسخ آمریکا به این درخواست‌ها منفی بود. آمریکایی‌ها می‌گفتند اگر قرار است به برجام بازگردیم باید همان مواردی که در برجام بوده احیا شود و نوع برخورد با سپاه و مسائل مربوط به آن یک مساله فرابرجامی است و نباید این موضوع را ذیل مساله برجام قرار داد. اختلاف بر سر همین مسائل کلیدی بود که باعث ابهام در مذاکرات شد و اجازه نداد متن پیش‌نویس اسناد تکمیل شود. در این پرونده تلاش می‌کنیم علاوه بر بررسی روند مذاکرات به این پرسش‌ها نیز پاسخ دهیم که چه کسانی در اسفند 1399 باعث شدند برجام به تعویق بیفتد؟ آیا این سنگ‌اندازی به خاطر رقابت‌های سیاسی بود؟ اگر برجام در آن مقطع امضا می‌شد کشور چه مسیری پیدا می‌کرد؟ چه کسانی با آن مخالفت کردند؟ این افراد الان کجا هستند و آیا می‌دانند چه خسارت‌هایی به کشور وارد کردند؟
