قطعه گمشده
چرا اقتصاد قطعه‌سازان خودرو کار نمی‌کند؟
مولود پاکروان: قرار بود تا سال ۱۴۰۴، ۵۲ میلیارد دلار قطعه برای خودروهای داخلی تولید کنند و شش میلیارد دلاری هم صادرات داشته باشند. حالا اما، با ۵۰ هزار میلیارد مطالبه تعیین تکلیف‌نشده از خودروسازان، تورم افسارگسیخته، نرخ به پرواز درآمده دلار، سیاستگذاری جزیره‌ای و ده‌ها بند و بست دیگر ناشی از تحریم داخلی و خارجی، صنعتی است که نفس‌هایش به شماره افتاده. صنعتی که در تمام جهان پیشران و پشتیبان صنعت خودرو شناخته می‌شود، در ایران نه‌تنها نادیده گرفته شده، که تحت تاثیر تفکر ارباب‌مآبانه خودروسازان داخلی و افت‌وخیز اقتصاد کلان و کلاف سردرگم تحریم‌ها، فرصت توسعه را از دست داده است. به نظر می‌رسد اهداف سند چشم‌انداز صنعت خودرو ایران در افق ۱۴۰۴ برای قطعه‌سازان بیشتر به رویایی شبیه شده که برای تحقق به معجزه نیاز دارد. نزدیک به ۱۲۰۰ شرکت قطعه‌ساز خودرو که بیش از ۴۰۰ واحد آنها در آستانه تعلیق و ورشکستگی‌اند این روزها در زمینی نابرابر با تورم و نوسان ارز در جنگ‌اند. در این آشفته‌بازار، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش هم به جبهه مقابل پیوسته و کمر به مغلوبه کردن جنگ بسته است. دو خودروساز بزرگ کشور با زیان انباشته‌ای که تا پایان سال گذشته به ۱۱۰ هزار میلیارد رسیده، ابرچالش مطالبات معوق را برایشان رقم زده‌اند. دولت هم مانند هر حوزه دیگری نه‌تنها دست از تصدی‌گری برنمی‌دارد که پیوسته بر دامنه مداخلاتش می‌افزاید و هر جا کم می‌آورد دستور می‌دهد که مشکلات حل شوند! اقتصاد قطعه‌سازی خودرو به همین اندازه بیمار است؛ بیماری مزمنی که در چهار دهه گذشته از صنعت خودرو به آن سرایت کرده و حالا با تشدید وخامت حال اقتصاد کشور، حاد شده است. مسکن‌ها مقطعی و موضعی تجویز می‌شود اما درد از جای دیگری بالا می‌زند. خودرو در بورس عرضه می‌شود تا بازار دلال‌محور خودرو سروسامان پیدا کند، از آن‌سو در بورس کالا، مواد اولیه مورد نیاز قطعه‌ساز بخش خصوصی غیب می‌شود و به خودروساز تعلق می‌گیرد. فعالان صنعت می‌گویند جایی که دولت، سیاستگذار، خودروساز و دیگر اجزای زنجیره تامین به جزیره‌هایی دور از هم تبدیل شده‌اند که در رابطه‌ای نامتعامل -بی‌توجه به اسناد بالادستی و بدون داشتن نقشه راه و برنامه مدون و طرح و برنامه قابل اجرا- می‌کوشند صنعت خودرو را با مشقت سرپا نگه دارند، هیچ معجزه‌ای ممکن نیست. سند چشم‌انداز صنعت در آرشیوها خاک می‌خورد تا در دولت بعدی به سرفصل شعارهای جذاب کاندیداها تبدیل شوند. و اقتصاد زنجیره تامین خودرو کشور، با این همه چوب لای چرخ، به سختی می‌چرخد. در این پرونده، موانع و چالش‌های پیش‌روی قطعه‌سازان خودرویی را از منظر دو چهره فعال این حوزه به تصویر کشیده‌ایم.
